«فضای سیاسی کنونی، عمیق‌تر از دوم خرداد است»

مریم محمدی

در حال حاضر در ایران و مراکزی در خارج از کشور، رأی‏گیری برای دهمین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری انجام می‏شود و در صورتی که نتیجه‏ی انتخابات به سود آقای احمدی‏نژاد نباشد، هفتمین رییس جمهور ایران انتخاب خواهد شد.

در این زمینه با فعالین و اعضای ستادهای چهار نامزد ریاست جمهوری، آقایان: احمد زیدآبادی، از فعالین ستاد مهدی کروبی، اسماعیل نصرتی، از اعضای ستاد محمود احمدی‏نژاد در آذربایجان شرقی، محمد عطریانفر، از حامیان و همراهان میرحسین موسوی و غلامرضا قمیشی، از اعضای ستاد مرکزی محسن رضایی، گفت‏گوهایی کرده‏ام.

ابتدا از آقای احمد زیدآبادی که از سفر انتخاباتی خود به شهرهای کردستان، بازگشته‏اند در مورد پیش‏بینی وضعیت آقای مهدی کروبی می پرسم.

تا آن‏‏‏جایی که من در شهرهای مختلف رفته‏ام، کسانی که در دوره‏های قبل٬ به دلایلی رأی نداده بودند، به ویژه کسانی که بر اساس تحلیل رأی نداده بودند، یا این دوره بر اساس مطالبات خاصی رأی می‏دهند، عموماً می‏خواهند به آقای کروبی رأی بدهند. ایشان یک رأی هم در میان اقشار عادی دارد که رأی کم سر و صدا و خاموشی است، اما میزان آن را نمی‏توان حدس زد.

ولی در مجموع، متاسفانه با بزرگ شدن سایه‏ی تهدید آقای احمدی‏نژاد و این که او به هیچ‏وجه نباید دوباره انتخاب شود، بسیاری از آرای آقای کروبی به سمت آقای موسوی رفته است و همه می‏گویند: «چون نمی‏خواهیم آقای احمدی‏نژاد باشد و از طرفی، شانس آقای موسوی بیشتر است، فعلا به آقای موسوی رأی می‏دهیم.

اگر آقای کروبی با هرکسی از جمله آقای موسوی، به دور دوم رفت، ما بعداً به آقای کروبی رأی می‏دهیم.»

این نظری است که ما زیاد می‏شنویم و هرچه هم توضیح دادیم، خیلی جاها، تاثیر زیادی نگذاشته است. به هرحال، رأی آقای کروبی بد نیست، اما امیدوارم آن‏قدر باشد که ایشان بتواند به مرحله‏ی دوم راه پیدا کند.

احمد زیدآبادی، از فعالین ستاد مهدی کروبی

پایه‏های آرای آقای کروبی را در جامعه، بیشتر کجاها ارزیابی می‏کنید؟

در بین قومیت‏ها، اهل سنت، دانشجویانی که فعالیت سیاسی داشتند و به خاطر آن به زحمت افتادند، در بین نیروهای تحلیل‏گر جامعه و برخی از اقشار عادی جامعه که به صداقت آقای کروبی اعتقاد دارند.

این رأی تحلیلی برای ما خیلی مهم است، چون دانه دانه‏ی آن با زحمت به‏دست آمده است. چرا که این شخص بر اساس کاریزمای آقای کروبی (کاریزمایی هم وجود ندارد) یا این که به دلیل این که کسانی از ایشان حمایت کرده‏اند، به ایشان رأی نمی‏دهد.

کسانی که می‏خواهند به آقای کروبی رأی بدهند، در مورد برنامه‏های ایشان، سابقه‏اش و این که اگر بیاید، با چه مکانیسمی عمل خواهد کرد، توجیه هستند.

یعنی، رأی آقای کروبی بر اساس یک موج جمع نشده، هرچه باشد یک رأی تحلیلی است. نیروهای ستم‏دیده و محذوف جامعه، عموما به سمت آقای کروبی گرایش پیدا کرده‏اند.

آقای زیدآبادی، اگر فرض کنیم فردا نام آقای کروبی از صندوق بیرون بیاید، با توجه به این که کشیده شدن انتخابات به دور دوم بسیار محتمل است، در مقابل ایشان چه کسی قرار خواهد داشت؟

به نظر من، قطعاً، آقای موسوی است.

