نشست مطبوعاتی رییس جمهور و سه پرسش

مریم محمدی

روز بیست‌ و ششم دی‌ماه ۱۳۸۷ برابر با پانزدهم ژانویه‌ی ۲۰۰۹ محمود احمدی‌نژاد، رییس‌ جمهور ایران در دهمین نشست مطبوعاتی خود در تهران شرکت کرد و به پرسش‌های برخی خبرنگاران خارجی و داخلی پاسخ داد.

در مورد برخورد رییس‌ جمهور با مسأله‌ی ارتباط با آمریکا و احتمال مذاکره با دولت آتی آمریکا به نظر می‌آمد که رویکرد رییس ‌جمهور ملایم‌تر و خوش‌بینانه‌تر از گذشته بود. این مورد را با آقای دکتر صادق زیبا‌کلام، استاد دانشگاه در تهران مطرح کرده‌ام.

وی به زمانه می‌گوید:

دو نکته به نظر من می‌رسد. نکته‌ی اول این است که لحن صحبت آقای احمدی‌نژاد وقتی در جمع گسترده‌ای مثلاً در سفرهای استانی یا در تهران برای جمع زیادی از مردم سخنرانی ‌می‌کنند با زمانی که با یک جمع کوچک خبرنگار صحبت می‌کنند، تا حدی متفاوت می‌شود.

ایشان در تجمعات گسترده خیلی رادیکال، تند‌، انقلابی و این‌چنینی صحبت می‌کنند تا جمعیت را به شور بیاورند‌. ولی در مواقعی که در یک جمع کوچک‌تری هستند لحن گفتمانشان کاملاً تغییر پیدا می‌کند.

به نظر شما برنامه‌های انتخاباتی ایشان نمی‌تواند در این تغییر رفتار موثر باشد؟

چرا همین‌طور است. به هر حال ایشان به طور جدی به انتخابات پیش ‌رو که کمتر از شش ماه دیگر در ایران برگزار می‌شود، فکر می‌کنند.

همان‌طور که می‌دانید ایشان یکی از نامزدهای اصلی هستند. ممکن است ایشان حتا در اردوگاه خودشان یعنی جناح راست تنها نامزد جدی باشند.

بنابراین از حالا به بعد مقداری صحبت‌های آقای احمدی‌نژاد را جدا از آن ملاحظه‌ی کلی (‌که برای جمع صحبت می‌کنند یا برای یک محفل کوچک‌تر) در رابطه با این نکته هم در نظر بگیریم که دارند به تدریج به عنوان نامزد انتخابات صحبت می‌کنند و نه به عنوان رییس جمهور.

هر چه بیشتر به انتخابات نزدیک شویم باید به صحبت‌های ایشان به عنوان یک نامزد انتخاباتی بیشتر توجه کنیم. علاوه بر این، معتقدم از همان ابتدا آقای احمدی‌نژاد بدش نمی‌آمد که در تاریخ معاصر ایران یعنی تاریخ بعد از انقلاب، به عنوان شخصیت و رییس ‌جمهوری که توانست کاری را که هیچ‌کس دیگری نتوانسته بود بکند ـ صرف‌نظر از این‌که اعتقاد داشتند یا نداشتند تلاش کردند یا نکردندـ ولی ایشان توانسته انجام بدهد.

آن هم یک‌جور رسیدن به تفاهم، یک‌جور همزیستی مسالمت‌آمیز، یک‌جور تنش‌زدایی با آمریکا است و معتقدم که انتخاب آقای اوباما این فکر را بیشتر در ایشان تقویت کرده است.

صادق زیبا‌کلام، استاد دانشگاه در تهران

هوادارانی که به ایشان رأی می‌دهند آیا به رویکرد ایشان به آمریکا نگاه معینی ندارند؟

بله، اما آقای احمدی‌نژاد این را می‌دانند که نخبگان فکری جامعه‌ی ما‌، اقشار و لایه‌های تحصیل‌کرده‌ی جامعه‌ی ما به شدت از چنین تحولی استقبال می‌کنند.

