«خاتمی نیاز به دل و جگر دارد»

مریم محمدی

در این برنامه‏ی «روی خط زمانه» را، در گفت‌و‏گویی با دکتر مهدی خزعلی به انتخابات دوره‏ی دهم ریاست جمهوری ایران اختصاص داده‏ام.

دکتر مهدی خزعلی، موسس یا مدیر چندین انتشارات و موسسه‏ی فرهنگی انتشاراتی، بانک اطلاعات پزشکی، نشریه‏ی کتاب‏شناسی علوم پزشکی، موسسه‏ی انتشاراتی حیّان، اباصالح و چندین نهاد دیگر هستند.

در حال حاضر مدیر مسئول موسسه‏ی حیان هستم، موسسه‏ی اباصالح را و هم‏چنین بانک اطلاعات پزشکی (کتاب سفید) را دارم. بیشتر وقتم را هم صرف نوشتن کتاب و مقالات می‏کنم.

سکوتی را که در میان جبهه‏ی اصول‏گرایان یا به‏طور کلی جبهه‏ی راست می‏بینیم، آن هم در قبال دو نامزدی که در جبهه‏ی اصلاح‏طلبان حضور پیدا کرده‏اند، چگونه باید تعبیر کرد؟

جناح حاکم (تعبیر اصول‏گرا هم به کار نبریم) و در واقع جناح قدرت، بارش را بسته و خیالش راحت است.

چگونه خیالش راحت است؟ در صورتی که هنوز هیچ اقدامی انجام نداده است؟

خیالش راحت است از این که با سفرهای استانی آقای احمدی‏نژاد و هدایایی که در این سفرها تقسیم کرده‏اند و هزینه‏های سنگینی که این سفرهای انتخاباتی داشته، مطمئن هستند که رأی مردم را دارند. تمام انرژی‏شان را هم روی شخص آقای احمدی‏نژاد متمرکز کرده‏اند.

هرچند باز خبرهایی از درون جناح حاکم می‏رسد که بعضی وقت‏ها بارقه‏های ناامیدی در آن‏ها دیده می‏شود و جرقه‏هایی می‏زند که از احمدی‏نژاد عبور کنند و به فرد دیگری بیاندیشند.

حال یا آقای ولایتی، یا آقای قالیباف و یا حتا چهره‏ی جدیدی را مطرح کنند که هیچ باری بر او مترتب نباشد (هیچ شناختی از او نباشد).

البته در همین حال، برخوردهای متفاوتی را از جانب جناح راست نسبت به کاندیداهای اصلاح‏طلبان شاهد هستیم. این برخوردها را چگونه تعبیر می‏کنید؟

اگر می‏بینیم جناح چپ سر و صدای زودهنگام دارند، بعضی از آن‏ها را جناح راست فرستاده که وحدت بین اصلاح‏طلبان را برهم بزنند.

ممکن است توضیحات روشن‏تری در این مورد بدهید؟

به آقای خاتمی می‏گویند، بگذارید جوان‏ها سرکار بیایند. دور قبل هم همین را به آقای هاشمی می‏گفتند. ولی جناح اصول‏گرا خیلی علاقه‏مند است که آقای کروبی حتما بیاید. برای او فضاسازی می‏کنند و حتی اگر آقای فیروزآبادی تعرضی به آقای کروبی می‏کند، برای بیشتر مطرح شدن ایشان است.

آقای فیروزآبادی مهره‏ی سوخته‏ای است، سال بازنشستگی او است و می‏خواهد وارد صحنه‏ی سیاست بشود. پس چه بهتر او را خرج تفرقه‏ای در جناح اصلاح‏طلب بکنند.

مقصود شما این است که جناح راست خواهان آمدن آقای کروبی نیست، بلکه فکر می‏کند با طرح کردن ایشان، از شانس آقای خاتمی کم می‏کند؟ یا تفسیر دیگری هست؟

جناح راست مطمئن است که آقای کروبی رأی لازم را نمی‏آورد. فقط می‏خواهد تا می‏تواند رأی اصلاح‏طلب‏ها را با وجود شخصیت ایشان بشکند.

