«زنان منافعشان را برای منافع کلان‌تر در انتخابات کنار می‌گذارند»

مریم محمدی

زنان ایرانی با وجود آن‌که در جریان انقلاب ۱۳۵۷ نیروی وسیع و تاثیرگذاری بودند، پس از انقلاب با پایمال شدن حقوق فردی و اجتماعی خود، و در‌واقع با ناسپاسی رهبران انقلاب مواجه شدند.

در این باره با خانم دکتر الهه‌ کولایی‌، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه تهران و عضو شورای مرکزی حزب مشارکت در ایران گفت و گو کرده‌ام‌.

خانم کولایی، قبل از وارد شدن به موضوع انتخابات ریاست جمهوری سوالی هست که به‌ویژه از شما باید بپرسم و آن در‌مورد اصل ۳۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری هست که وجود عبارت «رجل سیاسی» به‌عنوان یکی از شرایط انتخاب رییس جمهور در آن هست که تاکنون عملاً مانع کاندیداتوری زنان بوده است، علی‌رغم تلاش‌هایی که تا به حال برای اصلاح آن صورت گرفته است. در انتخابات آتی ریاست جمهوری، حزب مشارکت یا زنان عضو این حزب تلاشی برای اصلاح این ماده‌ی قانونی خواهند داشت؟

ببینید،این بحث همیشه عنوان شده، و زنان همیشه با این تفسیر که معین هست و در صدد محروم ساختن زنان از حقوق‌شان بوده، مخالف بوده‌اند و مخالفتشان را هم به اشکال مختلف بروز داده و مطرح کرده‌اند.

منتها زنان در جامعه‌ی ما آموخته‌اند که همیشه منافع خودشان را برای دست‌یابی به منافع کلان‌تر کنار بگذارند. به‌ویژه ‌ در جامعه‌ی ما همیشه ارتباط نزدیکی بین شرایط زنان با نگاه سیاسی حاکم وجود داشته است.

بنابراین فکر می‌کنم زنان ایرانی و گروه‌‌ها ضمن این‌که برای دست‌یابی به حق خود تلاش خواهند کرد اما در سطح‌کلان‌تر بیشتر از آن‌که به «مساله‌ی زنان» توجه داشته باشند، به نحوه‌ی مبارزات سیاسی بین جریان‌های اصلی سیاسی در کشور توجه خواهند کرد تا این‌که صرفاً به این مساله بپردازند.

منظور صرفاً نیست. شما در جنبش زنان مساله‌ای را سال‌های سال پی گرفتید تا مثلاً روزی برای بخشی از آن پاسخ گرفتید. ‌منظورم این است که روی این مساله حزب مشارکت‌...

ببینید. در این حد این بحث همیشه بوده، همیشه این تفسیر انسانی وجود داشته است که این بسته نیست و این واژه تنها به مردان اطلاق نمی‌شود.

منتها فکر می کنم ضمن این‌که این بحث را دنبال می‌کند اما به مسایل عمومی‌تر جریان اصلاحات توجه‌ی بیشتری خواهد داشت.

دکتر الهه ‌کولایی‌، استاد روابط بین‌الملل و عضو شورای مرکزی حزب (عکس:منصور نصیری)

به بخش کلی‌تر و عمومی‌تربپردازیم. انتخابات آتی ریاست جمهوری را چگونه می‌بینید؟

«اگر‌ و ‌مگرهای» زیادی در این مورد وجود دارد.

بزرگ‌ترین این «اگر ‌و‌ مگرها» کدام است‌؟

بزرگ‌ترین‌‌اش این است که اصلاح‌طلبان بتوانند با کاندیدای واحد در این انتخابات حضور پیدا کنند.

خانم کولایی چرا باید با کاندیدای واحد در این انتخابات حضور پیدا کنند؟

ما تجربه‌ی انتخابات نهم ریاست ‌جمهوری را داریم که اصلاح‌طلبان ۱۷ میلیون رای داشتند، اما چون نتوانستند یکپارچه شوند، عرصه را به رقیب واگذار کردند.

در نهایت ممکن است یکپارچه شوند. تجربه‌ی دموکراسی‌های غربی را می‌بینیم. مثلاً در آمریکا مبارزات انتخاباتی حتا بین کاندیداهای یک حزب واحد هم هست و این اجازه می‌دهد که حزب کاندیدای مناسب‌تر را انتخاب کند.