مردم عادی که رأی آن‌ها برای ایشان مطرح است، این‌گونه نیست که اگر ایشان با آمریکا رابطه برقرار بکند بگویند به ایشان رأی نمی‌دهیم. نگاه مردم عادی بیشتر به مسایل و مشکلات اقتصادی‌شان است.

اگر ایشان بتوانند به نخبگان و اقشار تحصیل‌کرده‌ی جامعه چنین گلی بزنند‌، قطعاً دیدشان متفاوت خواهد بود. بنابراین این‌ها هم مطرح است.

به نظر می‌آمد ایشان در مسأله‌ی غزه و فلسطین هم برخورد متفاوتی کرد. در مورد دخالت نظامی ایران حتا در صورتی که مردم غزه نیاز داشته باشند ایشان گفتند اقدام نظامی را از بیرون صلاح نمی‌دانند.

ما چون عادت داریم از آقای احمدی‌نژاد شعارهای عجیب و غریب بشنویم که با هیچ منطقی سازگار نیستند از قضا وقتی ایشان درست صحبت می‌کند آدم تعجب می‌کند. در حالی که آنچه ایشان در پاسخ آن خبرنگار گفتند، یک پاسخ صحیح و درست است.

هر چقدر دل آدم برای فلسطینی‌های غزه بسوزد و هر چقدر هم که با آن‌ها احساس همدردی داشته باشد، مثلاً کشوری مثل ایران چگونه می‌خواهد از نظر نظامی به غزه کمک کند.

ما یک کشتی را که حامل پتو‌، دارو و غیره است نتوانستیم به غزه ببریم که جمهوری اسلامی کمک‌های بشر‌دوستانه را به آن‌ها برساند. آن‌وقت این جمهوری اسلامی چگونه می‌خواهد از چه وسیله و طریقی مثلاً به غزه سلاح و مهمات بفرستد یا نیروهای داوطلب ایرانی که مسلح هم هستند به غزه ببرد.

اگر آقای احمدی‌نژاد می‌گفتند بله، ما خیلی جدی فکر می‌کنیم که ممکن است که دخالت و حمایت نظامی بکنیم، قطعاً آن خبرنگار از ایشان می‌پرسید که چگونه و به چه شکلی می‌خواهید این کار را بکنید؟!

در مورد لبنان فرق می‌‌کند. در لبنان ما از طریق سوریه می‌توانیم کارهایی بکنیم. اما در مورد نوار غزه که محاصره شده است و نمی‌توانیم ورود و خروج انجام دهیم ایران یا هر کشور دیگری، چگونه می‌خواهد سلاح و مهمات و نیروی نظامی برای فلسطینی‌های غزه ارسال بکند؟

نشست مطبوعاتی رییس جمهور

در مورد نکته‌ای که ایشان در پاسخ به یک سوال اقتصادی گفتند، با آقای دکتر عبده تبریزی، کارشناس اقتصادی در تهران گفت و گو می‌کنم.

آقای عبده تبریزی، خبرنگار روزنامه‌ی اطلاعات به رییس‌ جمهور گفتند که قیمت کالاهای اساسی و مسکن در ایران پایین آمده است. ارزیابی آقای رییس جمهور را از این مسأله خواستند و این‌که برنامه‌های دولت منجر به این تغییر شد و آیا ادامه خواهد یافت یا خیر؟ ایشان گفتند برنامه‌های دولت متوجه‌ی همین امر بوده، مدتی در اثر مسایل جهانی جهش قیمت داشتیم و این مسأله، یعنی کاهش قیمت‌ها، ادامه خواهد یافت. می‌خواهم نظر شما را در این مورد بدانم.

این‌که در طی دولت نهم نظام عاقلانه‌ای برای کنترل تورم اعمال و دنبال شده باشد، قطعاً نشده است. این‌که سیاست غلط دولت در انتقال منابع غیر قابل باوری، و مازاد درآمد نفتی، و ذخایر ارزی، باعث شده است که قیمت‌ها (به ویژه در بخش مسکن) بسیار بالا برود، یک واقعیت غیر قابل اجتناب است.