به هرحال مخالفت‏های جدی‏ای هم در میان اصول‏گرایان نسبت به آقای احمدی‏نژاد می‏بینیم. مثلا شخص آقای عسگراولادی و کلا «حزب مؤتلفه» یا نیروهایی از تکنوکرات‏های متعلق به جناح راست، مثل «حزب نواندیشان ایران اسلامی». شما معتقد هستید همه‏ی این مخالفت‏ها ظاهری است؟ یا این که به جایی نمی‏رسد؟

حامیان اصلی آقای احمدی‏نژاد که به او معتقد هستند، در جناح راست در اقلیت هستند. منتها اگر حمایت آقای احمدی‏نژاد را حذف کنیم، مشخص می‏شود که ایشان تا چه حد در اقلیت است که حتا وزرایش هم حاضر نیستند با ایشان همکاری کنند.

احمدی‏نژاد را همیشه با حمایت قدرت باید تحلیل کرد. این حمایت است که اجازه‏ی نقد و اجازه‏ی عبور از او را به کسی نمی‏دهد.

آقای مطهری، آقای توکلی و آقای خوش‏چهره هم با ایشان مخالف هستند. تمام آبادگران و اصول‏گرایان با آقای احمدی‏نژاد مخالف هستند. اما آیا می‏توانند این مخالفت را با ارائه‏ی یک کاندیدای جدید ابراز کنند؟ یا این که با یک اشارت، کاندیدای آن‏ها حذف خواهد شد.

کدام کاندیدایی حاضر است بدون اذن در مقابل آقای احمدی‏نژاد بایستد. هیچ کاندیدایی از جناح اصول‏گرا بدون اذن خودش را مطرح نخواهد کرد.

مشکل جناح اصول‏گرا، حمایت مطلق از احمدی‏نژاد است که باعث می‏شود اصول‏گرایانی که مخالف ایشان هستند، هم عرض اندامی نکنند و هم سخنی نگویند.

اکثریت این جناح با احمدی‏نژاد مخالف هستند و اقلیت ناچیزی هنوز از او حمایت می‏کنند. اما اکثریت مخالف حاضر نیستند بدون اذن در مقابل او، حتا کاندیدا معرفی کنند.

اشاره‏ها‏ی شما به حمایت‏‏های رهبری از ایشان است؟

در هر حال رهبری از ایشان حمایت می‏کند و اصول‏گرایان هم رعایت سخن رهبری را می‏کنند. حتا آقای ولایتی بدون اجازه کاندیدا نمی‏شود. آقای قالیباف و بقیه هم همین‏طور هستند.

ولی، گفته می‏شود آقای قالیباف در حال انجام اقداماتی برای تشکیل ستادهای انتخاباتی هستند و به نوعی فعالیت انتخاباتی را شروع کرده‏اند.

آقای قالیباف دارد فعالیت می‏کند، چون در دوره‏ی نهم سه روز مانده به انتخابات جای‏اش با احمدی‏نژاد عوض شد، وگرنه کاندیدای جناح راست در آن دور آقای قالیباف بود. اما چون دیدند در آن فضا آقای احمدی‏نژاد شانس بیشتری دارد و رأی بیشتر خواهد آورد، سه روز مانده به انتخابات جای او را به احمدی‏نژاد دادند.

الان هم آقای قالیباف دارد کنار زمین خود را گرم می‏کند و امیدوار است این بار این اتفاق برعکس بشود و جناح حاکم، نزدیک انتخابات به این تحلیل برسد که احمدی‏نژاد شانس ندارد و قالیباف شانس برتر است. او این اعتقاد را دارد، دارد خود را گرم می‏کند و آماده است که جای احمدی‏نژاد را بگیرد.

