«نامزدی عبدالله نوری، چندان قابل دفاع نیست»

مریم محمدی

برنامه‏ی امروز «روی خط زمانه»، در ادامه‏‏ی بحث‏های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری، به مطرح شدن دوباره‏ی نام اولین وزیر کشور دولت اصلاحات، آقای عبدالله نوری، می‏پردازد.

در ارتباط با تاریخ‏های به کار برده شده در این گفت‏گو، این توضیح لازم است که این گفت‏گوها، دیشب بلافاصله پس از پایان جلسه، صورت گرفته است.

آقای سحرخیز قبل از جلسه‏ی سه شنبه، دوشنبه شب هم، شما و تعدادی از شرکت کنندگان جلسه‏ی امشب، با آقای نوری دیداری داشتید.

دیشب جلسه‏ای بود که معمولا دوستان در ایام عید یا بعد از این ایام، دور هم جمع می‏شوند و مراسم نوروزی را به‏جا می‏آورند.

در این جلسه، آقای نوری با این سوال مواجه بود که در مورد انتخابات چه می‏خواهد بکند؟ می‏خواهد شرکت کند؟ می‏خواهد از نامزد خاصی دفاع کند؟ یا این که خود ایشان می‏خواهد وارد عرصه شود.

در جلسه‏ی دیشب جمع گسترده‏ای حاضر بودند که بیش از سی نفر از آنان در جلسه‏ی امشب هم بودند. در واقع حدود پنجاه نفر دعوت شده بودند، که بیش از سی نفر از آنان توانستند حضور پیدا کنند. دیشب آخر شب این بحث مطرح شده بود.

در جلسه‏ی امشب، چهره‏های متنوعی هم در جمع حاضر بودند. فقط جریانات سیاسی نبودند، بلکه چهره‏هایی از جنبش دانشجویی، از کنش‏گران اجتماعی، اساتید دانشگاه، روزنامه‏نگاران و… حضور داشتند.

حتی آقای کرباسچی هم که خود یک طرف ماجرا است، در این جلسه حضور داشت و دیدگاه‏های خود را مطرح کرد. اتفاقا ایشان از جمله کسانی بود که موافق آمدن آقای نوری و اعلام حضور ایشان در صحنه‏ی انتخابات بود.
به هرحال، مباحث مختلفی مطرح شد. دوستان روی زاوایای این ورود چه در سطح جامعه، چه در حرکت سیاسی آقای نوری و چه در هویت شخصی ایشان بحث و تبادل نظر کردند و منافع و مضار آن را برشمردند.

جلسه از ساعت شش شروع شد (جلسات مقدماتی هم قبل از شش برقرار بود) الان که ساعت ۱۰ است، این جلسه به انتها رسید. در پایان جلسه، آقای نوری با وجود این که خواسته شد که مواضع خود را اعلام کند، گفت که نیاز دارد روی صحبت‏ها و مباحثی که شد، تفکر کند، مشورت‏های دیگری با دوستان نزدیک‏تر داشته باشد و در آینده‏ی نزدیک اعلام کند آیا نامزد خواهد بود یا خیر.

عیسی سحرخیز، روزنامه نگار

این سوال پیش می‏آید که همیشه این صحبت‏ها با آقای نوری شده و ایشان هم گفته که فکر می‏کند. یعنی بعد از تلاش دیشب و امشب، گویا اتفاق تازه‏ای نیفتاده است. ایشان باز هم فکر می‏کند.

خیر، تفاوت جلسه‏ی امشب با جلسات دیگر این است که هیچ‏وقت این بحث، به صورت رودررو بین مخالفین و موافقین صورت نگرفته بود. همیشه در گروه‏ها و محفل‏های خاصی این‏ بحث‏ها طرح شده است.
جلسه‏ی امشب متفاوت بود و گفت‏گوی رودررو بین مخالفین و موافقین صورت گرفت و آقای نوری، به عنوان شنونده، این بحث‏‏ها را شنید.

به نظر شما، هنوز چقدر فرصت برای فکر کردن هست؟

الان فرصت زیادی باقی نیست. اتفاقاً، در فرصت نهایی که به عنوان موافق حضور آقای نوری در انتخابات برای صحبت داشتم، خواهش کردم آقای نوری در چند روز آینده، وضعیت را روشن کند و نگاه اصلی خود را بیان کند.