آقای محمد عطریانفر در باره‏ی موقعیت آقای موسوی در انتخابات فردا، چه می‏گویند؟

دو روایت از موقعیت آقای میرحسین موسوی می‏توانیم داشته باشیم؛ روایت برخی نظرسنجی‏های نهادهایی که به حاکمیت مرتبط هستند، مانند وزارت اطلاعات و صدا و سیما، عمدتا حاکی از این است که موقعیت آقای احمدی‏نژاد و آقای مهندس موسوی در کنار هم پیش می‏رود. با این تفاوت که برخی از آن‏ها موقعیت آقای موسوی را کمی بهتر می‏بینند و برخی موقعیت آقای احمدی‏نژاد را.

اما مجموعه‏ی این نظرسنجی‏ها دلالت بر این دارد که ما به مرحله‏ی دوم راه پیدا خواهیم کرد و در مرحله‏ی اول پیروزی در صحنه نخواهیم داشت. آقای مهدی کروبی و محسن رضایی حذف می‏شوند و آقای احمدی‏نژاد و آقای موسوی به دور دوم راه پیدا می‏کنند؛

و تشخیص خود شما؟

به نظر من، مهم‏ترین نکته، برداشتی است که ما از فضای کشور داریم؛ الان تمامی کشور و سرتاسر شهرهای بزرگ، مثل اصفهان، مشهد، تبریز، خود تهران استقبال از ایشان بی‏سابقه است. در شهرهای دیگری مثل سنندج که دیروز آقای موسوی آن‏جا بود، استقبالی که از ایشان شد، در طول تاریخ سی ‏ساله‏ی انقلاب، هیچ سابقه‏ای نداشته است.

یا حمایت و همراهی که در اصفهان، با آقای خاتمی شده و بدون اطلاع قبلی، بالغ بر یک‏صد و پنجاه، دویست هزار نفر از ایشان استقبال کردند، یا حرکتی که دیشب دختران و پسران جوان در خیابان آزادی و میدان آزادی آفریدند، همه دلالت بر پیروزی قاطع آقای مهندس موسوی در مرحله‏ی اول دارد.

این احساس، حقیقتاً، خیلی ما را امیدوار می‏کند که نتیجه‏ی عملی و حقوقی انتخابات هم این باشد که آقای موسوی در مرحله‏ی اول، پیروزی نسبتاً قاطعی داشته باشد.

نسبت آرای ایشان را چگونه می‏بینید؟

با حجمی بالغ بر سی و دو تا سی و پنج میلیون شرکت کننده در انتخابات، حدود پنجاه و پنج تا شصت درصد آرا از آن آقای مهندس موسوی خواهد شد و در مرحله‏ی اول پیروزی را خواهیم داشت.

محمد عطریانفر، از حامیان میرحسین موسوی

یعنی، میزان مشارکت در انتخابات را رقمی بالای هفتاد درصد ارزیابی می‏کنید؟

هفتاد و پنج درصد!

نتیجه‏ای بالاتر از دوم خرداد ۷۶…

بله، به عنوان یکی از همراهان و دوستان قدیمی آقای خاتمی، می‏خواهم صمیمانه عرض کنم، آنچه که امروز در عرصه‏ی فعالیت‏های سیاسی در ایران رخ داده، بسیار معنادارتر و عمیق‏تر از آن‏چیزی است که در دوم خرداد سال ۷۶ داشتیم. چرا که در سال ۷۶، جامعه‏ی سیاسی ایران نظام را مبهوت کرد و تا آخرین لحظه، تصویری نشان نمی‏داد که بخواهد سرنوشتش را تغییر بدهد.

اما در این انتخابات، بیش از یک ماه است که به پیروزی می‏اندیشیم و این اندیشه دارد در عالم واقع محقق می‏شود. دو روز پیش که همراه آقای خاتمی در خراسان بودیم، همین نکته را خدمت ایشان یادآور می‏شدم و ایشان هم تایید می‏کردند.

اما آقای اسماعیل نصرتی، از فعالین ستاد محمود احمدی‏نژاد در آذربایجان شرقی، نوع دیگری می‏اندیشند:

ستادهای آقای دکتر احمدی‏نژاد تلاش‏های شبانه‏روزی خوبی کرده‏اند و خوشبختانه آرای اقشار مختلف و خیل عظیم محرومان جامعه، رأی به ایشان خواهد بود، انشاالله.

آقای احمدی‏نژاد در سفری که یکشنبه‏ی این هفته به تبریز داشت، مورد استقبال خوب مردم تبریز در ورزشگاه بزرگ این شهر قرار گرفت. مناظره‏ها نیز تاثیر خوبی داشت. افرادی را می‏شناسم که بعد از مناظره، به خاطر افشای پاره‏ای از مسایل پشت پرده، توسط آقای احمدی‏نژاد که مردم نیز این را می‏خواهند، به ستادهای دکتر آمدند و اعتراف کردند که آقای موسوی کاندیدای آن‏ها در مناظره با آقای احمدی‏نژاد، کم آورد. آن‏ها خودشان این نکته را اعتراف کردند.