بر اساس همین تحلیل‏ها، در صورتی که آقای خاتمی یا آقای کروبی در مقابل آقای احمدی‏نژاد قرار بگیرند و یا در نهایت اصول‏گرایان با چهره‏‏های متفاوتی به صحنه بیایند، محتمل‏ترین نتیجه‏ای که برای انتخابات قائل هستید، چیست؟

فکر می‏کنم، آقای احمدی‏نژاد کاندیدای قطعی این انتخابات است و بقیه‏ی کاندیداهای جناح راست دارند سبک سنگین می‏کنند، ببینند چه می‏شود.

اما بین خاتمی و احمدی‏نژاد؛ اگر آقای خاتمی محکم بیاید، ضعف‏هایی را که نشان داده، اشکالاتی را که بوده، در جاهایی اگر ضعف از خود نشان داده، جبران کند و محکم برخورد کند، خاتمی برنده‏ی این میدان است. اما اگر همان خاتمی هشت سال پیش باشد، از همین الان می‏گویم، احمدی‏نژاد رییس جمهور چهار سال آینده است.

ولی، تا قبل از این که آقای خاتمی سرکار بیایند، برای رأی‏دهنده‏ها معلوم نمی‏شود که ایشان همان خاتمی هشت سال پیش هستند یا تغییر کرده‏اند.

آقای خاتمی باید محکم بیاید برای جبران مافات. آقای خاتمی آدم خوب، سالم و فرهیخته‏ای است، در دوره‏ی قبل هم همه‏چیز خوب بود، اما ایشان امانت‏دار برای مردم نبود. به خواسته‏های مردم عمل نکرد و مقداری از خود ضعف نشان داد.

به نظر شما، علت این ضعف یا کوتاهی چه بود؟

تعبیر بعضی‏ها این است که ایشان محافظه‏کار است. یا بعضی دیگر تعبیر می‏کنند که ایشان مقداری می‏ترسد.
واقعیت این است که اگر روزنامه‏ها در یک روز هجمه‏ای بسته می‏شوند، حداقل انتظار مردم از کسی که با همین دمکراسی روی کار آمده، این است که از رکن چهارم دمکراسی دفاع کند. از خانه‏اش بیرون نیاید تا وقتی که روزنامه‏ی رکن چهارم دمکراسی را بخواند و بعد بیاید و بر صندلی ریاست جمهوری‏اش بنشیند.

در موارد بسیار انتظار بود که ایشان جدی عمل کند و آن را به نتیجه برساند.

فکر می‏کنید، با ایستادگی تنها آقای خاتمی، ایشان هم در انتخابات پیروز می‏شوند و هم این که روند اصلاحات به‏خوبی پیش می‏‏رود؟

دراین‏جا دو فرض مطرح می‏شود؛ فرض اول این‏ که ایشان مواضع خود و خواسته‏های مردم را شفاف بیان کند. در این صورت احتمال رد صلاحیت هست. بهتر این است که بگوییم به اصلاحات اجازه‏ی رقابت ندادند و ردش کردند.
اما اگر ایشان بخواهد محافظه‏کارانه وارد این رقابت بشود، رأی نمی‏آورد. آن وقت می‏گویند، مردم به اصلاحات رأی منفی دادند.

من ترجیح می‏دهم که بگویند جناح حاکم اصلاحات را رد کرد و اجازه‏ی فعالیت نداد، تا این که شعار بدهند و تبلیغات کنند که مردم اصلاحات را رد کردند.

این تعریف شما، از نظر اخلاق و پرنسیب درست می‏تواند باشد، اما این استدلال وجود دارد که در همان دوران هشت‏ساله‏ی دولت اصلاحات که این انتقادات هم به اصلاح‏طلبان می‏شد، موقعیت از الان بهتر بود و در شرایط عدم حضور اصلاح‏طلبان، وضع بدتر شده است.

