حقوق بشر و پدیده فیلم‌های مستند روی یوتیوب

نیک‌آهنگ کوثر

وقتی سایت سازمان عفو بین‌الملل بعد از سالها صفحه‌ای به زبان فارسی راه‌اندازی کرد، می‌شد فهمید که توجه فعالان حقوق بشر بیش از پیش به ایران جلب شده است و با برقراری دوسویه با ایرانیان می‌توانند مشارکت بیشتری از فعالان حقوق بشر داخل کشور را انتظار داشته باشند. در یک ویدئو کوتاه در صفحه‌ی فارسی سازمان عفو بین‌الملل دوئری دایک یکی از اعضای فارسی‌گوی این سازمان بخشی از فعالیت‌های این سازمان را در رابطه با ایران توضیح می‌دهد:

به همین بهانه با حسین ماهوتی‌ها هماهنگ‌کننده‌ی فعالان ایرانی حقوق بشر اروپا و آمریکای شمالی گفت‌وگو کرده‌ام.

در همین مرحله‌ی اول فکر کاری در این نهادهای بین‌المللی خب این است که اراده‌ای را ابراز بکنند و شانسی به طرفی که نقض حقوق بشر می‌کند بدهند یا به‌گونه‌ای بتوانند آن امکاناتی را که هست بررسی کنند برای پیگیری آن. آن چیزی که ما اطلاع داریم این است که این اراده‌ای که ابراز شده است، چه از طرف سازمان ملل چه از طرف نهادهای دیگر بین‌المللی، بسیار اراده‌ای قوی است که ما در این چندسال به این شکل ندیده بودیم. و راهکارهای مختلف را دارند می‌سنجند برای این که بتوانند نقض حقوق بشر و مصببین این نقض حقوق بشر در ایران را پیگیری بکنند. ولی الان به دنبال پیداکردن راهکارها و شیوه‌هایی هستند که می‌توانند ثمربخش باشند.

نحوه‌ی مستندسازی نقض حقوق بشر در ایران در گذشته بسیار سخت بود. اما امروزه با توجه به اطلاعات و ویدئوهایی که دارد از ایران میرسد، آیا می‌شود انتظار داشت که میزان حساسیتی که نسبت به مسایل داخل ایران وجود داشته است در غرب الان بیشتر خواهد شد یا به همان اندازه‌ی گذشته خواهد ماند و این نهادهای بین‌المللی فقط به صدور بیانیه‌ها اکتفا خواهند کرد؟

کلا در بین نهادهای بین‌المللی مطبوعات و روشها و شیوه‌هایی که حاکمین ایران برای نقض حقوق بشر می‌کنند شناخته شده است. و چیزی که الان جدیدا اتفاق افتاده است حضور وسیع خبری است که می‌بینند... یعنی علی‌رغم این که ما این خبررسانی‌ها را کرده بودیم و اینها حساس بودند، الان می‌بینند که جامعه‌ای با سکوت به خیابان می‌آید و تنها راهی که حکومت گیر می‌آورد برای حرف‌زدن با آنها، سرکوب بسیار سنگین است و به طور گسترده. خب برای افرادی که اینجا در حیطه‌ی حقوق بشر کار می‌کنند بسیار مشخص است که این نقض حقوق بشر نمی‌تواند همین جوری یک چیز خودجوش باشد با این وضعیتی که در ایران دارد اتفاق می‌افتد، بلکه یک نقض گسترده است و بخصوص برنامه‌ریزی شده و سیستماتیک است. پس روی این مسئله خیلی حساس شده‌اند که برنامه‌ای هست که به این گونه، به این شیوه، به این گستردگی نقض حقوق بشر می‌کنند. حالا آن چیزی که ما می‌بینیم این است که اراده‌ی خیلی قوی‌تری پیدا کرده‌اند برای این که این مسئله را پیگیری بکنند.

چه برنامه‌ای شما و دوستان‌تان به‌عنوان فعالان مدافع حقوق بشر در آمریکای شمالی و اروپا دارید برای این که این مبحث را زنده نگه دارید؟ چون به طور طبیعی بعد از چند مدت خیلی از رسانه‌ها فراموش می‌کنند که چه اتفاقی افتاده است و پیگیری چندانی نخواهند کرد و ممکن است بعضی از نهادهای مدافع آزادی بیان و حقوق بشر هم با این مباحث دچار روزمرگی بشوند!

مسئله‌ی کلی خبررسانی‌ست. ولی خبررسانی‌ای که مشخص و هدف‌دار باشد. ما الان در رابطه با خود مسئله‌ی سرکوبها، شکنجه و شکنجه برای اعتراف، خطر اعدام که الان در پیش روی است در رابطه با دستگیری‌های وسیع فعالین مدنی، اجتماعی، سیاسی و غیره خیلی اطلاع‌رسانی می‌کنیم و می‌بینیم که این اطلاع‌رسانی‌ها هم به‌گونه‌ای دارد نتیجه‌ی خودش را می‌دهد. و ما امیدواریم که در موازات این، در موازات اعتراضاتی که می‌شود، بتوانیم از نهادهای بین‌المللی بخواهیم که از مرحله‌ی اعتراض پای‌شان را فراتر بگذارند و آن اراده‌ای را که ابراز کرده‌اند پیگیری بکنند که خب آن هم وظیفه‌ی ما و دیگر نهادهای حقوق بشری است که در مقابل نقض حقوق بشری که در ایران می‌شود سکوت نکنیم. چون اگر در این باره سکوت بشود، خواه ناخواه باز این مسئله تکرار می‌شود.

و این لااقل برای ما که تجربه‌ی رویدادها در ایران را داریم، می‌دانیم آن چیزی که الان می‌گذرد چیز جدیدی نیست و ما شاهد آن بوده‌ایم. تعیین هیأتهایی برای بررسی وضعیت زندانیان که به کشتارهای زندانیان سیاسی انجامید، ما اینها را قبلا داشته‌ایم. آیا باید یکبار دیگر این کشتارها ادامه پیدا بکند و باز موجی از اعدام باشد؟ خب وقتی این را دیده‌ایم، می‌توانیم با جوامع بین‌المللی مطرح کنیم و ازشان بخواهیم که تا دیر نشده عملکردی داشته باشند.

در کوتاه‌مدت برنامه‌ی شما چه هست؟ چون بعضی از این برنامه‌هایی که شما می‌فرمایید ممکن است در درازمدت نتیجه بدهند!

در کوتاه‌مدت کلیه‌ی نهادهای حقوق بشری و فعالین حقوق بشر الان به دنبال این هستند و از سازمان ملل درخواست کرده‌اند یک ناظر ویژه‌ تعیین بشود که به وضعیت حقوق بشر در ایران الان رسیدگی بشود و گزارشی بدهد. اگر بتواند به ایران برود، که خب چه بهتر. اگر نه، در هر صورت گزارشی بدهد تا جامعه جهانی از آن چیزی که در ایران می‌گذرد مطلع بشود و این به‌عنوان یک سند رسمی در تاریخ بماند.