بیماری هلندی را همه‌ی اقتصاددانان برای دولت توضیح دادند و گفتند هر وقت دولت درآمد اضافی داشته باشد، این مشکلات بروز می‌کند. بنابراین قطعاً این نبوده که دوستان دولت در این‌که قیمت‌ها چه باشند، کنترل‌های مناسبی داشته‌اند یا اصلاً به ابعاد تورمی موضوع توجه کردند.

ولی شما اساس کاهش قیمت‌ها را شما تایید می‌کنید؟

این‌که قیمت‌ها پایین آمده یک واقعیت است. قیمت مسکن‌ که موضوع پس‌انداز بوده، یعنی این‌که در بالای شهر تهران قیمت‌‌ها بی‌رویه چندین برابر شده بود‌، این‌ها حدود سی درصد و در مواردی سی و پنج درصد یا چهل درصد پایین آمده است.

این یک واقعیت است که بخش قابل مقایسه‌ای از آن تا حد زیادی حاصل سیاست بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی بوده است. اما در مورد کالاهای اساسی طبعاً قیمت‌های جهانی کاهش پیدا کرده است، یعنی قیمت فولاد در ایران به قیمت فولاد در دنیا وصل بوده است.

گندم، شکر و سایر محصولات غذایی، مس‌، طلا با بازارهای دنیا ارتباط دارد. برای این‌که بخش عمده‌ای از آن‌ها از خارج وارد می‌شود. قیمت جهانی این کالاها کاهش پیدا کرده است و حاصل سیاست‌های دولت نبوده، همان‌طوری که بخش عمده‌ای از بالا رفتنش هم به دلیل سیاست‌های دولت نبوده است.

بنابراین در مورد ‌کاهش قیمت کالاها موضوع با ساختمان و مسکن و مستغلات فرق می‌کند. املاک و مستغلات کالاهای قابل معامله‌ای نیست که دلیل آن افزایش تورم جهانی باشد.

طبیعی است که ما افزایش قیمت‌ها را در سال ۸۵ یا ۸۶ به دلیل بحران جهانی نداشتیم. به دلیل این داشتیم که مقدار زیادی پول داخل اقتصاد ریخته شد و در ساده‌ترین جایی که می‌توانست جذب شود طبعاً بخش ساختمان و مسکن بود.

آقای عبده تبریزی، به عنوان آخرین سوال این‌که می‌گویند الان قیمت مسکن پایین نیست بلکه رکود بازار مسکن است شما به این ترتیب این را رد می‌کنید؟

صد در‌صد رد می‌کنم. برای این‌که ما به لحاظ کاری که می‌کنیم و با افرادی که در تماس هستیم می‌بینیم که موضوع پس‌انداز، یعنی مسکنی که بالای شهر می‌خریدند تا یکی به دیگری بفروشد و مسکن‌های گران قیمت، بین سی تا سی و پنج درصد قطعاً کاهش پیدا کرد.

چون مسکن‌های ارزان قیمت به قیمت مصالح و نیروی کار مربوط است، نه افزایش آن خیلی عمده بوده و نه کاهش آن عمده بوده است. آن‌ها دچار رکود شده‌اند.

یعنی بازار آن‌ها هم به امید این‌که خریداران دنبال این هستند، دچار رکودد شده است اما رکود حاصل این است که نظام بانکی بازارِ رهن، یعنی بازار وام‌های کوتاه و بلند‌مدت برای خرید مسکن را بسته‌اند؛ اگر بازار رهن رونق پیدا کند حداقل مسکن ارزان قیمت ایران شروع به معامله می‌کند.

در مورد مسکن در شهرهای استان‌های دیگر قیمت‌ها به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا کرده است. همان‌طور که نرخ واحدهای تجاری در بعضی از شهرها تا پنجاه درصد هم کاهش پیدا کرده است.

