سیزده آبان در داخل و خارج از ایران

پژمان اکبرزاده

امروز ۱۳ آبان باز هم ناآرامی‌ها در ایران گسترش پیدا کرد. اینبار اما در سی‌امین سالگرد به گروگان گرفته شدن کارمندان سفارت آمریکا در تهران که دولت ایران و رسانه‌های دولتی از آن به عنوان «اشغال لانه جاسوسی» نام می‌برند.

در ۱۳ آبان 1358 به گروگان گرفتن کارمندان سفارت آمریکا از سوی شماری از دانشجویان پیرو خط امام صورت گرفت. رویدادی که به بزرگترین بحران سیاسی بین ایران و ایالات متحده انجامید. گروگانگیری، 444 روز به درازا کشید، تا 30 دی 1359 و پذیرش قرارداد الجزایر از سوی دولت های ایران و آمریکا.
دو مورد از مفاد این قرارداد عبارت بودند از «تعهد ایران به آزاد کردن گروگان‌های آمریکایی»، و «تعهد آمریکا برای خودداری از دخالت در امور داخلی ایران.»

در ایران، ۱۳ آبان، در سال‌های گذشته، صحنه‌ي تظاهرات هواداران حکومت ایران و شعارهایی علیه ایالات متحده آمریکا بود. امروز هم در رسانه‌های دولتی جمهوری اسلامی، بخش مهمی از برنامه‌ها ویژه‌ي تظاهرات در برابر ساختمان پیشین سفارت آمریکا در تهران بود و همچنین شهرهای دیگر؛ و از سویی اظهارنظر مقام‌های دولتی و برخی روحانیان.

آیت‌الله مکارم شیرازی به اعلام تلویزیون دولتی، سیزدهم آبان را از روزهای مهم تاریخ انقلاب نامید و امروز در درس خارج از فقه خود گفت: «مردم با حضور پرشور در تظاهرات، انزجار خود از دشمنان را ابراز می‌کنند.»

۱۳ آبان امسال اما برای نخستین‌بار، به شکل همزمان، حضور مخالفان دولت ایران را هم به همراه داشته است. موضوعی که از چندی پیش مایه‌ي نگرانی مقام‌های دولتی و امنیتی ایران شده بود.

سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که روز ۱۳ آبان، روز «ملی مبارزه با استکبار» است و از شرکت‌کنندگان در این مراسم خواسته شده که تنها علیه «آمریکا» شعار بدهند. سپاه در بیانیه خود از همه‌ي قشر‌های مردمی دعوت کرده بود که در این مراسم شرکت کنند و «نسبت به احتمال شیطنت و فتنه‌انگیزی ایادی دشمن و عده‌ای غافل و فریب‌خورده در این همایش عظیم استکبارستیزی» هوشیار باشند.

علیرغم بیانیه‌ها و هشدارها اما در تظاهرات 13 آبان امسال، مخالفان - آنطور که ویدئوهای بارگذاری شده در یوتیوب نشان می‌دهند - در مواردی بالاترین مقام جمهوری اسلامی را هم در شعارهایشان خطاب قرار داده‌اند.

آرین، یکی از شاهدان عینی تظاهرات در تهران به رادیو زمانه گفت: «امروز مردم زیادی در میدان هفت تیر از ساعت 3 تا 4 تجمع کرده بودند که با سرکوب نیروهای یگان ویژه رو به رو شد. مردم را می‌زدند و با گاز اشک آور آنها را پراکنده می‌کردند. در میدان هفت تیر تمام مغازه‌ها را بسته بودند تا راه فراری برای کسی نماند. قبلا موضوع انتخابات بود اما الان با اصل نظام مخالفت می شود...»

ویدئوهای ارسال شده از تهران همچنین از سر دادن شعارهایی علیه روسیه، خواندن سرود «یار دبستانی» توسط گروه‌های مختلف جوانان و همچنین صدای تیراندازی‌های پراکنده در سطح شهر و ضرب و شتم مردم از سوی نیروهای انتظامی حکایت دارند.

در خارج از ایران هم گردهمایی‌های اعتراضی گوناگونی برپا شده است. امروز بعداز ظهر در هلند، روبروی دادگاه لاهه، به کوشش کمیته ندای ایران، از ساعت 5 تا 7 بعدازظهر تظاهراتی برپا شد. بخشی از برنامه‌ها البته به علت بارندگی لغو شد ولی گردهمایی و ابراز همبستگی با شعار و شعر خوانی ادامه پیدا کرد. وحید از محل این گردهمایی در برابر دادگاه لاهه گفت:

«جلوی دادگاه در کنار یک بنای یادبود، برای تظاهرکنندگان صحبت شد و شعارهایی برای حمایت از مردم ایران داده می‌شد. پلاکاردهایی به همراه آنها بود و شعارهایی در رابطه با محاکمه عاملان جنایات اخیر، آزادی زندانیان سیاسی و برگزاری انتخابات آزاد؛ همانگونه که مردم در داخل ایران، این خواست را فریاد می‌کنند.»

در پاریس هم یک گردهمایی برای همبستگی با مردم ایران، مخالفت با نتایج اعلام شده‌ي انتخابات و همچنین خشونت‌های اعمال شده برگزار شد. ایرج ادیب‌زاده در محل حضور داشت:

«در میدان سنت‌میشل، بین سیصد تا چهارصد نفر گردهم آمده بودند تا پشتیبانی خود از مردم در ایران را نشان دهند. عضو یکی از انجمن‌های حقوق بشری فرانسه هم برای مردم سخنرانی کرد.»

یکی از ایرانیان شرکت‌کننده در تظاهرات در پاریس به «زمانه»گفت که می‌خواهد با حضورش به دولت محمود احمدی‌ژاد بگوید: این صدا، خاموش شدنی نیست». وی افزود کوچکترین کاری که ایرانیان خارج از کشور می‌وانند بکنند این است که با حضور خودشان، حمایت از مردم داخل را اعلام کنند.

در شهرهای غربی آلمان اما که هزاران ایرانی را در خود جای داده‌اند، تظاهرات در روز شنبه برگزار خواهد شد. انجمن‌های متعددی در غرب آلمان برای برگزاری گردهمایی شنبه، 7 نوامبر به یکدیگر ملحق شده‌اند. هادی مویدی، از «کمیته همبستگی برای اعتراضات مردم ایران در آخن»:

«ما فکر می‌کنیم که این قوی‌ترین جنبشی است که از زمان مشروطه تا کنون داشته‌ایم. تاثیر این جنبش در داخل و خارج از کشور این بوده که گروه‌های مختلف با نظرات و بینش‌های مختلف را حول یک سری شعار‌های مشترک جمع کرده است. از آغاز این حرکت هم حرکات مشترک بین ما و انجمن‌هایی در دوسلدورف و کلن وجود داشته است. در ادامه این تلاش‌ها، اکنون شش سازمان حقوق بشری و سیاسی، تظاهرات هفتم نوامبر را با هم برگزار می‌کنند.»

هادی مویدی، دلیل برگزار شدن تظاهرات در آلمان در روز هفت نوامبر را «انطباق با وضعیت اجتماعی مردم در آلمان» برشمرد: «ما اگر برنامه را در روز چهارشنبه برگزار می‌کردیم این امکان را از آلمانی‌ها و ایرانی‌ها برای شرکت می‌گرفتیم. ما در اینجا معمولا تظاهرات را با یک یا دو روز تاخیر برگزار می‌کنیم تا بتوانیم آنچه در ایران پیش آمده را در اینجا بازتاب دهیم.»