توضیح خوبی دادید. خودتان می‌گویید آمریکا و دموکراسی‌های غربی. بنابراین وقتی ما در‌مورد ایران صحبت می‌کنیم مفهومش این است که باید به واقعیت‌های جامعه ایران توجه کنیم.

مجموعه عوامل مشترکی وجود دارد که حتماً باید به آن توجه شود. و‌لی در کنار این عوامل مشترک مجموعه تفاوت هم وجود دارد که فکر می‌کنم متاسفانه کمتر به این وجه مساله توجه می‌شود.

آن‌ها چه هستند؟

به هر حال یک جامعه‌ی ایران، جامعه‌ی در حال توسعه است. با توجه به این‌که ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خاص خودش را دارد، اگر بخواهیم این نوع مقایسه‌ها را مبنای اقدام آن قرار دهیم ما را به بیراهه می‌برد.

این طرح چه اشکالی دارد؟ به نظر می‌آید که آقای کروبی، از جانب حزب اعتماد ملی نامزد حتمی ریاست‌جمهوری است. آقای نوری هم از سوی تعدادی مورد حمایت هستند و آقای خاتمی هم کماکان مطرح است. اگر این افراد نامزدی خود را اعلام بکنند و در گفت و گوها، در مناظره‌های علنی تصمیم جمعی گرفته شود، چه؟

این خیلی ایده‌آل است. خیلی ایده‌آل.

چرا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست؟ چرا حتماً یک نفر‌؟

به نظر من حضور کاندیداها از احزاب یا گروه‌های مختلف فی‌نفسه ایراد ندارد. به هر حال بعد از یک مجموعه تلاش در آمریکا خانم «هیلاری‌کلینتون» کنار می‌رود و آقای «اوباما» به عنوان کاندیدای دموکرات‌ها در عرصه‌ی انتخابات باقی می‌ماند. یعنی دموکرات‌ها هیچ‌وقت این اشتباه را نمی‌کنند که به مردم آمریکا دو کاندیدا را دموکرات معرفی کنند.

البته آنان یک حزب واحدند، منظور من هم این نیست که اصلاح‌طلبان در نهایت دو کاندیدا معرفی کنند، منظور من مبارزات انتخاباتی است.

بحث من این نیست که در شروع، فرایند و در پروسه فقط باید یک کاندیدا داشته باشیم. مفهوم این صحبت من این است که هر کاندیدایی از هر جریانی وقتی داخل مجموعه‌ی اصلاح‌طلبان می‌شود، برای ورود به مرحله‌ی نهایی باید به یک‌ نفر اکتفا کنند.

اما خانم کولایی مساله این است که آقای کروبی، خاتمی یا آقای عبدالله نوری می‌توانند پس از معرفی رسمی خودشان به نفع هم کنار بروند. ولی الان هواداران آقای خاتمی با نگرانی منتظر حضور آقای کروبی‌اند، هواداران آقای کروبی و نوری هم همین‌طور.

نه. من تصور نمی‌کنم مشکل این باشد. مشکل این است که ما در این روند که در حال گسترش است، در نهایت به چه نتیجه‌ای می‌رسیم.

فکر می‌کنم در نهایت باید این مجموعه روی یک کاندیدا به توافق برسند. این‌که می رسند یا خیر، طبیعتاً باید منتظر نتیجه باشیم.

چرا اصلاح‌طلبان نمی‌خواهند در مقابل مردم به این توافق دست پیدا کنند؟ چرا می‌خواهید این نتیجه را در اتاق‌های دربسته به دست بیاورید و بعد مردم را در جریان بگذارید؟

فکر می‌کنم این به سطح توسعه یافتگی در جامعه‌ی ما و این‌که ما چقدر به الزامات پیروزی و موفق شدن توجه می‌کنیم و چقدر حاضر هستیم مسایل شخصی را به نفع مسایل ملی و کلان کنار بگذاریم، بر‌می‌گردد.

به هر حال حتا اگر اکنون چنین وضعیتی وجود نداشته باشد، برای رسیدن به آن باید تلاش کرد.