انتخابات ریاست جمهوری و سازمان‌های دانشجویی

مریم محمدی

در این برنامه «روی خط زمانه» به نظرگاه‏های دو سازمان عمده‏ی دانشجویی و دانشگاهی کشور، یعنی «سازمان ادوار تحکیم وحدت» (مجموعه‏ی دانش‏آموختگان و فارغ‏التحصیلان دانشگاه‏های ایران) و نیز «دفتر تحکیم وحدت» (سازمان انجمن‏های اسلامی دانشجویی سراسر کشور)، پرداخته‏ام.

در این ارتباط با آقایان: احمد زیدآبادی، دبیرکل سازمان دانش‏آموختگان و نیز مهدی عرب‏شاهی، دبیر تشکیلات دفتر تحکیم وحدت گفت‏ و گو کرده‏ام.

آقای زیدآبادی، روز سه‌شنبه بیانیه‏ی سازمان ادوار تحکیم منتشر شد. این بیانیه، جدا از طرح مطالبات که قبلاً عنوان شده بود، هنوز متوجه گزینه‏ی نامزد معینی نبود. همین‏طور است؟

تعیین تکلیف کرده‏ایم، اما عجله‏ای در کارمان نیست. همان‏طور که توضیح داده شده، انتخابات پیش رو را امر فوق‏العاده استراتژیکی که بتواند سرنوشت کشور را تغییر بدهد، نمی‏بینیم. با کاندیداهایی مواجه هستیم که ممکن است در برخی حوزه‌های خیلی خاص و محدود بهتر از آقای احمدی‏نژاد باشند.

با توجه به این، برای این‌که استراتژی آن‏ها روشن شود، می‏خواهیم سوالاتی را خدمتشان بدهیم و ببینیم نسبت به آن‏ها چه موضعی می‏گیرند و متناسب با آن، بدون این‌که عجله‏ای باشد، دیدگاه‏مان را روشن خواهیم کرد.

با توجه به این‌که کم‏تر از دو ماه به برگزاری انتخابات باقی مانده است، فکر می‏کنید زمان لازم برای همراه کردن بدنه‏ی اجتماعی با گزینه‏ی مشخص خودتان را داشته باشید؟

تبلیغات رسمی انتخابات شروع نشده و برمی‏گردد به بعد از ثبت‏نام کاندیداها و هنوز هم مشخص نیست که جناح مقابل چه کار می‏خواهد بکند. اگر آن‏ها، غیر از آقای احمدی‏نژاد، کس جدیدی را بفرستند، معادله تا اندازه‏ای به‏هم می‏خورد و باید مقداری در تحلیل‏ها تجدید‏نظر کرد.

در مجموع، فکر می‏کنم ایرانی‏ها عموماً، همان لحظه‏ی آخر تصمیم می‏گیرند که حضور پیدا کنند یا نکنند و اگر می‏خواهند، به نفع چه کسی. چون کسانی که تصمیم گرفته‏اند، تکلیف‏شان معین است. آن‏هایی که نگرفته‏اند، در آن دو هفته قابل تأثیرگذاری هستند.

قاعدتاً، اگر تا آن موقع احساس کنیم یکی از این کاندیداها، استراتژی واقع‏بینانه‏ای برای حل برخی از معضلات اساسی دارد، می‏توانیم در همان فرصت هم کسانی را که ممکن است تحت تأثیر ما باشند یا به نظر ما اهمیتی بدهند، ترغیب کنیم که به آن فرد رأی بدهند.

احمد زیدآبادی، دبیرکل سازمان دانش‏آموختگان

در مورد دو کاندیدای اصلاح‏طلب که الان مطرح هستند، با وعده‏هایی مواجه هستیم. ولی استراتژی واقع‏بینانه‏ی آن‏ها از نظر شما، چه می‏تواند باشد؟

هر دو کاندیدا از نظر من، از صداقت لازم برخوردارند و مورد احترام هم هستند. علاقه‏مند هم هستند که یک سلسله کارها را انجام دهند. قاعدتاً بخشی از کارهایی را که در ید اختیار رییس جمهور است، ممکن است بتوانند انجام بدهند.

انجام بعضی از کارها به همکاری مجموعه‏ی نظام و نهادهای بالاتر از آن‏ها بستگی دارد که باید توضیح بدهند با چه استراتژی‏ای آن‏چه را می‏خواهند پیاده کنند، عملی خواهند کرد. فرض کنید، بقیه نهادها با همه‏‏ی آن‏چیزی که آن‏ها می‏خواهند، خیلی روشن مخالفت کنند.

