«موسوی، نخست وزیر محبوب آقای خامنه‌ای نبود»

نیک‌آهنگ کوثر

دوشنبه در آمفی‌تاتر روزنامه‌ی اطلاعات، میرحسین موسوی، نخست وزیر دوران جنگ به سوالات زیادی که از سوی خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی مطرح شده بود، پاسخ داد.

لازم به ذکر است سید هادی خامنه‌ای به واسطه‌ی اختلاف با برادر خود، آیت‌الله خامنه‌ای با محدودیت‌های زیادی در زمینه‌ی انتشار روزنامه‌های خود یعنی «جهان اسلام» و «حیات نو» رو‌به‌رو بوده است.

آقای سفیری، یکی از سوالاتی که در روزهای اخیر مطرح بوده این است که آقای میرحسین موسوی در چارچوب تعاریف بعد از دوم خرداد اصولگرا محسوب می‌شوند یا اصلا‌ح‌طلب. با توجه به آن چیزی که بعد از دوم خرداد شاهد بودیم تحلیل شما در این زمینه چیست؟

در دوم خرداد ۷۶ آقای خاتمی به پیروزی رسید. کسانی که در این پیروزی نقش داشتند خودشان را به عنوان یاران خاتمی اصلاح طلبانی معرفی کردند که قصد دارند مسیر غلطی را که سیستم طی سال گذشته طی کرده اصلاح بکنند.

ولی بعد از مدتی وقتی بین‌شان اختلاف افتاد، افرادی مانند میرحسین موسوی و یا چپ‌هایی که حتا در مجمع روحانیون مبارز گرد آمده بودند و یا در سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی آمدند و بین خودشان چپ‌های جوان مرزبندی کردند. خودشان را با این‌ها مرزبندی کردند و گفتند ما به اصول وفا داریم. یعنی تا آنجا پیش می‌رویم که به اصولی که در انقلاب به رسمیت شناخته شده، صدمه‌ای وارد نشود.

مسعود سفیری، روزنامه‌نگار

سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که آقای موسوی که اذعان می‌کند به این نحو به اصول پایبند است، چگونه می‌خواهد با مفهوم اصلاح‌طلبی که عملاً نگاهی انتقادی به برخی اصول در طول انقلاب دارد کنار بیاید؟

اعتقاد دارم که آقای میرحسین موسوی اصولاً اصلاح‌طلب نیست. یعنی آقای میرحسین موسوی اصولاً اعتقادی به چارچوبی که ما از اصلاح‌طلبی و اصلاحات بعد از دوم خرداد در ذهنمان داشتیم، ندارد. ه همین دلیل هم هست که در اوج جنبش دوم خرداد علی‌غم همه‌ی مواردی که وجود دارد، حتا یک کنایه و حرفی هم از ایشان نشنیدیم.

بنابراین فکر می‌کنم آقای میرحسن موسوی همان‌طور که در صحبت‌هایش روی آقای خمینی بیشتر تأکید می‌کند می‌خواهد به دهه ۶۰ برگردد. یعنی خودش را اصلاح‌طلبی در دهه‌ی ۶۰ می‌داند که نسبت به پدیده‌های راست‌روی بعضی از روحانیون که نسبت به آقای خمینی اتخاذ می‌کردند، موضع‌گیری داشت و می‌خواهد به یادآوری جریانی بپردازد که افرادی مانند آقای میرحسین موسوی در برابرشان مقاومت می‌کردند‌.

اما باید بین میرحسین موسوی و مثلاً جناحی مثل مشارکت و یا فعالانی مثل آقای سحابی مرزبندی کرد. به همین دلیل است که فکر می‌کنم میرحسین موسوی تا زمانی که مواضع خودش را به طور شفاف اعلام نکند این جناح‌ها نه از او حمایت خواهند کرد و نه به او حمله خواهند کرد. یعنی فعلاً ترجیح می‌دهند که سکوت کنند.

در حاشیه‌ی خیلی از مسایل سیاسی این روزها گفته می‌شود که آقای خامنه‌ای، رهبر فعلی نظام در زمانی که رییس جمهور بودند با نخست وزیر خودشان که آقای میرحسین موسوی باشد اختلافات زیادی داشتند. این اختلافات از کجا شروع شد و به کجا منتهی شد؟

تقریباً همه‌ی فعالان سیاسی در کشور می‌دانند که آقای میرحسین موسوی، نخست وزیر آقای خمینی بود تا نخست ‌وزیر رییس‌ جمهور وقت آقای خامنه‌ای.

