نگاه سازمان‏های اپوزیسیون خارج از ایران به انتخابات

مریم محمدی

در ادامه‏ی سلسله برنامه‏های «روی خط زمانه» در ارتباط با دهمین دوره‏ی انتخاب ریاست جمهوری ایران، به چگونگی نگاه احزاب و سازمان‏های اپوزیسیون خارج از ایران به انتخابات این دوره پرداخته‏ام.

در این ارتباط با آقایان، فرهاد فرجاد، از اعضای رهبری «حزب دمکراتیک مردم ایران»، پرویز نویدی، عضو رهبری «سازمان اتحاد فداییان خلق ایران» و مهدی فتاپور از اعضای رهبری «اتحاد جمهوری‏خواهان ایران» گفت و ‏گو کرده‌‌ام.

اولین سوالم، ارزیابی کلی از انتخابات پیش رو است؛ این دوره از انتخابات ریاست جمهوری ایران چه مختصات و ویژگی‏هایی دارد؟

نظر حزب دمکراتیک مردم ایران را آقای فرهاد فرجاد توضیح می‏دهد:

انتخابات ریاست جمهوری دوره‏ی دهم همان‏طوری که از نامش پیدا است، انتخاب ریاست جمهور است و اهمیت فوق‏العاده‏ی آن، به نظر ما، در این رابطه است که رییس جمهوری که امروز بر سر قدرت است، اگر دوباره انتخاب شود هم ضرر مهلکی به اقتصاد کشور می‏زند و هم از نظر سیاست خارجی و منطقه می‏تواند خطرات غیرقابل پیش‏بینی برای مملکت ما داشته باشد.

به همین دلیل، ضرورت شرکت همه‏ی شهروندان ایران، به‏خصوص کسانی که دل‏شان برای آینده‏ی ایران، برای دمکراسی و پیشرفت می‏تپد، اهمیت دوچندان دارد که در این انتخابات شرکت کنند و با شرکت خود، عملاً شرایطی را به‏وجود بیاورند که قبل از هر چیز، آقای احمدی‏نژاد دوباره به ریاست جمهوری انتخاب نشود.

پس به نظر شما، ویژگی این انتخابات و تفاوتی که با دوره‏های قبل دارد، اهمیت پایان دادن به دولت فعلی است؟

بله.

طرح از هادی حیدری

آقای پرویز نویدی، دیدگاه‏های سازمان اتحاد فداییان خلق ایران را در این مورد می‏گوید:

این انتخابات در مجموع، مثل انتخابات گذشته‏ در جمهوری اسلامی است، البته با ویژگی‏های خاصی. یکی از این ویژگی‏های خاص رییس جمهور فعلی، آقای احمدی‏نژاد است، با مسایلی که به‏وجود آورده و سیاست‏هایی که پیش گرفته است. به طوری که‏ در داخل بحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بیداد می‏کند و در صحنه‏ی بین‏المللی هم وضع را بدتر از پیش کرده و توانسته نیروی وسیعی را در کل جهان، علیه جمهوری اسلامی ایران، به‏وجود بیاورد.

از طرف دیگر، خوشبختانه، تغییراتی در دستگاه رهبری آمریکا در جهت مثبت به‏وجود آمده و رییس جمهور جدید سعی می‏کند مناسبات خوبی را با کل جهان، از جمله منطقه‏ی بسیار حساسی مثل خاورمیانه و ایران، داشته باشد. ولی متأسفانه، با سیاست‏های آقای احمدی‏نژاد، امکان چنین بهبودی در مناسبات مشاهده نمی‏شود.

بنابراین، جمهوری اسلامی از این نظر در برابر یک انتخاب قرار دارد و این هم از ویژگی‏های این دوره از انتخابات است. ویژگی دیگری هم که باید روی آن تأکید کرد، این است که دیگر صف‏بندی سابق در جناح‏های جمهوری اسلامی بین اصلاح‏طلبان و اصول‏گرایان تا حدود زیادی به‏هم خورده است.