مثلاً، در همان ابتدا، کابینه‏ای که به مجلس معرفی می‏کنند، یک‏سره مورد نفی و عدم اعتماد مجلس قرار بگیرد، گام بعدی آن‏ها چیست؟ همین که می‏گویند تعامل می‏کنیم، کفایت نمی‏کند. قاعدتاً باید استراتژی روشنی وجود داشته باشد و بدون توضیح این استراتژی، این‌که بتوانند کاری بکنند، جای تردید دارد.

این است که ما نمی‏توانیم پیشاپیش خودمان را به کاندیدایی متعهد کنیم که ممکن است به رأس قدرت برود، نتواند کار کند، نگذارند کار کند و در مقابل کارشکنی‏ها، هیچ راهی به جز عقب‏نشینی نداشته باشد. بعداً، جامعه ما را متهم کند به این‌که شما که مدعی تحلیل و عقل و درایت بودید، چرا ما را به این سمت رها کردید.

از مجموعه‏ی موضع‏‏گیری‏های تاکنونی شما برمی‏آید که آقای موسوی یا کروبی، یکی از این دو، گزینه‏ی شما خواهند بود. همین‏طور است؟ یا ممکن است انتخاب دیگری هم داشته باشید؟

در اردوگاه اصلاح‏طلبان که به نظر نمی‏آید کاندیدای دیگری باشد. فعلاً آقای موسوی و آقای کروبی هستند که قاعدتاً شورای نگهبان آن‏‏ها را تایید صلاحیت می‏کند. آقای اعلمی و آقای دکتر شعله‌سعدی هستند که با توجه به رویه‏های پیشین، شانس‏شان خیلی محدود به‏نظر می‏‏آید. اگر آن‏ها تایید صلاحیت بشوند، قاعدتاً شرایط خاصی است و ما می‏توانیم دوباره، راجع به آن فکر کنیم.

بنابراین، به احتمال زیاد ما مخیر هستیم بین نوعی حمایت تلویحی یا حمایت کم‏رنگ از همین دو کاندیدایی که وجود دارند و آن هم بسته به توضیح استراتژی‏شان برای انجام کارهایی است که دارند در مورد آن حرف می‏زنند.

هیچ ویژگی برای انتخابات این دوره، نسبت به دوره‏های قبل، قایل هستید؟

همان ویژگی که در بیانیه هم اشاره کرده‏ایم؛ در ایران یک نیروی نامریی و در سایه‏ای بود که ادعاهای زیادی داشت. فکر می‏کرد می‏تواند به قدرت برسد و تمام اوضاع را تغییر بدهد و به صورت مانعی در راه عملکرد دولت‏های قبلی عمل می‏کردند.

این‏ها در این چهار ساله به قدرت رسیدند و متوجه شدند عملاً آن‏ چیزهایی که می‏خواهند اجرا کنند، امکان‏‏پذیر نیست. چون جامعه‏ی فاضله‏ای که می‏خواستند بسازند، به رشد انواع ناهنجاری‏ها و نابسامانی‏ها تبدیل شده و در بین خودشان هم شکاف‏های زیادی افتاده است. این قطعاً نتیجه‏ی ناخواسته‏ی روی کار آمدن دولت آقای احمدی‏نژاد است.

همین قضیه ممکن است برخی از این نیروهای محافظه‏کار را متقاعد کرده باشد که اگر دولتی با رویکرد متفاوت‏تری آمد، حداقل در این مرحله، کارشکنی نکنند و بگذارند اختلاف حل شود. شاید اختلاف این دوره با دوره‏های قبل، همین یک نکته باشد.

با آقای مهدی عرب‏شاهی، دبیر تشکیلات دانشجویی دفتر تحکیم وحدت، گفت‏ و گو می‏کنم.

