«اتفاقات مهم بعد از ژانویه روی می‌دهد»

نیک‌آهنگ کوثر

جورج بوش، رییس‌ جمهور‌ی آمریکا که دو ماه دیگر کاخ سفید را ترک می‌کند وضعیت فوق‌العاده نسبت به ایران را یک ‌سال دیگر تمدید کرد.

در همین رابطه با دکتر علی‌داد‌ مافی‌نظام، کارشناس مرکز بین‌المللی موزائیک در تورنتو گفت ‌و گو کرده‌ام.

احتمال اتفاق افتادن یک حادثه‌ی بزرگ را در چند ماه آینده کم می‌بینم. فکر نمی‌کنم بوش کار خیلی مثبت یا خیلی منفی انجام بدهد.

برای این‌که حدود دو ماه از زمان ریاست ‌جمهوری‌اش مانده است و به نظر می‌آید اتفاقات مهم بعد از ژانویه روی می‌دهد.

اگر فرض کنیم انتقال قدرت به صورت مسالمت‌آمیز در واشنگتن صورت بگیرد، باراک اوباما در قبال دولت ایران چه واکنش‌هایی خواهد داشت، با توجه به این‌که ایران همچنان به آزمایش‌های موشکی خود ادامه می‌دهد و این می‌تواند تهدیدی برای اسراییل که متحد آمریکا در منطقه است، باشد.

با توجه به این‌که چند نفر از کسانی که آقای اوباما در امور مشاورانش در سیاست خارجی انتخاب کرده، به خصوص رام ‌ایمانوئل که رابطه‌ی عمیقی با اسراییل و به طور کلی با کسانی که در کنگره‌ی آمریکا مدافع اسراییل هستند دارد و چون قرار است در فوریه‌ی سال آینده در اسراییل انتخابات برگزار شود، بعید می‌دانم اوباما در چند ماه اول ریاست ‌جمهوری خود کار خیلی بنیادی در رابطه با ایران انجام بدهد.

این‌طور که این روزها در مطبوعات واشنگتن می‌بینم، بنا بر این است که این‌ها در سطح دیپلمات‌ها مذاکرات را ادامه بدهند تا این‌که موقعیت، برای برقراری روابط فراهم شود.

به نظر می‌آید این در دستور کارشان قرار داشته باشد. اما بعید می‌دانم در چند ماه اول، این اتفاق بیفتد. برنامه‌ی میان‌مدت دولت آمریکا، برقراری روابط با ایران است اما در این میان، مسایل گوناگونی است از جمله این‌که واکنش ایران به این موضوع چه باشد.

دکتر علی‌داد مافی‌نظام، محقق انستیتوی تحقیقات موزاییک در تورنتو

آقای مافی‌نظام، اگر بخواهیم اولویت‌بندی کنیم حتماً مشکلات اقتصادی آمریکا برای اوباما در اولویت اصلی قرار دارد. با این همه فکر می‌کنید در ماه‌های اول یا بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، گفت‌ و گو صورت بگیرد؟

ممکن است این اتفاق بیفتد. فکر می‌کنم در حال حاضر مساله‌ی اصلی آمریکا مساله‌ی اقتصادی آن است. ببینید در همین سال‌جاری بیش از یک میلیون نفر کار خود را در آمریکا از دست دادند و هیچ‌کدام از بخش‌های اقتصاد در بازار بورس، بازار مسکن، قیمت نفت و هیچ‌کدام از شاخص‌های دیگر اقتصادی ثبات ندارند.

اقتصاد آمریکا، مهم‌ترین اقتصاد دنیا را تشکیل می‌دهد، به همین دلیل کل اقتصاد دنیا الان شرایط سختی را پشت‌سر می گذارد.

قیمت نفت در سه ماه اخیر، تقریباً به یک سوم رسیده است، به همین دلیل، آمریکایی‌ها هم چند ماه سخت و پیچید‌ه‌ای را در پیش رو دارند.

مهم‌ترین مسأله این است که در چند ماه آینده، مسایل دنیا به نحو مسالمت‌آمیزی حل شود. چون چند ماهی است که هنوز آینده‌ی مسایل مهم دنیا نامعلوم است. که در صدر آن‌ها هم مسایل اقتصادی قرار دارد.

به همین دلیل هم اولویت دولت اوباما همین مسأله خواهد بود. بعد از انتخابات هم دیدیم که اوباما راجع به تنها چیزی که مصاحبه‌ی مطبوعاتی گذاشته است، همین مساله‌ی اقتصادی است.

آقای مافی‌نظام، به‌واسطه‌ی انتخاب یک مسلمان‌زاده در آمریکا، نظر بخش‌هایی از مردم خاورمیانه و حتا کشورهایی که نظر بسیار تندی نسبت به آمریکا داشتند تا حدی برگشته است و در طول چند روز گذشته پرچم آمریکا را آتش نزده‌اند. فکر می‌کنید این تغییر وجهه آمریکا در منطقه می‌تواند تداوم داشته باشد یا خیر و باراک اوباما چه کاری می‌تواند انجام دهد که از این بیشترین بهره را برای کشورش بگیرد؟

سوال خیلی مهمی است، فکر می‌کنم جوابش سیاست‌های ویژه‌ای باشد که این‌ها اتخاذ خواهند کرد. سیاست‌هایی که هنوز ما نمی‌دانیم چه هستند. اوباما حرف‌های خیلی مثبتی زده است‌.

اگر آمریکا بتواند به خصوص در رابطه‌ی اعراب و اسراییل، به عنوان نیرویی که توازن دارد وارد صحنه شود، محبوبیت اوباما بیشتر می‌شود.

محبوبیت اوباما به دلیل این‌که پدرش مسلمان بوده و اسم اول و دومش عربی است: هم «باراک» به معنی «برکت» و «حسین» را هم که همه می‌شناسند، می‌تواند ادامه پیدا کند.

اما اگر حس کنند او با توجه به گذشته‌ی آمریکا و رابطه‌ی ویژه‌ای که با اسراییل دارد و کار روسای جمهور سابق را ادامه می‌دهد، محبوبیتش ادامه نخواهد داشت.

به همین دلیل فکر می‌کنم برای آمریکا خیلی مهم است که چهره‌هایی را که وارد عرصه‌‌ی سیاست خارجی می‌کنند از یک‌سو چهره‌های مجرب حزب دموکرات، و از سوی دیگر چهره‌های جدید باشند.

مثلاً جامعه‌ی عرب‌های آمریکا (‌Arab American‌) که بیش از سه میلیون نفر هستند، هنوز که هنوز است در ساختن سیاست خارجی و سیاست دفاعی آمریکا نقش مهمی ندارند.