به این معنا که در درون خود اصول‏گرایان، اگر نیرویی مثل خاتمی در صحنه نباشد که الان نیست، آن‏ها اتحاد ندارند و در مورد احمدی‏نژاد میان‏شان اختلاف ‏نظر وجود دارد. این هم یک ویژگی است که در این دوره اصول‏گرایان یک‏پارچه نیستند.

در طرف دیگر هم، اصلاح‏‏طلبان وضعیت سابق خود را از دست داده‏اند. نیروی جوان و نیرویی که قدرت اصلی اصلاح‏طلبان بود و می‏توانست آن‏ها را به پیش‏ ببرد، تا حدود زیادی از اصلاح‏طلبان سرخورده است و ما با رکودی در بین جوانان و به‏ویژه دانشجویان، روبه‌رو هستیم و آن شور و شوقی را که در دوم خرداد نشان دادند، به‌هیچ‏وجه نمی‏بینیم.

آقای مهدی فتاپور نظر اتحاد جمهوری‏خواهان ایران را بیان می‏کند:

انتخابات در ایران، یک ویژگی دارد که انتخابات دهم هم در همان چهارچوب قرار می‏گیرد. یعنی انتخابات در ایران دو مرحله است، در یک مرحله ولی فقیه و شورای نگهبان تصمیم می‏گیرند که چه کاندیداهایی در صحنه بمانند و مردم در چه محدوده‏ای حق شرکت دارند.

این انتخابات هم همین خصوصیت را دارد و کماکان مثل همیشه، بخش بزرگی از نیروها حذف شده‏اند و حتا شرایطی پیش آمده که افرادی مثل آقای خاتمی و نوری که در درون رژیم بودند و مسئولیت‏های مهمی داشتند، تحت فشارهایی قرار گرفتند که نتوانستند کاندیدا شوند. بنابراین، ویژگی عمومی انتخابات جمهوری اسلامی در این انتخابات هم صادق است.

کدام نیروها، عوامل یا جریان‏های داخلی و خارجی، در نتیجه‏ی این انتخابات تأثیرگذار هستند؟

آقای فرهاد فرجاد توضیح می‏دهد:

آقای احمدی‏نژاد، تقریباً نیروهای ثابتی را پشت سر خود دارد. آن‏چه می‏تواند سرنوشت انتخابات ایران را در جهت آینده‏ی بهتر ایران تغییر بدهد، شرکت وسیع شهروندان ایرانی، شهروندان مدرن و دمکرات ایران در شهرهای بزرگ است که برخلاف گذشته که شاید بیش از چهل درصد در انتخابات شرکت نکردند، این بار در انتخابات شرکت کنند و با شرکت خود سرنوشت آینده‏ی انتخابات را حتماً رقم خواهند زد.

پرویز نویدی، عضو رهبری «سازمان اتحاد فداییان خلق ایران»

آقای پرویز نویدی در این باره می‏گوید:

در انتخابات‏‏های جمهوری اسلامی، از آن‏جایی انتخابات آزاد نیست و هیچ وقت شرایط دمکراتیکی وجود نداشته، احزاب سیاسی و اپوزیسیون به‌هیچ‌وجه نتوانسته است به آن معنا، تأثیری در روند انتخابات داشته باشد.

مخاطب احزاب سیاسی بیشتر مردم بوده‏اند برای این‌که به مردم نشان بدهند که در حقیقت، این‏ها صحنه‏ای را چیده‏اند و شما باید تا آن‏جایی که می‏توانید در این صحنه، اگر می‏شود، مهر و نشان خود را بزنید و بیشتر هم مخالفت با نمایندگان رسمی حکومت بوده است.

در نتیجه‏‏‏‏، نیروهای تأثیرگذار از یک سو، جناح‏های داخلی خود رژیم هستند و از سوی دیگر مسایل بین‏المللی است. اگر هم حرکتی از طرف مردم صورت بگیرد، آن هم قطعاً می‏تواند موثر باشد. البته امروز نسبت به گذشته، با جنبش‏های مختلف اجتماعی روبه‌رو هستیم. جنبش‏هایی که به طور واقعی وجود دارند و خواسته‏های معینی را طرح کرده‏اند.

