«برای تفسیر درست رجل سیاسی سپاسگزاریم»

مریم محمدی

یکی دیگر از برنامه‏های «روی خط زمانه» را به دهمین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری و نحوه‏ی حضور و نگاه‏های متفاوت زنان در این انتخابات، اختصاص داده‏ام.

در این زمینه، با خانم مریم بهروزی، رییس «جامعه‏ی اسلامی زنان زینب» و هم‏چنین با خانم منصوره‏ شجاعی، فعال زنان و از اعضای «کمپین یک میلیون امضا» که همراه با گروه‏های دیگری از زنان، بیانیه‏ای تحت عنوان «هم‏گرایی مطالبات زنان در انتخابات» انتشار داده‏اند، گفت‏ و گو کرده‏ام.

خانم بهروزی، نگاه شما به ترکیب تا کنونی کاندیداها، چگونه است؟

با آمدن آقای محسن رضایی، حالا دیگر دو تا از کاندیداها مربوط به اصول‏گرایان و دو کاندیدا هم مربوط به اصلاح‏طلبان هستند یا به گونه‏ای هم اصلاح‏طلب اصول‏گرا. با توجه به این که آقای میرحسین موسوی گفتند «من اصلاح‏طلبی هستم که به اصول هم اهمیت می‏دهم»، آقای کروبی هم که خیلی خود را اصلاح‏طلب صرف نمی‏داند، اصول‏گرا هم می‏داند.

آقای احمدی‏نژاد که اصول‏گرا است، آقای رضایی هم جزو اصول‏گرایان محسوب می‏شود. یعنی‏، به اندازه‏ی کافی از گرایش‏های مختلف سیاسی در عرصه‏ی انتخابات کاندیدا داریم که مردم بتوانند از میان آن‏ها به کسی که مایل هستند، رأی بدهند.

جامعه‏ای که شما مدیر آن هستید، در وضعیت فعلی، میان کاندیداهای اصول‏گرا، به کدام جهت تمایل دارد؟ آیا تصمیم گرفته‏اید یا خیر؟

آن شرایط دوران موسوم به اصلاحات، مردم را به سوی اصول‏گرایان سوق داد. انتخابات ۸۴ و انتخابات مجلس هشتم، با روی‏کرد اصول‏گرایی و احیای شعارهای اول انقلاب، ظلم‏ستیزی و براندازی تفکر صهیونیستی را به‏نمایش گذاشت.

لذا ما به عنوان یکی از احزاب زنان اصول‏گرا و عضو جبهه‏ی پیروان خط امام و رهبری، امیدواریم که گفتمان اصول‏گرایی تداوم داشته باشد. این خواسته‏ی جامعه‏ی زینب است چون در آغاز دهه‏ی چهارم انقلاب و شروع برنامه‏ی پنجم توسعه هستیم.

مریم بهروزی

یعنی مشخص نیست جامعه‏ی زینب از آقای رضایی حمایت می‏کند یا آقای احمدی‏نژاد؟

آقای احمدی‏نژاد و آقای رضایی، هردو اصول‏گرا هستند و هر دو مورد عنایت و توجه اصول‏گرایان هستند. منتها آقای احمدی‏نژاد یک دوره هم تجربه شده، یعنی ایران آقای احمدی‏نژاد را تجربه کرده است و نظرسنجی‏ها هم نشان می‏دهد که آرای آقای احمدی‏نژاد خیلی بالا است.

آیا شما، به عنوان زنان اصول‏گرا، مطالبات معینی را ارائه کرده‏‏اید یا خواهید کرد که از مطالبات عمومی جدا باشد؟

لازمه‏ی یک دولت و رییس جمهور قوی این است که از همه‏ی ظرفیت‏های نیروهای اصول‏گرا و هم‏چنین ‏ظرفیت‏های قابلیت‏دار کشور، استفاده شود.