دکتر عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان ساکن پاریس / عکس: دویچه‌وله

قسمت پایانی گفت ‌و گوی من با آقای دکتر عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان ساکن پاریس است. آقای رییس جمهور در مصاحبه‌ی مطبوعاتی گفتند به زودی لایحه‌ای تقدیم مجلس خواهد شد که در آن لایحه دولت از مجلس می‌خواهد که به دادگاه‌های ایران اجازه بدهد تا سران رژیم اسرائیل را به عنوان جنایتکار جنگی در دادگاه‌های ایران محاکمه کنند.

از شما با توجه به آگاهی‌تان به حقوق قضایی ایران و حقوق بین‌الملل سوال می‌کنم که اولاً چقدر امکان برای محاکمه‌ی سران یک کشور در دادگاه‌های کشور دیگر موجود است و دیگر این‌که تفسیر شما از این طرح آقای رییس جمهور در شرایط مشخص فعلی چیست؟

اجازه بدهید از آخرین پرسشتان آغاز بکنم و این‌که این‌ها نمایش‌های سیاسی است که دولت جمهوری اسلامی پیش گرفته است و فقط و فقط هم قصد تبلیغاتی دارند.

طی سه هفته‌ای که متأسفانه از بمباران و حمله‌های اسرائیل که منجر به کشته شدن بیش از ۱۲۰۰ تن در غزه شده است، جمهوری اسلامی به غیر از حرکات تبلیغاتی، کار دیگری نکرده است.

به لحاظ وضعیت خاص غزه کار دیگری هم نمی‌تواند بکند. دیدید مادران صلح را هم که برای ابراز همدردی جلوی سفارت فلسطین رفته بودند کتک زدند و فریاد زدند مرگ بر صلح‌طلب و مرگ بر کسانی که درخواست قطع این بمباران‌ها را دارند.

در مورد عملی بودن گفته‌ی آقای رییس جمهور...

چون قصد تبلیغات و نمایش‌های سیاسی بود، آن‌ها توجه ندارند و شاید هم توجه دارند و مقاصد سیاسی آن‌ها را از این توجه منحرف می‌کند. و آن این است که دادگاه‌های ایران نمی‌توانند به قول خودشان به این جنایت «بین‌المللی» رسیدگی کنند.

در غیر این صورت سال‌ها و دهه‌ها بود که دولتمردان جمهوری اسلامی آن‌هم به اتهام جنایت‌های بین‌المللی و از جمله جنایت علیه بشریت، در رابطه با کشتار بزرگ زندانیان سیاسی در سال ۶۷ ، در دادگاه‌های کشورهای دموکراتیک محکوم به حبس‌های سنگین می‌شدند.

متأسفانه اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران اساسنامه‌ی دادگاه جزایی بین‌المللی را نپذیرفتند. اسرائیل امضا هم نکرده است هر چند که جمهوری اسلامی امضا کرده؛ ولی چون الحاق به این اساسنامه باید از طریق تصویب در پارلمان کشور باشد، و در پارلمان ایران تصویب نشده، ملحق نشدند.

بنابراین نمی‌شود جنایت بین‌المللی را که دو کشور و دو دولت (‌ایران و اسرائیل) انجام می‌دهند هر چند جنایت علیه بشریت باشد، در دادگاه لاهه هم تعقیب کرد.

اگر هم مجلس شورای اسلامی چنین قانون و لایحه‌ای را تصویب بکند، اگر هم حکمی از دادگاه‌های جمهوری اسلامی به اتهام جنایت جنگی بر ضد دولتمردان یا مسئولان نظامی اسرائیل صادر شود، احکام هیچ‌گونه ارزش حقوقی و جزایی ندارد.

مسلم است قابل اجرا نخواهد بود ولی گفتم‌ قصد، قصد جنجال تبلیغاتی است و بنابراین اثر دیگری بر چنین احکام احتمالی بار نخواهد شد.