آقای عرب‏شاهی، در شرایطی هستیم که اکثر اصلاح‏طلبان و احزاب و سازمان‏هایی که منتصب به اصلاح‏طلبی بودند، از آقای موسوی حمایت می‏کنند. به نظر می‏آید، دفتر تحکیم هنوز چنین انتخابی را انجام نداده یا ممکن است انجام ندهد. این‏طور است؟

لازم است همین‏جا بگویم، ما به عنوان فعالان دانشجویی که قطعاً نسبت به فعالان سیاسی‏ای که در احزاب اصلاح‏‏طلب وجود دارند سابقه‏ی کم‏تری داریم، از برخی رفتارهای این احزاب تعجب می‏کنیم. یکی از این رفتارها، می‏تواند چک سفید امضا دادن به کاندیداهای ریاست جمهوری باشد.

گاهی می‏شنویم، بعضی از احزاب، بدون این‌که حتا جلسه‏ای با کاندیداهای ریاست جمهوری بگذارند، بدون این‌که هیچ صحبتی با آن‏ها بکنند و از برنامه‏ها، تیم اجرایی و راهبرد آن‏ها برای غلبه بر موانع و مشکلات احتمالی آگاه شوند، اعلام حمایت می‏کنند. این به نوعی یک رفتار غیرحرفه‏ای است.

اشاره‏ی شما به گفته‏های سخنگوی حزب مشارکت که گفته‏اند: «ما هنوز آقای موسوی را ندیده‏ایم»، نیست؟

به طور مشخص، نه این‏ها. ولی فکر می‏کنم احزابی که بوده‏اند، حتا کارگزاران، مشارکت و… هیچ‏کدام جلسه‏ای با ایشان نداشتند. شیوه‏ای که ما در پیش گرفته‏ایم، این است که ابتدا کاندیداها را ببینیم، با آن‏ها صحبت کنیم، مطالبات خودمان را در میان بگذاریم و به طور مشخص ببینیم، آن‏ها برای غلبه بر مشکلات احتمالی چه راهبردی دارند.

به زودی از آن‏ها خواهیم خواست که حداقل چند نفر از وزارت‏خانه‏های کلیدی‏ و معاون اول‏شان را به افکار عمومی معرفی کنند تا سطح مقایسه از صرف مقایسه‏ی دو نفر خارج و به مقایسه‏ی دو تیم تبدیل شود. فکر می‏کنم، این رفتار، رفتار مناسب‏تری است.

بعضاً، با این توجیه که این رفتار شما، رفتاری است مربوط به یک انتخابات کلاسیک و انتخاباتی که در یک کشور توسعه‏یافته برگزار می‏شود، سعی می‏کنند از کنار این موضوع بگذرند. ولی، به هر حال باید از اندک فرصت‏هایی که داریم، حداکثر استفاده را برای ارتقای فضای سیاسی کشور هم بکنیم.

در عین حال که می‏دانیم در ایران داریم فعالیت می‏کنیم، ولی از آن طرف هم باید سعی کنیم حتا مردم را هم ارتقا بدهیم و مردم در این سطح نمانند که صرف مقایسه‏ی دو نفر را برای انتخابات مد نظر قرار بدهند.

به‏نظر می‏آید، چاره‏ی دیگری نیست. صرف انتخاب دو نفر، امری است که الان محقق شده و مردم ناگزیر به انتخاب بین این دو هستند.

واقعیت این است که اگر شرایط در ایران آزادتر و بازتر باشد، قطعاً این افراد (آقای موسوی و آقای کروبی)، نمی‏توانند نمایندگان واقعی افکار عمومی یا حداقل، جریان دانشجویی باشند. ولی به دلایل محدودیت‏هایی که هست، چاره‏ای نیست.

اما منظور من این است که مسأله را صرفاً، به اشخاص، شخصیت‏شان و مسایلی از این دست، تقلیل ندهیم. سعی کنیم از آن‏ها بخواهیم، تیم‏شان را معرفی کنند. تیمی که اگر معرفی شود، فردی که رییس جمهور می‏شود، برای گرفتن رأی اعتماد از مجلس می‏تواند به این استناد کند که من با معرفی این افراد از مردم ر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏أی گرفته‏ام و راحت‏تر از این سد بگذرد.

یعنی تیم‏ها و برنامه‏های کاندیداها با هم مقایسه شوند و سعی کنیم مقداری عمیق‏تر به مسایل نگاه کنیم تا این‌که صرفاً دو شخصیت را با هم مقایسه کنیم.