ضمنا، چنین شد که آن‏ها نیز ستادی تشکیل داده‏اند به عنوان جمعی از دانشجویان دانشگاه‏های استان آذربایجان شرقی، حامی احمدی‏نژاد، همان حامیان سابق آقای میرحسین موسوی.

استقبال از آقای موسوی هم در تبریز گویا زیاد بود…

درست است که جوانان زیادی در حمایت از آقای موسوی به خیابان‏های اصلی آمده و امنیت شهر را بر هم می‏زنند، اما نکته‏ی جالب و قابل توجه این است که دیروز در خیابان‏های اصلی می‏گشتم و دیدم که قریب به پنجاه درصد آنان جوانان و نوجوانان کم‏تر از هیجده سال بودند و فقط برای دل‏خوشی و شلوغی به خیابان‏ها آمده بودند.

در صورتی که آن‏ها به علت کمی سن و سال نمی‏توانند در انتخابات شرکت کنند.

اسماعیل نصرتی، از اعضای ستاد محمود احمدی‏نژاد در آذربایجان شرقی

ولی در مقابل، حامیان آقای احمدی‏نژاد خانواده‏های متعهد، کلیه‏ی شاخه‏های ایثارگران، بازاریان و اصناف، خانواده‏های شهدا و مهم‏تر از همه، این نکته که مردم عادی و مستضعف و واقعا پابرهنگانی در میان مردم بودند که آقای احمدی‏نژاد را واقعا از دل دوست دارند.

با دانشجویان دانشگاه‏های آذربایجان شرقی هم که یک بار صحبت می‏کردم، بیشتر طرف‏دار آقای موسوی یا کروبی بودند (کسانی که من با آن‏‏ها مصاحبه کردم).

خُب، حالا هم برخی از دانشجویان به طرف آن‏ها می‏روند. آن‏ها تعداد معدودی از دانشجویان و متاسفانه، آن‏طور که می‏شناسم، برخی دانشجویان افراطی و آن‏‏هایی که معلوم‏‏‏الحال و شناخته شده‏اند، هستند.

اما همان‏طور که گفتم‏، تعداد کمی هستند. ولی آن‏هایی که بعد از مناظره به این‏جا آمدند و بیانیه دادند، حدود دویست نفر بودند. وقتی از یک دانشگاه دویست نفر به ستاد آقای احمدی‏نژاد بیاید و اعلام آمادگی و همکاری کند…

به نظر شما، علت محبوبیت آقای احمدی‏نژاد در آذربایجان شرقی چه می‌تواند باشد؟

در این دولت، نسبت به دولت‏های گذشته، به استان آذربایجان شرقی توجهات بیشتری شد. برای مثال، در دولت‏های گذشته، نمایندگان استان تلاش بیشتری برای آوردن صنعت خودروسازی به استان کرده بودند. ولی نتیجه‏ای نگرفتند و ظاهرا، وزیر سابق صنایع، وزیر آقای خاتمی‏، گفته بود: «حالا شما قطعات خودرو را می‏زنید و این فعلا برای آذربایجان کافی است.»

ولی در سومین سال فعالیت این دولت، با همت نمایندگان فعال و اصول‏گرای تبریز، این امر مهم محقق شد و موجب شد بیش از دو هزار نفر مشغول به کار شوند. این خودش خیلی مهم است. این که می‏گویم، صنعت خودروسازی، یعنی در تبریز، ماشین آماده‏ی مصرف تولید می‏شود. ولی در گذشته، فقط قطعات آن مونتا‏‏‏ژ می‏شد.

فکر می‏کنید، فردا آقای احمدی‏نژاد در دور اول پیروز می‏شود یا این که انتخابات به دور دوم می‏رود؟

طبق نظرسنجی‏هایی که شده، منظورم نظرسنجی‏های موثق است، نه آن نظرسنجی‏هایی که حامیان کاندیداها اعلام می‏کنند، فکر می‏کنم در مرحله‏ی اول با آرای بالای آقای احمدی‏نژاد، تمام شود.

متاسفانه، رقبای آقای احمدی‏نژاد، جوی به راه انداخته‏اند و می‏گویند: «رأی نمی‏آورد»، ولی انشاالله، چون اصل مردم و آرای مردم است، رأی می‏دهند و آقای دکتر در اولین مرحله با آرای بیست میلیون به بالا، می‏رود و دوره‏ی چهارم را انشاالله شروع می‏کند.