نخست وزیر محبوب آقای خامنه‌ای، علی‌اکبر ولایتی بود که به مجلس معرفی کرد و رأی نیاورد و مجلس برای نخست وزیر شدن آقای میرحسین موسوی ابراز تمایل کرد‌. این اختلافات بین میرحسین موسوی و آقای خامنه‌ای همواره ادامه داشت.

این اختلافات منجر به یک‌سری نامه‌نگاری‌ها بین این دو نفر شده که اگر زمانی منتشر شد می‌خواهم نامش را «نقد ساختار قدرت در جمهوری اسلامی» بگذارم.

محل بروز این نامه‌ها در کجا بوده؟ یعنی در کجا افراد مختلف امکان بررسی و مطالعه و تحقیق درباره‌ی آن‌ها را دارند یا داشته‌اند؟

این نامه از هر دو طرف بین نزدیکانشان دیده شده، ولی جایی منتشر نشده است. این نامه‌ها بین آقای خامنه‌ای به عنوان رییس جمهور وقت و آقای میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر وقت بایگانی شده و مانده بود.

به نظر شما چه دلایلی وجود دارد که آن نامه‌ها هیچ وقت منتشر نشد و عملاً در دسترس نیستند؟

یکی از دلایلش این است که آقای میرحسین موسوی فکر نمی‌کرد رییس ‌جمهور آقای خامنه‌ای، رهبر بعدی کشور باشد. بعد از آن مرحله آقای خامنه‌ای هیچ علاقه‌ای به این‌که این نامه‌ها منتشر شود پیدا نکرد.

به خاطر این‌که در قانون اساسی تجدید نظر شده بود و از افراد مختلفی نام برده شده بود. احتمالاً پیش‌بینی‌هایی در مورد آینده وجود دارد. مسایلی که حکومت را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند.

اگر نامه‌های آقای رجایی و بنی‌صدر منتشر می‌شود یکی از دلایل آن این است که آقای بنی‌صدر با یک اقدام پارلمانی یا شبه‌ پارلمانی برکنار شد. این تفاوت دارد. اما آقای خامنه‌ای ۲۰ سال است که به عنوان رهبر نظام در عرصه است و شاید در نامه‌های خودش مواردی را مطرح کرده که قطعاً علاقه‌مند نیست که الان منتشر شود و این نامه‌ها وجود دارد و خیلی‌ها از این نامه‌ها اطلاع دارند.

فارغ از این نامه‌ها یکی از دلایلی هم که فعالان سیاسی را ترغیب می‌کند که فعلاً از حمایت صریح از موسوی خودداری کنند این است که اعتقاد دارند وقتی بعد از ۲۰ سال فردی که برای ریاست‌ جمهوری که پستی به مراتب قدرتمند‌تر از نخست ‌وزیری است وارد عمل می‌شود و از سکوت درمی‌آید و حرف‌های بسیار عجیب و ‌غریب تغییر و زمانه‌ی تغییر را می‌زند، طبیعی است فردی مانند آقای سحابی با آن سابقه‌ی فعالیت سیاسی‌اش مقداری تردید می‌کند و به خودش این اجازه را می‌دهد که فرصت داشته باشد در مورد آن فکر بکند.

در مقابل چه تحلیلی وجود دارد که الان بعد از بیست سال آقای خامنه‌ای با آمدن مجدد آقای میرحسین موسوی به عرصه‌ی انتخابات و قدرت مخالف نباشند؟

اعتقاد دارم آن‌چه در شرایط فعلی دارد برای کشور اتفاق می‌افتد، این ضرورت را از نظر ذهنی برای آقای خامنه‌ای و اطرافیانش ایجاب کرده که میرحسین موسوی می‌تواند نقشی را که در دوره‌ی جنگ بازی کرد و یک دیسپلین اقتصادی بسته را بر کشور حاکم کرد، دوباره به کار بگیرد.

آقای خامنه‌ای اعتقاد دارد باید کشور را به گونه‌ی دیگری اداره کرد و با شرایط فعلی موافق نیستند. به همین دلیل امسال را سال تغییر الگوی مصرف اعلام کردند. و اگر این الگوی مصرف بخواهد تغییر کند اتفاقاً آدمی مثل میرحسین موسوی و اندیشه‌های اقتصادی‌اش به مراتب بهتر از فردی مانند محمود احمدی‌نژاد است.