«ایران دنبال هویج‌های بیشتر است»

نیک‌آهنگ کوثر

درست چند روز مانده به پایان مهلت کشورهای ۱+۵ به ایران برای پاسخگویی به بسته پیشنهادی، رییس جمهوری ایران در گفت و گویی با شبکه تلویزیونی NBC آمریکا شرکت کرد که هنوز موضوع بحث محافل سیاسی غربی است.

در همین رابطه، با دکتر علیرضا حقیقی، مدرس دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی ساکن کانادا گفت و گو کردم.

آقای دکتر حقیقی، هدف آقای احمدی‌نژاد از حضور در گفت و گوی تلویزیونی با شبکه ان‌بی‌سی چه بود؟

دولت آقای احمدی‌نژاد قبل از مذاکرات ژنو تصمیم گرفته بود در افکار عمومی امریکایی‌ها، فضایی جدیدی ایجاد کند که بتواند این چند ماه را به دور از مساله‌ی گزینه‌ی نظامی سپری کند تا رییس جمهور جدید امریکا سرکار بیاید.

هدف این مصاحبه و مصاحبه‌های بعدی که احتمالاً صورت خواهد گرفت با شبکه‌های دیگر آمریکایی این خواهد بود که اولاً ایران فضای جدیدی را در افکار عمومی آمریکایی‌ها ایجاد کند. این فضای جدید شامل این است که ایران قصد دارد روابط خودش را با آمریکا بهبود ببخشد.

دوم این‌که مانع از این بشود که جناح‌های تندرو در آمریکا بتوانند فضای تبلیغاتی خشنی را علیه ایران ایجاد کنند و احتمالاً بخشی از هیات حاکمه‌ی آمریکا را تشویق و ترغیب کنند که از کاربرد زور ‌علیه مساله‌ی هسته‌ای ایران استفاده کند.

علیرضا حقیقی، مدرس دانشگاه تورنتو و کارشناس سیاسی

مضافاً بر این‌که آقای احمدی‌نژاد در سپتامبر به نیویورک خواهد رفت و این مصاحبه‌ها زمینه‌سازی خواهد بود برای سخنان و مواضعی که ممکن است آقای احمدی‌نژاد در آن‌جا بگیرد که احتمالاً این مواضع و سخنان دوستانه خواهد بود.

‌علاوه بر این، ایران الان بخشی از تخم مرغهایش را در سبد آقای اوباما گذاشته و انتظار دارد با پیروزی آقای اوباما، فضای جدیدی ایجاد بشود که قبلاً هم من اشاره کردم که احتمالاً آقای احمدی‌نژاد برای ایشان پیام تبریک خواهد فرستاد و این کارتی است که آقای احمدی‌نژاد انتظار دارد در انتخابات ریاست جمهوری هم برای او رای‌آور باشد که به نظر می‌رسد مهمترین کارتی است که می‌تواند بازی کند.

‌در مجموع، همه‌ی این‌ها را اگر بخواهیم جمع‌بندی کنیم، نتیجه این لست که ایران می‌خواهد این مساله‌ی بحران هسته‌ای را که در چند ماه آینده می‌تواند به نقاط عطف خودش نزدیک بشود، با حداقل هزینه طی کند و در عین حال امتیازاتی که می‌دهد از لحاظ افکار عمومی داخلی، به معنای عقب‌نشینی کامل تلقی نشود.

از یک طرف دیگر قدرت‌های بزرگ و کشورهای ۱+۵ به ایران تا روز شنبه فرصت دادند که پاسخ بسته پیشنهادی را بدهد و قاعدتاً طبق سوابقی که از مقامات ایرانی داریم، چنین پاسخی داده نخواهد شد. هم‌چنین رهبر ایران اعلام کرده که ایران به غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داد. فکر می‌کنید نتیجه و بازتاب این تصمیم ایرانی‌ها در عرصه‌ی بین‌المللی چه خواهد بود‌؟

درست است که ایران اعلام کرده به غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داد، اما عملاً از نصب سانتریفیوژهای جدید خودداری کرده و علی‌رغم این‌که آقای احمدی‌نژاد گفته ما شش هزار سانتریفیوژ داریم، حتی مقامات اسراییلی گفتند که الان ایران بیشتر از ۳۶۰۰ سانتریفیوژ ندارد.

در نتیجه آن تلقی این است که ایران آماده است که به مذاکرات ادامه بدهد و با توجه به بحرانی که الان در مورد نصب سپرهای دفاعی در چک و لهستان، میان آمریکا و روسیه وجود دارد و بعید به نظر می‌رسد که قدرت‌های ۱+۵ بتوانند در چند هفته آینده به یک توافق جمعی و جدی علیه ایران برسند و ایران، این را می‌داند.

ولی در عین حال بخشی از حاکمیت ایران اعتقاد دارد که با افزایش هویج‌ها در پکیجی که توسط اروپا پیشنهاد شده، می‌شود ایران امتیازات بیشتری بگیرد و در این زمینه مقامات آمریکایی هم گفتند که تضمین‌های امنیتی در این هویج‌ها محسوب شده است.

پیش بینی من این خواهد بود که ایران غنی‌سازی را ممکن است کاهش بدهد و اگر احساس کند آن چیزهایی را که می‌خواهد، به‌دست آورده، آن‌وقت ممکن است در یک دوره‌ی کوتاه‌مدت غنی‌سازی را متوقف کند.

ولی به نظر من این‌ها معطوف است به روی کار آمدن رییس‌جمهور جدید آمریکا و ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند این کار را در دوره‌ی بعدی انجام بدهند.

تأکید خانم رایس را بر این‌که ایران فقط تا روز شنبه مهلت دارد، چه طور ارزیابی می‌کنید؟

این ارزیابی بیشتر از طرف آمریکایی‌ها مطرح شده. روس‌ها بخشی از بازیگران اصلی این صحنه هستند که آن‌ها این نوع دیپلماسی را رد کردند و معتقد هستند که ایرانی‌ها آمادگی گفت و گوهای بیشتر را دارند.

به نظر می‌رسد که روس‌ها در این بازی چندان با آمریکا همراهی نخواهند داشت و ایران هم می‌داند که آمریکا در موقعیت کنونی چندان توانایی اعمال نظر خودش را ندارد.

مضافاً بر این‌که ریاست‌جمهوری آقای بوش روبه اتمام است و قدرت‌های روسیه و چین و حتی اروپایی‌ها خیلی تمایل ندارند که همه‌ی سبدهای‌شان را در طرف آمریکا بگذارند و روابط‌شان را به‌طور کامل با ایران در یک موقعیت خصمانه وارد کنند.