«خاتمی به بازی‌های پشت پرده دل خوش نمی‌کند»

نیک‌آهنگ کوثر

اگرچه بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه‌های مختلف با تأخیر برگزار شد، اما حضور رهبر نظام و هم‌چنین رییس‌جمهور سابق ایران در دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه تهران خبرساز بود و برای رقابت‌های انتخاباتی آینده، تعیین‌کننده.

در همین رابطه با مسعود سفیری، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی ساکن آمریکا، گفت و گو کرده‌ام. او می‌گوید:

آقای احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور مطلوب آقای خامنه‌ای است. اگر کالبدشکافی کنیم، آقای خامنه‌ای بر این اعتقاد ذهنی است که زمان ریاست‌جمهوری خود وی، نخست‌وزیر اجازه نداده به خواسته‌هایش برسد و وقتی هم رهبر شده، هشت سال آقای هاشمی رفسنجانی را تحمل کرده و بعد در اثر موج دوم خرداد، هشت سال هم ناچار شده آقای خاتمی را تحمل کند.

ولی اکنون رییس‌جمهوری را که دستوراتش را مستقیم اجرا می‌کند، در اختیار دارد. بنابراین قدرتی را که گرفته، بازپس نخواهد داد.

قوه‌ی مجریه یکی از ارکان نظام است. رییس‌جمهور از طریق رأی مردم انتخاب می‌شود و با توجه به حجیم بودن طبقه‌ی متوسط و نسل جوان در ایران، انتظار تغییرات از طریق قوه‌ی مجریه امکان‌پذیر است.

اگر قوه‌ی مجریه توانایی داشته باشد، حتی در این قانون اساسی که اختیارات بسیار غیر قابل تصوری به ولی فقیه داده است، می‌توان نظام پارلمانی توانایی نیز ایجاد کرد.

در چنین شرایطی وقتی که آقای خامنه‌ای تمام قد به میدان آمده و آقای احمدی‌نژاد را به عنوان رییس‌جمهور انتخاب کرده، یک بار دیگر اجازه نخواهد داد یک هاشمی رفسنجانی یا یک خاتمی یا هر کس دیگری در این قد و قواره‌ها دوباره ظاهر شود، حرف‌های خود را بزند، به راه خود برود و انتظار داشته باشد که رهبر فقط نظارت کند.

اما در صورتی که آقای احمدی‌نژاد رقیب مهمی در انتخابات نداشته باشد، میزان آرا کم‌‌تر خواهد شد و این چیزی نیست که مطلوب نظر رهبری نظام باشد.

در مملکتی که مطابق آمار رسمی که در زمان آقای خاتمی اعلام شد، هنگام انتخابات دو تا سه میلیون شناسنامه در دست افراد به صورت غیر قانونی رد و بدل می‌شود، صدا و سیمای دولتی مردم را در چند حوزه‌ی انتخاباتی در حال رأی دادن نشان می‌دهد و طبقه‌ی متوسطی که می‌خواهد به خواسته‌هایش برسد، دگراندیش تلقی می‌شود و باید حذف و طرد شود، از نظر آقای خامنه‌ای صندوق رأی برای نظام مشروعیت ایجاد نمی‌کند؛ حتی در نظام بین‌الملل.

اگر مورد خطاب آقای خامنه‌ای از شاه سلطان حسین‌ها حتی هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی هم بوده باشد (که قطعاً هر دوی آن‌ها است) در زمان خاتمی با نظام بین‌الملل درگیر بودیم؛ ولی سه قطعنامه نگرفته بودیم. ولی در زمان آقای احمدی‌نژاد با سه قطعنامه، در انتظار قطعنامه‌ی چهارم هستیم و این یعنی هل دادن کشور به یک گرداب بسیار خطرناک.

در جلسه‌ای که آقای خاتمی در دانشگاه تهران با دانشجویان داشت، انتظار بر این بود که کاندیداتوری خود را اعلام کند؛ ولی ایشان این کار را نکرد. فکر می‌کنید دلیل آن، همان اعلام نظر رهبر نظام در دانشگاه علم و صنعت بود؟

یکی از مهم‌ترین دلایلش همین است. ضمن آن‌که هشت سال در پشت پرده آقای خاتمی با آقای خامنه‌ای درگیر بود و مبارزه می‌کرد. بنابراین وقتی که شناخت دارد، مثل آقای هاشمی رفسنجانی به بازی‌های پشت پرده دل خوش نمی‌کند و برای وزن‌کشی نمی‌آید.

اعتقاد دارم اگر آقای خاتمی یک ظرفیت است، ممکن است زمانی یک ظرفیت بالقوه بشود و این ظرفیت بالقوه را باید حفظ کرد. آقای خاتمی اگر به این وزن‌کشی بیاید و با این هجمه‌ی عظیمی که در جریان اصول‌گرا وجود دارد، روبه‌رو شود و بسوزد، همه‌ی امیدها در آن بخش از بین خواهد رفت. کما این که همین الان هم به نظر من، امیدی وجود ندارد.

سید محمد خاتمی در دانشگاه تهران (عکس: حنیف شعاعی)

از سال‌های قبل معمولاً اصلاح‌طلب‌ها رأی اکثریت دانشجوها را پیشاپیش به حساب خود واریز می‌کردند. ولی در دانشگاه تهران گروهی از دانشجویان ظهور کرده‌اند که طرفدار عبدالله نوری بودند و منتقدین آقای خاتمی. به نظر شما، این دانشجویان لیبرال چه نقشی را در ماه‌های آتی بازی خواهند کرد؟

اولاً اعتقاد دارم اگر این جناح واقعاً بخواهند حرف خودشان را بزنند و نماینده‌ داشته باشند، از آقای خاتمی به عنوان یک نماد حمایت می‌کنند؛ اما نه به عنوان رییس‌جمهور.

اما عبدالله نوری با زندان رفتن و سکوتش، با این روزه‌ی سکوت معنی‌دار و با گفت و گو با طیف روشنفکر و همه‌ی طیف‌های جامعه، تبدیل به نماد خروج از حاکمیت شده است.

چون این دانشجوها کاملا واقف هستند که عبدالله نوری به هیچ عنوان تأیید صلاحیت نخواهد شد، بنابراین می‌خواهند به حاکمیت این پیغام را بدهند که ما از طریق نوری می‌خواهیم به تحریم برسیم. این پیام، پیام تحریم است: یا عبدالله نوری یا هیچ.

این بحرانی است که جناح‌های سیاسی از همین الان باید به فکر آن باشند. وقتی جبهه‌ی مشارکت به عنوان یک حزب سیاسی پرقدرت، از همین الان آقای خاتمی را کاندیدا می‌‌کند یا کارگزاران دنبال کسان دیگری می‌روند و یا آقای کروبی خودش را کاندیدا می‌‌کند، به اعتقاد من، شرایط سیاسی کشور را سنجیده‌اند و به نوعی دارند فرار به جلو می‌کنند که حتی اگر با شرایط تحریم هم روبه‌رو شوند، سهم خودشان را از آ‌ن‌ها جدا کرده باشند. چون می‌ترسند و از آینده‌ی سیاسی خودشان واهمه دارند.