به‏ویژه، برای زنان که تا به‏حال در حیطه‏ی دولت و کابینه، وزیر زن یا معاون‏های کلیدی نداشته‏ایم و یکی از مطالبات به‏حق زنان، حضور چند وزیر زن در کابینه و هم‏چنین معاونت‏های رییس جمهور، روسای سازمان‏ها و نهادهای اجرایی دولتی است.

به‏هرحال به‏کارگیری جدی‏ و نه برای خالی نبودن عریضه، که یک وزیر زن هم بیاورند و بگویند وزیر زن هم در کابینه‏مان داریم. بلکه‏، به‏واقع باور داشته باشند که در اداره‏ی امور کشور، زنان هم باید دخیل باشند، زنان توان‏مند هستند و این توانایی را دارند.

خُب، نیمی از کشور زنان هستند. در دانشگاه‏ها که بیش از مردان حضور دارند. در همه‏ی وزارت‏خانه‏ها، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان شاید بتوان گفت بیشرشان زنان هستند. در چنین شرایطی، می‏طلبد که زنان هم در همه‏ی عرصه‏ها حضور داشته باشند که بشود کشور را با وضعیت عادلانه‏ای ادره کرد.

همان‏طور که اطلاع دارید، شورای نگهبان رسماً اعلام کرد که از واژه‏ی رجل سیاسی، تفسیر جنسیتی ندارد. پیرو این مساله، خانم رفعت بیات نامزد انتخابات شدند و خود را هم اصول‏گرا می‏دانند، برخورد شما با کاندیداتوری ایشان چگونه است؟

ما از مجلس شورای اسلامی به خاطر قانون انتخابات ریاست جمهوری که به‏گونه‏ای این قانون را تصویب کردند که زنان هم در آن حضور دارند و اصلا جنسیت در آن مطرح نیست، زن و مرد رجل سیاسی هستند و می‏توانند در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کاندیدا شرکت کنند و از شورای محترم نگهبان سپاس‏گذاریم و مخصوصا از حضرت آیت‏الله جنتی که این را اعلام کردند و این مورد که در دوره‏های قبل تا اندازه‏ای زیر سوال بود، الحمدالله برطرف شد.

این که زنی کاندیدای ریاست جمهوری بشود، هیچ منعی ندارد. خانم بیات هم اگر کاندیدا بشوند، در صورتی که شورای نگهبان صلاحیت ایشان را محرز بدانند، بسیار هم خوب است که به عرصه بیایند. هر زنی که برای خود این جای‏گاه را می‏بیند، بیاید.

اخیراً، تعدادی از نهادها و کانون‏های زنان، بیانیه‏ای حول مطالبات زنانه منتشر کرده‏اند و هدف را هم‏گرایی مطالبات زنان گذاشته‏اند. آیا شما از این بیانیه اطلاع دارید؟ و ممکن است با آن مطالبات همراهی کنید؟

آن جمعی را که می‏گویید، نه می‏شناسم و نه آن‏ها در کشور، رسمیت دارند. چون من احزاب و گروه‏های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را کاملا می‏شناسم. احزابی را که داریم، هفت حزب زنان اصول‏گرا هستند که به آنان «احزاب زنان اصول‏گرا» گفته می‏شود. حدود هفت حزب زنان اصلاح‏طلب هم هستند.

این‏ها احزاب نیستند. کانون‏ها و فعالین زن هستند…

آن‏ها رسمیت ندارند. ولی احزاب زنان اصول‏گرا و اصلاح‏طلب، حتا گروه‏های سیاسی، گرایش‏های مختلفی که حزب هم ندارند، اما از نظر جامعه‏ی ایران پذیرفته شده هستند. یعنی همین «ائتلاف اسلامی زنان» که چند ماهی است تشکیل شده، از همه‏ی گرایش‏ها در آن قرار دارند. این که بخواهیم چند نفری از آن طرف آب برای ما تصمیم بگیرند یا…