می‏توانم از صحبت‏‏های‏تان نتیجه بگیرم که شما مهم‏ترین نیروهای اثرگذار را شرایط بین‏المللی و جناح‏بندی‏های درون حکومت می‏بینید؟

و در شرایط خیلی مشخصی، اگر حرکتی در بین مردم به‏وجود بیاید، طبیعتاً تمام این معادلات را می‏توانند به‏هم بریزند. همان‏طوری که در دوم خرداد این کار را کردند.

آیا شما چنین حرکتی را این‏بار محتمل می‏بینید؟

تا آن‏جایی که اطلاعاتم اجازه می‏دهد، احساسم این است که در شرایط کنونی، جوان‏ها و نیرویی که می‏تواند موتور حرکت سومی باشد، نسبت به این انتخابات سرد است و آن شور و شوقی را که در گذشته‏ها داشتند، الان نشان نمی‏دهند. الان بعید به‏ نظر می‏رسد.

آقای فتاپور نظر اتحاد جمهوری‏خواهان ایران را توضیح می‏دهد:

در این انتخابات، یک طرف قضیه، آقای احمدی‏نژاد و اصول‏گراها هستند که در بخشی از جامعه نفوذ دارند، نیروهای معینی به آنان اعتماد دارند، در انتخابات شرکت می‏کنند و به آن‏ها رأی می‏دهند.

در ارتباط با کاندیداهای دیگر، به ‏خصوص آقای موسوی و کروبی، تمام مسأله برمی‏گردد به این‌که آن‏ها تا چه حد بتوانند اعتماد اقشار شهری و نیروهای مدرن اجتماعی، تحصیل‏کرده‏ها، دانشجویان و زنان را جلب کنند و چقدر این نیروها در انتخابات شرکت کنند.

بنابراین از سمت نیروهای اصلاح‏طلب، تأثیرگذاری در انتخابات، برمی‏گردد به این‌که کاندیداها تا چه حد بتوانند اعتماد این نیروها را جلب کنند و این نیروها تا چه به صحنه بیایند.

موضع‏گیری این سازمان‏ها و احزاب در مقابل انتخابات فعلی چگونه است؟

موضع‏گیری حزب دمکراتیک مردم ایران:

در نشست آتی ما که به‏زودی برگزار خواهد شد، جمع‏بندی جدیدتری از کاندیداها خواهیم داشت و حتماً تصمیم مجددی خواهیم گرفت. ولی آن‏چه امروز از سوی ما قطعی است، شرکت در انتخابات، دعوت مردم به شرکت در انتخابات و رأی دادن به کاندیداهای اصلاح‏طلبان است.

موضع‏گیری سازمان اتحاد فداییان خلق ایران:

سازمان ما هنوز موضع قطعی خود را نگرفته است. این موضع بعداً، از طریق ارگان‏های رسمی قطعاً اعلام خواهد شد. ولی گرایش عمومی در سازمان ما این است که ما با منطق و روشی که بعضی‏ها در پیش می‏گیرند که «در هر حال، ما ناگزیر هستیم و بین بد و بدتر باید یک نفر را انتخاب کرد»، توافقی نداریم.

ما فکر می‏کنیم اگر در شرایطی انتخابات با این‌که ضد دمکراتیک بوده و هست و در جمهوری اسلامی همیشه این‏طوری خواهد بود، بتواند شکافی در درون رژیم به‏وجود بیاورد یا تنفسی برای جنبش‏ها ایجاد کند و یا این جنبش‏ها را گامی به پیش ببرد، قطعاً باید با آن برخورد متفاوتی کرد.

ولی در شرایط فعلی‏، چنین وضعیتی وجود ندارد. اصلاح‏طلبان توانستند در یک دوره کاری را پیش ببرند، اما امروز اصلاح‏طلبی به پوسته‏ی سخت قانون اساسی برخورد کرده است.