پیش‏بینی‏ها و تحلیل‏های آقای غلامرضا قمیشی، از اعضای دفتر مرکزی ستاد آقای محسن رضایی:

متاسفانه، به دلیل این که مدت زمان انتخابات کم بود و کاندیداها نتوانستند در این مدت کم، خود و برنامه‏های‏شان را خوب اعلام کنند و هم مردم آن را بررسی کنند، در مسیری سعی و خطا یا به عبارتی، نهان و آشکارهای کاذب، دارد پیش‏ می‏رود. امروز، شاهد حضورهایی در خیابان‏ها هستیم که حضورهای واقعی طرف‏داران کاندیداها نیستند.

خوشبختانه در مناظره‏هایی که انجام شد، آقای رضایی توانست خیلی خوب، برتر از سایر کاندیداها، هم برنامه‏های‏اش را معرفی کند و هم خود را از نظر اخلا‏ق‏مداری و برنامه‏محوری و تسلط بر اجرایی بودن برنامه‏ها (چون مساله‏ی قدرت انجام برنامه‏ها، با عنوان کردن آن فرق می‏کند)، عرضه کند.

خیلی از مردم ما، شاید بیش از پنجاه درصد، اذعان دارند که آقای رضایی توانسته برنامه‏ها را خوب عنوان کند و شاید از ته دل هم علاقه‏مند باشند که ایشان انتخاب شود. ولی به دلیل این که ظاهر انتخابات و نوع تبلیغات و هزینه‏هایی که شده، خود را دو قطبی نشان داده، عده‏ای از ترس سوخته شدن آرای‏شان، تمایل دارند به این دو کاندیدا رأی بدهند.

به قول خودشان، چون ممکن است آقای کروبی و آقای رضایی رأی نیاورند، برای این که رأی‏شان نسوزد، پس به کسی که به آن‏ها نزدیک‏تر است رأی می‏دهند. چه احمدی‏نژاد، چه موسوی.

ولی تا فردا خیلی وقت داریم و سوابق انتخاباتی ایران نشان داده که مردم تا آخرین لحظه، تا زمانی که از خانه بیرون می‏روند، تا پای صندوق رأی برسند، نظرشان ممکن است برگردد.

ما خیلی امیدوار هستیم، با توجه به محبوبیتی که آقای رضایی به دست آورده و اذعانی که همه‏ی مردم به برنامه‏های ایشان دارند، به اختلافی که بین دو تا کاندیدای مطرح بالا گرفته، هم در بین خود کاندیداها و هم بین طرف‏دارانشان در سران نظام، منجر به این شود که مردم به یک نفر معتدل وسط رأی بدهند.

انتخابات را در مجموع، دو مرحله‏ای پیش‏بینی می‏کنید یا فکر می‏کنید فردا ممکن است انتخابات با هر نتیجه‏ای به‏پایان برسد؟

حدود ده پانزده درصد احتمال دارد یک مرحله‏ای شود، ولی بیش از هفتاد هشتاد درصد، احتمالا، دو مرحله‏ای می‏شود.

بنابراین تا فردا معلوم نیست که آقای رضایی نفر اول انتخابات است و با یک مرحله بالا می‏رود و یا حذف می‏شود. اما احتمال رسیدن ایشان به دور دوم، شاید کمی بیش از پنجاه درصد باشد.

آقای قمیشی، از آن‏جا که تا به‏حال صدای نمایندگان یا فعالین ستاد آقای رضایی را نداشتیم، مایلم از شما سوال کنم که ویژگی‏ها، امکانات و امتیازات آقای رضایی برای پست ریاست جمهوری را چه مواردی می‏دانید؟

زمانی که عراق به ایران حمله کرد و همه‏ی کشورهای صنعتی، پول‏دار و صاحب همه چیز به او کمک کردند، ایشان فرماندهی سپاه را بر عهده داشت و دفاع سرسختی را از کشور کرد و برای اولین بار، یک وجب از خاک ایران به دشمن واگذار نشد. آقای رضایی در قالب فرماندهی جنگ، یک سردار ملی است.

بعد از جنگ، ایشان به دانشگاه تهران رفت. رشته‏ی اقتصاد را در این دانشگاه تمام کرد و در مجمع تشخیص مصلحت به تدوین سند بیست ساله‏ی کشور پرداخت.

بنابراین، تصوری که از ایشان هست، تصور یک قهرمان ملی متخصص و دلسوز برای مردم است که ایده‏آل‏هایش این است که سرانه‏ی تولید کشور و عزت کل مردم ایران در دنیا، محرز شود.