خانم بهروزی، این‏ها نهادهای درون ایران هستند؛ مثل «کمپین یک میلیون امضا» و…

نه، اساساً چنین کمپینی وجود ندارد. کمپین یک میلیون امضایی وجود ندارد. اسم‏اش آمده، تا به حال، به صدهزار امضا هم نرسیده است و تازه اگر هم باشد، رسمیت ندارد. آن که رسمیت دارد، «ائتلاف اسلامی زنان» است که احزاب زنان اصول‏گرا، شخصیت‏های اصول‏گرا، از نمایندگان مجلس فعلی و سابق و ادوار در آن قرار دارند و این مجموعه بیانیه‏ای تحت عنوان «انتظارات و مطالبات زنان از رییس جمهور دهم» تدوین و منتشر کردند. ما پشتیبان آن انتظارات و مطالبات هستیم.

با خانم منصوره‏ شجاعی گفت‏گو می‏کنم.
خانم شجاعی، انتشار دو بیانیه‏ی پی در پی برای هم‏گرایی مطالبات زنان، به نظر می‏آید کار سنجیده‏ای باشد که برای اولین بار صورت می‏گیرد. غرض سیاسی معینی در این حرکت هست؟ آیا فکر می‏کنید مهر جنبش زنان را به این انتخابات بزنید؟

این انسجام برای اولین بار نیست. پیش از این هم شاهد یک سری ائتلاف‏ها و انسجام‏ها بودیم.

منظورم در رابطه با انتخابات بود…

در ارتباط با انتخابات، یک بار دیگر این اتفاق افتاده بود. البته نه به این شکل، بلکه در خرداد ۱۳۸۴ در فرصت انتخاباتی‏ای که برای همه‏ی جامعه میسر بود، تجمع بزرگی جلوی دانشگاه تهران تشکیل شد که تمام طیف‏ها و نحله‏های فکری موجود در جنبش زنان در آن شرکت کردند و خواستار تغییر قانون اساسی شدند.

منصوره شجایی

دست‏آورد آن جمع چه بود؟

حاصل آن هم انسجام بود و هم دیده شدن زنان در عرصه‏ی عمومی و در لوای مطالبات‏شان. به دنبال آن، اتفاق‏هایی افتاد و شاید آن تجربه منجر به تولد «کمپین یک میلیون امضا» و ایجاد کمپین‏های دیگر شد. بنابراین جنبش زنان دفعتاً به این نتیجه نرسیده است.

من مخالفت‏ام را با این حرف شما: «زدن مهر جنبش بر انتخابات»، این‏جا نشان می‏دهم. این به معنای حضور فعال جنبش در عرصه و فضای انتخاباتی است. به دلیل این که از این فضا استفاده شود و مردم اگر می‏خواهند به کاندیدایی رأی بدهند، به برنامه‏های مشخص رأی بدهند و نه به فرد و از هیجان‏زدگی برحذر باشند.

خانم شجاعی، تا کنون دو بیانیه داده‏اید. ممکن است بیانیه‏های دیگری هم تا زمان انتخابات منتشر کنید. آیا ممکن است در یکی از این بیانیه‏ها، از نامزد معینی حمایت کنید؟

خیر. این یک ائتلاف است و در یک ائتلاف، هیچ کس نمی‏تواند برای گروه دیگر باید و نباید تعیین کند. ولی ما به مشترکاتی رسیده‏ایم.

در رسیدن به این اشتراک، آیا اتفاق افتاد که گروه‏هایی به کف مطالبات خود قناعت کنند و از مطالبات حداکثری خود بگذرند؟

دقیقاً این اتفاق در این هم‏گرایی افتاده است و اساساً، مفهوم ائتلاف همین است. گاهی اوقات این ائتلاف برای یک موضوع خاص شکل می‏گیرد که همه بر سر آن موضوع خاص اتفاق‏ نظر دارند؛ مثل ائتلافی که برای لایحه‏ی خانواده، سا ل گذشته، تشکیل شد. آن یک موضوع خاص بود و هر کسی که به این موضوع اعتراضی داشت، به این ائتلاف می‏پیوست.