پیرو همین صحبت‏ها، شما با آقای کروبی دیداری داشتید. ظاهراً هر دو طرف هم از این دیدار، ابراز رضایت کردید. این دیدار را با آقای موسوی نداشته‏‏اید. تماس با آقای موسوی برای شما دشوار بوده یا این‌که شما نخواسته‏اید یا در برنامه‏تان نیست؟

احتمالاً با مهندس موسوی هم ‏ظرف یک هفته‏ی آینده دیداری داشته باشیم. اعلام کردیم که خواهان دیدار با ایشان هم هستیم و فکر می‏کنم، به زودی، وقتی هماهنگ شود و با ایشان هم دیدار کنیم.

تصور من بر این است که ورود ما از این زاویه، حتا به ارتقای گفتمان کاندیداها کمک کرده است. طبیعی است اگر کاندیدایی احساس کند بدون این‌که وعده‏ی مشخصی بدهد و به صورت شفاف صحبت کند، می‏تواند نظر احزاب و گروه‏های سیاسی اجتماعی را داشته باشد، این کار را انجام نمی‏دهد.

ولی الان، رقابت مثبتی هم بین این دو کاندیدا صورت گرفته و به سمتی می‏روند که فضای‏شان مقداری شفاف‏تر بشود، مشخص‏تر صحبت کنند و وعده‏هایی داده شود.

ما انتظار وعده‏های بزرگ نداریم، ولی وعده‏ها مشخص باشد و از کلی‏گویی خارج شود که بعداً هم ما به عنوان یک جریان اجتماعی، بتوانیم بدانیم که چقدر به آن وعده‏ها پای‏بند هستند. چون از فردای انتخابات، هر فردی که رییس جمهور باشد، شکل رابطه‏مان، رابطه‏ای انتقادی خواهد بود.

اما، به نظر می‏آید که شما بخشی از راه را رفته‏اید. با آقای کروبی دیدار داشته‏اید و از نتایج این دیدار هم احساس رضایت کرده‏اید. این به معنای آن نیست که در مورد آقای کروبی‏، برای شما مسایلی روشن شده و این کلی‏گویی و اشاراتی که می‏کنید، آن‏جا کم‏تر بوده است؟

ابهام ما در مورد آقای کروبی، طبیعتاً کم‏تر است. آقای مهندس موسوی از سال ۱۳۶۸، خیلی در عرصه‏ی سیاسی فعال نبوده است. ما هم به عنوان یک جریان دانشجویی که سن کم‏تری دارد، خاطره‏ی مشخصی از آن زمان نداریم.

بعد از بیست سال، نیاز هست که ایشان بیشتر صحبت کند و مواضع‏ خود را روشن کند تا شناخت ما هم کامل‏تر شود. آقای کروبی در این سال‏های اخیر فعال بوده و مواضع مختلفی داشته است. قبل از کاندیدا شدن هم دیدارهایی با گروه‏های مختلف داشته است.

حال این‌که مهندس موسوی چه دیدگاهی دارد، مقداری برای ما مبهم است که فکر می‏کنم، اگر دیداری با ایشان داشته باشیم، یا افراد نزدیک به ایشان، افرادی که در ستاد ایشان هستند، مسایل را روشن‏ بیان کنند، کمک می‏کند که شناختمان از ایشان هم بیشتر شود.

رضایت نسبی شما از برنامه‏ی آقای کروبی به کدام قسمت مربوط می‏شود؟

در مورد آقای کروبی، خارج از بحث انتخابات، بیاینه‏ای که ایشان در مورد حقوق شهروندی انتشار داد، بیانیه‏ای بود که باید فعالین جامعه‏ی مدنی و اجتماعی هم حمایتی از آن داشته باشند. به این خاطر که مطالبی را شامل می‏‏شد که بیان آن‏ها از سوی فردی که در سالیان اخیر، سابقه‏ی ریاست بر یکی از قوا را داشته، امر تقریباً جدیدی بود.

امیدوار هستیم این امر کمک کند که سایر فعالین هم مقداری جدی‏تر این مباحث را مطرح کنند و محدود به زمان انتخابات هم نشود. در هر حال، یک سابقه‏ی ذهنی از جبهه‏ی دمکراسی و حقوق بشر در دوره‏ی قبل هست که عملی نشد و مقداری مردم را بدبین می‏کند.

ولی امیدواریم این بحث‏ها ادامه پیدا کند و حتا فارغ از این‌که افرادی که این مطالب را مطرح کردند در انتخابات پیروز شوند یا نه، بعد از آن هم پی‏گیر این مسایل باشند.