«روند گفت و گو با ایران، پنهانی انجام خواهد گرفت»

نیک‌آهنگ کوثر

با آن‌که این روزها مشکلات اقتصادی آمریکا محور بحث‌های رسانه‌ای است، اما هنوز ماجرای پیام نوروزی باراک اوباما به مردم و سران ایران نقل محافل و اتاق‌های فکر سیاسی در آمریکا است.

در همین رابطه با رضا اصلان گفت و گو کردم.

به نظر شما این پیام آن‌قدر قوی بود که تأثیر زیادی روی مقام‌های ایرانی بگذارد؟

اول از همه، این پیام را زیاد نباید بزرگ کرد. اوباما نخستین رئیس جمهوری آمریکا نیست که پیامی برای تبریک سال نو به ایرانی‌ها فرستاده باشد. همین کار را بیل کلینتون کرده بود که از این تعطیلات و جشن نوروزی برای برقراری ارتباط با مخاطبان ایرانی استفاده کند.

فرق عمده ماجرا این است که اوباما محبوبیت زیادی در نزد ایرانی‌های کوچه و بازار دارد. او آن‌قدر محبوب است که شاید فشار روی مسئولان ایران باشد که با نگاهی بازتر با آمریکا تماس برقرار کنند.

پیش از این هم وقتی محمود احمدی‌نژاد جواب رد به پیشنهاد اولیه اوباما برای برقراری ارتباط با مسئولان ایرانی داده بود، علناً مورد انتقاد قرار گرفت. همان‌طور که گفتم این آغاز خیلی خوبی بوده، اما نباید زیادی بزرگش کرد.

رضا اصلان‌، روزنامه‌نگار و نویسنده آمریکایی ایرانی‌تبار (عکس: وبسایت رضا اصلان)

چه زمانی باید منتظر برقراری رابطه و آغاز گفت و گو میان مقام‌های ایرانی و آمریکایی باشیم؟

باید بدانیم که گفت و گو عملاً آغاز شده. روند گفت و گو با ایران نمی‌تواند عمومی شود و به صورت پنهانی انجام خواهد گرفت. ممکن است با حضور میانجی در ترکیه و یا مثلاً مصر انجام گیرد.

به نظر من در حال حاضر مقام‌های دو طرف در حال گفت و گو و پایه‌گذاری بستری برای مذاکراتی علنی‌تر هستند. اما تا زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه خرداد، احتمالاً تلاش بیشتری در سطح عمومی برای برقراری ارتباط با مقامات ایرانی صورت نخواهد گرفت.

اوباما گرچه به منطق گفتاری‌اش برای گفت و گو با ایران و دیپلماسی و تمایلش ورای برقراری رابطه تأکید خواهد کرد، اما گمان نکنم دولت آمریکا تا زمانی که بداند چه کسی در رأس قوه مجریه ایران است کار خاصی بکند.

رهبران ایران خواه ناخواه مطالباتی دارند. از سخنان رهبر نظام هم در پاسخ به پیام اوباما می‌شود چنین چیزی استنباط کرد. به نظر شما، دولت اوباما چه کارهایی برای جلب رضایت مقام‌های نظام باید انجام دهد؟

این سوال خیلی خوبی است. الان صحبت زیادی در‌باره تجدید رابطه و حتی عذرخواهی بابت اشتباه‌های انجام گرفته فی‌مابین در گذشته وجود دارد، اما حقیقتی که اهمیت دارد این است که اوباما پیش از آن‌که هر گونه انتظاری برای پاسخ دیپلماتیک از سوی ایران داشته باشد، باید یک کار بسیار مهم را انجام دهد؛ آن‌هم حذف برنامه و موضع براندازی رژیم ایران است.

تقریباً یک سال و نیم پیش که اوباما نامزد ریاست جمهوری بود، به نیویورک تایمز گفت اگر به قدرت برسد، به مردم و دولت ایران رسماً تضمین خواهد داد که قصد تغییر رژیم را ندارد.

تا زمانی که چنین اتفاقی بیافتد، برای ایرانی‌ها خیلی سخت است که پای میز مذاکره بنشینند که طرف مقابل هدف نهایی‌اش ساقط کردن ایشان از قدرت باشد.

بنابراین تا وقتی اوباما رسماً اعلام نکند که ایالات متحده هیچ قصد و منفعتی در براندازی رژیم ایران ندارد، نمی‌توانیم انتظار برقراری یک گفت و گوی سازنده میان دو طرف را داشته باشیم.

اما اوباما در پیام خود، نظام حاکم بر ایران را با عنوان کاملش خواند که البته بی‌سابقه هم بود. این آیا به معنای به رسمیت شناختن دولت ایران از طرف او نیست؟ یعنی نشان نمی‌دهد که براندازی از برنامه‌های واشینگتن حذف شده است؟

چرا، می‌شود این مفهوم را استنباط کرد، اما کاری که اوباما باید به طور مشخص در محضر عمومی انجام دهد که دیگر مو لای درز موضوع نرود و کسی آن را زیر سوال نبرد، این است که بگوید سیاست ایالت متحده آمریکا در برابر ایران این است که فشار بیشتری برای باز کردن فضا در داخل و ایجاد فضایی آزادتر همراه با دموکراسی خواهد آورد.

و این‌که ایران را تحت فشار قرار خواهد داد که نقش مسئولانه‌تری در سطح بین‌المللی بر عهده گیرد، اما آمریکا دیگر قصد تغییر نظام در ایران را ندارد. این باید بسیار دقیق و به طور علنی طرح شود که دیگر سوالی در این باب باقی نماند.‌