گاهی اوقات، ائتلاف‏ها، جریان‏هایی را در نظر می‏گیرند و نه یک موضوع خاص را. برای حضور در یک جریان و برای اعلام موضع کردن، طبیعتا اختلاف‏نظرهایی وجود دارد که ما بر سر تمام آن‏ها بارها و بارها بحث و تبادل نظر کرده‏ایم و جلسات مکرر داشته‏ایم.

دقیقا، گروه‏هایی بوده‏اند که به کف مطالبات خودشان رسیده‏اند و حتا خیلی خیلی پایین. گروه‏هایی هم بودند که برای هم‏صدایی مجبور شدند، با جسارت مقداری از چهارچوب خواست‏ها و مطالبات خودشان بیرون بیایند. این اتفاق هم خوشبختانه افتاده است.

این نظر هم در جنبش زنان وجود دارد که زنان بدون دست یافتن به قدرت سیاسی، نمی‏توانند مطالبات واقعی خود را پی‏گیری کنند. جنبش زنان به این مساله، چگونه نگاه می‏کند؟ آیا یک حزب سیاسی برای زنان، در دیدگاه‏های هیچ‏کدام از گروه‏هایی که در این ائتلاف هستند، وجود دارد؟

چرا، در برخی از گروه‏ها، به طور مشخص وجود دارد. چون زنانی از حزب مشارکت و زنانی از اصلاح‏طلب‏ها هم در این ائتلاف وجود دارند. یک طیف است دیگر.

منظور من کمی فراترتر رفتن از این ائتلاف فعلی بود و طرح نگاه‏هایی که هست…

بله، گروه‏هایی هستند که این چشم‏انداز را دارند.

قبل از گفت‏گو با شما، با خانم مریم بهروزی، از زنان اصول‏گرا و رییس «جامعه‏ی اسلامی زنان زینب»، صحبتی داشتم. وقتی نگاه خانم بهروزی را به شما و گروه‏هایی از زنان که این طیف هم‏گرایی را به‏وجود آورده‏اید، دیدیم، این سوال برای‏ام پیش آمد که شما به عنوان جنبش زنان، با این نگاه و با این فاصله‏ی ایدئولوژیک چگونه برخورد می‏کنید؟ چون ایشان معتقد بودند، ائتلاف شما، کمپین و جریاناتی نظیر آن، اصلا رسمیت ندارند.

بسیار متاسفم. در مملکتی که سی سال حضور زنان، نگاه جهان را به خود معطوف کرده، هنوز یک بانوی ایرانی معتقد به این است که جمع بزرگی از زنان، برای اعلام نظر، رسمیت ندارند.

آیا رسمیت داشتن و نداشتن، لقب، پست، منصب و یا تاجی است که باید قدرتی آن را بر سر زنان بگذارد؟ آن‏چه که بر سر زنان است و افتخارآمیز است، پیشینه‏ی تلاش‏ها و فعالیت‏های‏شان است که امروز، روزی خانم مریم بهروزی، حتا بایستند و چنین حرفی بزنند.

رسمیت و غیر رسمیت را طبیعتا، خانم بهروزی دارند از بدنه‏‏ی دولتی صحبت می‏کنند و این تفاوت جامعه‏ی مدنی و نیروهای درون حاکمیت است. کسی که صدای مردم و صدای جامعه‏ی مدنی را غیر رسمی خطاب می‏کند، به نظر من، نمی‏تواند به هیچ‏وجه در حاکمیت به خواست‏های مردم جامه‏ی عمل بپوشاند و حتا گوش شنوای خواست‏های مردم را داشته باشد.