مهدی فتاپور از اعضای رهبری اتحاد جمهوری‏خواهان ایران

اتحاد جمهوری‏خواهان ایران با این انتخابات چگونه برخورد خواهد کرد یا برخورد کرده است؟ آقای فتاپور توضیح می‏دهد:

وقتی صحبت از شرکت یا عدم شرکت است، نظر اتحاد جمهوری‏ خواهان این است که باید در انتخابات شرکت کند، کاندیدای خود را معرفی کند و در صحنه حضور داشته باشد. متأسفانه، این امکان به دلیل شرایط کشور، از نیروهایی مثل اتحاد جمهوری‏خواهان ایران سلب شده است و ما نمی‏توانیم به مفهوم کاندیدا شدن در انتخابات شرکت کنیم.

در این دوره از انتخابات، همان‏طور که در داخل کشور توسط نیروهای مطالبه‏محور، رویکرد جدیدی پیش گرفته شد، ما هم این رویکرد را صحیح می‏دانستیم و در همین جهت هم عمل کردیم.

نیروهایی که امکان شرکت در انتخابات، به مفهوم کاندیدا شدن را نداشتند، تلاش کردند در این انتخابات، سیاست و برنامه‏های خود را ارائه بدهند و مطرح کنند از نظر آن‏ها، امروز چه مسایلی باید در جامعه‏ی ایران مورد توجه قرار بگیرد، کاندیداهایی که هستند، به چه مسایلی باید پاسخ بدهند و اگر خود ما در صحنه باشیم، سعی می‏کنیم چه پاسخی به این مسایل بدهیم. ما هم در این عرصه شرکت داشتیم و تلاش کردیم در این جهت کار کنیم. هنوز هم این پروسه ادامه دارد.

آیا ممکن است این سازمان‏ها و احزاب از کاندیدای معینی در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، حمایت کنند؟

آقای فرهاد فرجاد، عضو رهبری حزب دمکراتیک مردم ایران، پاسخ می‏دهد:

این امکان هست. در میان ما تمایلات مختلف هم وجود دارد. ولی جمع‏بندی ما و آن‏چه برای همه‏ی ما در حزب دمکراتیک مردم ایران، اهمیت بالایی دارد، عدم انتخاب آقای احمدی‏نژاد و انتخاب کاندیدای اصلاح‏طلبان است.

آقای پرویز نویدی از جانب سازمان اتحاد فداییان خلق ایران می‌گوید:

خیلی بعید می‏دانم. الان شرایط اصلاً این‏گونه نیست که انتخاب بین بد و بدتر طرح باشد، بلکه باید از بین بد و بدتر و بدترین یکی را انتخاب کرد و اگر همین‏طور پیش برود، زمانی کاری خواهند کرد که فرض کنید آقای شریعتمداری کاندیدا شود و آدم بگوید بهتر این است به احمدی‏نژاد رأی بدهیم تا این‌که شریعتمداری بیاید.

منظورتان آقای حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان است.

بله، قطعاً. آقای شریعتمداری کیهان.

آقای مهدی فتاپور از رهبری اتحاد جمهوری‏خواهان ایران معتقد است:

در مورد چهار کاندیدایی که شانس بیشتری دارند، آقای احمدی‏نژاد چهار سال حکومت کرده و نتایج کار ایشان در چهار سال گذشته روشن است. در عین حال در همان چهارچوب سیاست مطالبه محور، اتحاد جمهوری‏خواهان ایران معتقد است که باید کاندیداهای دیگر (آقای موسوی، کروبی و رضایی) مورد سوال قرار بگیرند و نکات و ابهاماتی را که در برنامه‏شان وجود دارد، روشن کنند.

تلاش‏هایی هم که مثلاً سازمان‏های زنان دارند انجام می‏دهند، خواسته‏های‏شان را طرح می‏کنند، مطالباتشان را جلوی کاندیداها می‏گذارند و از آن‏ها می‏خواهند که پاسخ خود را به این مطالبات بیان کنند، این کار ادامه پیدا کند.

اما آیا ممکن است اتحاد جمهوری‏خواهان از یکی از کاندیداها حمایت کند؟

برمی‏گردد به همین پروسه‏ای که طی شود. الان نمی‏توانم پاسخ بدهم. هنوز تا انتخابات وقت داریم و در این فاصله‏ی زمانی‏ باید ببینیم چه مسایلی پیش می‏آید.