تا افرادی که الان منتظر هستند و نمی‏دانند که آیا باید در انتخابات شرکت کنند یا نه و اگر احیاناً شرکت می‏کنند، از چه نامزدی و چه کسی حمایت کنند، بتوانند در فرصتی که باقی مانده و زیاد هم نیست (تا زمانی که آقای نوری بخواهد تصمیم بگیرد، حدود دو ماه تا برگزاری انتخابات باقی خواهد ماند) بدانند که باید کجا بایستند.
دیگر بیش از این، با این مساله مواجه نشویم که گروه‏ها و افراد مختلف به آقای نوری مراجعه کنند و بپرسند که می‏خواهید بیایید یا خیر.

پیش‏بینی شخصی من این است که در نهایت شاید بیش از یک هفته طول نکشد که آقای نوری بتواند به جمع‏بندی خود برسد و مشخص کند که آیا نامزد انتخابات خرداد ۸۸ خواهد بود یا نه.

تشکیل جلسه با حضور آقای نوری و شرکت موافقان و مخالفان ورود ایشان به عرصه‏ی انتخابات، خودبه‏خود خبر جالبی است، این نکته نیز هست که ما دلایل مخالفان را کم‏تر شنیده‏ایم. با آقای مرتضی کاظمیان، یکی از حاضران در جلسه که مخالف حضور آقای نوری در عرصه‏ی انتخابات بوده‏اند، گفت‏گو می‏کنم.

نامزدی آقای عبدالله نوری در شرایط موجود، چندان قابل دفاع نیست. به این دلیل که این نامزدی از دو منظر می‏تواند صورت بگیرد؛

یک جهت، کسب قدرت سیاسی و خیز برداشتن برای تصاحب بخشی از بلوک قدرت است که در قوه‏ی مجریه تعریف می‏شود. یعنی ایشان باید وارد صحنه‏ی انتخابات بشود و برای پیروزی در رقابت سنگینی که ظاهراً با تکثر نامزدهای مختلف، همراه است، تلاش کند.

سوی دیگر، این است که آقای نوری نامزد انتخابات بشود و با روی‏کردی که به جامعه‏ی مدنی دارد، موجب تقویت جنبش‏های اجتماعی یا تقویت گفتمان تحول‏خواهی و اصلاح‏طلبی و آن بخشی از اصلاح‏طلبی که نیروهای پیش‏رو آن را تعریف می‏کنند یا مدافع آن هستند، بشود.

به نظر می‏رسد، از هر دو منظر شرایط و لوازم لازم برای ورود آقای نوری به صحنه‏ی انتخابات چندان مهیا نیست.

عبدالله نوری

دلایل شما برای عدم آمادگی شرایط چیست؟

آقای نوری فاقد یک حزب یا روابط، مناسبات، تشکیلات و ستادی است که بتواند در سطح کشور خودش را برای پیروزی در انتخابات معرفی یا تعریف کند. آن لوازم و الزمات یک نامزد ریاست جمهوری که می‏خواهد وارد رقابت با بقیه‏ی نامزدها بشود را ندارد، به خصوص با توجه به زمان کمی که تا انتخابات داریم. ایشان فاقد یک رسانه یا حتی یک سایت رسمی است.

در هرحال ورود در چنین صحنه‏ی پیچیده‏ی انتخاباتی، احتیاج به لوازم، تشکیلات، منابع مالی، امکانات، تدارکات، نیروی انسانی و حمایت‏های خاص خود دارد که به نظر می‏رسد این امکانات، شرایط و لوازم در مورد آقای نوری فعلا وجود ندارد.

