حزب‌الله لبنان و بنگاه شادی

نادر فکوهی

تبادل زندانیان حزب‌الله لبنان با جسد دو سال مانده و پوسیده سربازان اسرائیل که در برابر توجه استثنایی رسانه‌ای و شبکه‌های خبری انجام شد، به پرسشی به غایت دردناک دامن می‌زند.

آیا این تبادل را نمی‌توانستند قبل از ویرانی لبنان انجام دهند؟ آیا نمی‌شد که به جای از بین رفتن زیربنای اقتصادی لبنان و مرگ بیش از ١٠٠٠ شهروند لبنانی و اسرائیلی، این ٥ زندانی با آن دو سرباز مبادله شوند؟

این پرسش از آن رو واجد اهمیت است که دقیقا بر گرانیگاه نسبت «سیاست و اخلاق» اشاره می‌کند. پاسخ آن به لحاظ سیاسی چیزی نیست جز آنکه: خیر! نمی‌شد. باید حزب‌الله از جنوب لبنان عقب می‌نشست و بیش از ٨٠ درصد توان تخریبی خود را از دست می‌داد تا هرگز دیگر توان حمله به اسرائیل را نداشته باشد و در آنسوی مرز لیتانی - آنهم به عنوان نیرویی سیاسی - نظاره‌گر مجادلات منطقه باشد که از قضا یک پای ثابت‌اش همواره ایرن است.

حزب‌الله لبنان اگرچه با پهن کردن فرش قرمز در برابر ٥ زندانی خود - که «عمید السجنای»شان متهم به قتل ٣ شهروند شده - و نیز اعلام مکرر اینکه آزادی آنها را باید «جشن پیروزی» دانست، همان فرآیند تکراری و همیشگی «بازنمایی شکست به نام پیروزی» را اجرا کرد، اما در پاسخ به سه سوال بی‌شک ناتوان خواهد بود.

پرسش اول همانا معطوف به گزاره‌ای اخلاقی در سیاست است. آیا نیازی به اینهمه ویرانی بود تا متهم به قتلی از تل آویو به بیروت بیاید؟

پرسش دوم اما از نقطه عزیمت سیاست بیان می‌شود. چگونه حزب‌الله لبنان خود را پیروز این جنگ پوچ می‌داند؟ آنهم زمانی که تمام توان لجستیکی و نظامی‌اش را با پرتاب راکت‌های غیر دقیق در زمان جنگ لو داد و از بین برد.

پرسش سوم اما معطوف به آینده است. اکنون با آزادی این زندانیان و تحویل گرفتن کامیون‌های اجساد لبنانی، سازش قریب‌الوقوع سوریه با اسرائیل - دست‌کم بر سر بلندی‌های جولان - که متعاقب آن حزب‌الله نمی‌تواند مدعی تملک لبنان بر مزارع شبعا باشد، چرا که آن مزارع را اول سوریه اشغال کرد و بعد اسرائیل ان را از چنگ دمشق در آورد - و نیز تفاهم اولمرت و عباس بر سر تبادل اسرای فلسطینی، حزب‌الله چه بهانه‌ای برای دشمنی با اسرائیل دارد؟ اسرایش را که با بوق و کرنا پس گرفته، مزارع شبعا را که باید در انتظار تفاهم دمشق-تل‌آویو باشد، و اسرای فلسطینی هم خود متولی دارند.

حزب‌الله هیچ بهانه‌ای برای جنگ احتمالی با اسرائیل ندارد. مضاف بر آنکه در این میان خود را به عنوان نیرویی که باعث ویرانی لبنان شد بدنام کرده و در خط و نشان کشیدن برای دولت سینیوره هم سرانجام بازنده شده و عماد مغنیه را هم از دست داده و دم بر نیاورده است.

حزب‌الله تنها کاری که این روزها می‌تواند انجام دهد همانی است که حسن نصرالله دو روز قبل در بالای تریبون و در منطقه مرزی ناقوره و در کنار سمیر قنطار خطاب به حاضران در میدان گفت: «امشب برای شما چند سرود هم پخش می‌کنیم که شاد شوید.»

و این شاید تنها کاری است که از دست حزب‌الله لبنان بر می‌آید.