می‏توانم از شما بپرسم که سود چنین کاری در عمل برای جامعه، چیست؟ اگر به فرض به لحاظ اخلاقی اتهامی متوجه اصلاح‏طلبان نباشد، ولی باز اصول‏گرایان سرکار بمانند؟

ورود آقای خاتمی را روزنه‏ای می‏دانم تا بلکه هوای تازه بیاید و بتواند مبارزه برای استقرار یک حکومت عادلانه و دمکراتیک شکل بگیرد.

اما فرض من این است که اگر ایشان بخواهد محافظه‏کارانه وارد شود، ممکن است اصلا رأی نیاورد. آن موقع اصلاحات برای همیشه می‏میرد. یعنی ما وارد فضایی می‏شویم، بدتر از امروز.

بهتر است اگر می‏آید، با قدرت بیاید که رأی بیاورد. فکر نکنید اگر آقای خاتمی محافظه‏کارانه بیاید، رأی می‏‏آورد. نه، اگر بخواهد خواسته‏های مردم را نگوید و حتا در انتخابات هم مقداری محافظه‏کارانه عمل کند، رأی نمی‏آورد.

در همین موردی که اشاره می‏کنید، تا کنون دو تعبیر از صحبت‏های آقای خاتمی شده است. برخی معتقدند که آقای خاتمی همان خاتمی هشت سال پیش است. بعضی‏ها هم خاتمی متفاوتی را دید‏ه‏اند. تعبیر شما از سخنان تاکنونی ایشان چیست؟

هنوز آقای خاتمی را خاتمی هشت سال گذشته می‏بینم. بنا داریم برویم با ایشان صحبت کنیم و از ایشان بخواهیم محکم باشند.

بارها گفته‏ام که خاتمی نیاز به یک دل و جگر دارد. باید ایشان برود دل و جگری تهیه کند و محکم بیاید جلو.

در پایان، سوالی در رابطه با شما و بینشی که نسبت به دولت آقای احمدی‏نژاد دارید، مطرح می‏شود. با توجه به این که شما فرزند آیت‏الله خزعلی هستید و تا آن‏‏جایی که ما می‏دانیم،ایشان از آقای احمدی‏نژاد حمایت می‏کردند. این تفاوت بینش خودتان را با پدرتان چگونه توضیح می‏دهید؟

ایشان هنوز هم قویاً حمایت می‏کنند. مشکل داده‏های ایشان است. داده‏های حضرت آیت‏الله از ناحیه‏ی دفتر آقای مصباح و نشریه‏ی «پرتو» و کیهانی‏ها است. متاسفانه حضرت آیت‏الله باب‏ها را به روی اقوال مخالف و روزنامه‏های دیگر بسته‏اند.

ما انتظار داریم هر کسی در هرجایی که می‏خواهد تصمیم بگیرد، قضاوت است، وقتی در مسند قضاوت می‏نشیند، باید اقوال مختلف را بگیرد. خود من، وقتی می‏خواهم سایتی را باز کنم، روزنام‏های دو جناح را حتما با هم می‏خوانم، ببینم دو طرف چه می‏گویند. در مورد یک موضوع مشخص، از یک طرف «کیهان» و «پرتو» چه می‏گویند و از آن طرف، «اعتماد ملی»، «اعتماد» و سایت‏‏های اصلاح‏طلب چه می‏گویند.

معتقد هستم در مسند قضاوت، حتا در مسایل جزیی سیاسی، باید اقوال دو طرف را بشنویم. متاسفانه، حضرت آیت‏الله، اصلا مراجعه نمی‏کنند و نمی‏خواهند قول این‏ها را بشنوند.

شایع است که فردا (پنجشنبه هفتم اسفند)، جناح راست نشستی خواهد داشت و نامزد نهایی خود را معرفی خواهد کرد. به این ترتیب، آقای احمدی‏نژاد فردا معرفی خواهند شد؟

فردا جناح راست هیچ تصمیمی نخواهد گرفت و به این زودی هم به تصمیم نخواهد رسید.