آقای کاظمیان، البته شما توضیح دادید. اما برای روشن‏تر شدن مساله، این دیدگاه را که معتقد است، آقای نوری حتی اگر تایید صلاحیت و انتخاب هم نشود، حضورشان باعث تمایل بیشتر مردم به مشارکت و رشد مطالبات اجتماعی است، چگونه می‏بینید؟

قطعاً طرح مطالبات اصلاح‏طلبانه یا گفتمان اصیل‏تری در رابطه با بحث‏‏های دمکراسی و حقوق بشر توسط آقای نوری، این گفتمان را در سطح انتخاباتی ارتقا خواهد داد. اما باید دید برنامه‏ی مهندسی انتخابات ما چیست. آیا با رد صلاحیت آقای نوری که خیلی محتمل به نظر می‏رسد، قرار است بعدا از نامزد مشخصی حمایت شود یا خیر؟

یا این که جنبش و نیروی اجتماعی کافی وجود دارد که بلوک قدرت را وادار به تایید صلاحیت آقای نوری بکند یا خیر؟

البته، می‏دانید که برخی حامیان حضور آقای نوری در صحنه‏ی انتخابات، امیدی هم به تایید صلاحیت ایشان ندارند ولی معتقدند که ایشان مطالباتی را در جامعه طرح می‏کنند.

به هرحال طرح گفت‏مان‏های اصیل‏تر یا پیش‏روتر، فضای رقابت‏های انتخاباتی را ارتقا خواهد داد یا شعارها و مطالبات نامزدها و حتا خواست مردم را تغییر خواهد داد.

اما بحث اصلی این است که آقای نوری با توجه به مجموعه‏ی مناسبات، روابط، نیرو، تدارکات و امکانات رسانه‏ای که در اختیار دارد، چقدر قادر به ایجاد و بسط این گفتمان در جامعه خواهد بود.

به ویژه که فراموش نکنیم در هر حال نیروها، جریانات و احزاب اصلی‏ای که در صحنه‏ی انتخابات ایران فعال هستند، دارند سوگیری‏های خود را مشخص می‏کنند.

یعنی، نیروهایی که تقریبا داخل نظام سیاسی تعریف می‏شوند و شبه اپوزیسیون هستند، مانند جبهه‏ی مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، دارند تقریبا از آقای موسوی حمایت می‏کنند و حمایت جمعی از آقای موسوی دارد پررنگ‏تر می‏شود.

نیروهایی مثل شورای فعالان ملی مذهبی یا نهضت آزادی با کناره‏گیری آقای خاتمی، فعلاً دچار یک توقف هستند و بعید به نظر می‏رسد که آنان از آقای نوری حمایت کنند.

آقای نوری، حداکثر در مقام یک تریبون وارد فضای رقابت‏های انتخاباتی خواهد شد که با توجه به فقدان یک نشریه و ارگان، مانند آن‏چه که ایشان در مقطع دوم خرداد دارای آن بود، چندان امکان ارتباطی گسترده‏ای با مردم و لایه‏های اجتماعی پیدا نخواهد کرد.

این‏ها پرسش‏هایی هستند که دامن این پیشنهاد را خواهند گرفت.

می‏توانیم جمع‏بندی کنیم که زمان کم و عدم امکانات تشکیلاتی، ضرورت حضور آقای نوری را از میان می‏‏برد؟

البته، دلایل مخالفت با حضور آقای نوری، از این بیشتر است. برخی از دوستان معتقد هستند، حضور آقای نوری باعث کاهش آرای آقایان موسوی و کروبی خواهد شد، شکاف و انشقاق در جبهه‏ی اصلاحات را بیشتر خواهد کرد و حتا پتانسیل شخصی آقای نوری و امکان مثلا مطرح شدن ایشان به عنوان یک نامزد جدی در چهار سال بعد را با پرسش‏های جدی‏تری مواجه خواهد کرد. یعنی ممکن است شخصیت سیاسی ایشان به نوعی کارویژه‏های خود را برای یک دوره‏ی مناسب‏تر از دست بدهد.

علت دیگری هم که در مقام مخالفت با حضور ایشان مطرح می‏شود این است که آقای نوری هفت هشت سال اخیر دچار سکوت مزمنی بوده و کم‏تر دیدگاه خود را بیان کرده‏اند. حال ورود ایشان به عنوان نامزد انتخابات، مانند این است که یک دونده‏ی دوی ماراتن بخواهد در یک دوی سرعت شرکت کند.

این تغییر خط مشی، احتیاج به لوازم و تدارکات و ساز و کار جدیدی دارد که به نظر می‏رسد آقای نوری و نیروهایی که مایل به حضور ایشان در رقابت انتخاباتی هستند، فاقد آن هستند.