افول حزب کمونیست ایتالیا

برگردان: علی آخوندان

کمونیست‌های ایتالیا روزهایی را تجربه می‌کنند که حتی از دوران دیکتاتوری بنیتو موسولینی تلخ‌تر است. آن‌ها حتی در دوران جنگ سرد یا سقوط دیوار برلین ضعفی را که امروز دامنگیرشان شده، تجربه نکرده ‌بودند.

کمونیست‌های ایتالیا، که روزگاری قدرتمندترین نیروی چپ‌گرا در اروپای غربی محسوب می‌شدند، به دلیل شکست فاحشی که در انتخابات پارلمانی اخیر تجربه کرده‌اند، در پارلمان‌های دور بعد این کشور حضوری نخواهند داشت که این اتفاق برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد.

آشفتگی بی‌سابقه احزاب چپ چنان است که روزنامه ایل جورناله، روزنامه‌ای محافظه‌کار که تقریباً مواضعی نزدیک به مواضع سیلویو برلوسکنی دارد، در این ارتباط نوشته: «حتی در ایتالیا نیز دیوار کمونیسم فرویخت. دیواری البته مستحکم و نامرئی که حتی پس از سقوط دیوار برلین هم پابرجا مانده بود.»

شکست سنگین چپ گرایان ایتالیا در شرایطی رقم خورد که پیش از انتخابات امید می‌رفت ائتلاف آنها با سبزها منجر به کسب شش تا هشت درصد از کل آرا ‌شود. خوش‌بینی چپ‌ها اما محقق نشد و به دست آوردن تنها سه درصد از مجموع رأی‌های اخذ شده جز ناکامی معنایی پیدا نکرد و مقایسه آن با انتخابات سال 2006، که با پیروزی ده درصدی این احزاب همراه بود، وضعیت ناامیدکننده امروزشان را آشکارتر نمود.

پس از اعلام نتایج، مجمع کمونیستی ایتالیا چاره‌ای نداشت جز این‌که طی بیانیه‌ای، شکست سنگین خود را اعتراف کند؛ که این اعتراف البته با تآیید طعنه‌آمیز پیروزی راستگرایان صورت گرفت: «این یک شکست سنگین برای چپ است و ما، برای نخستین بار در طی تاریخ، به‌خاطر پیروزی راست‌های بیگانه‌پرست و عوام‌گرا، هیچ نماینده‌ای در پارلمان نخواهیم داشت.»

به حاشیه راندن کمونیست‌های ایتالیا در حالی اتفاق افتاده که آن‌ها به‌رغم این‌که روزگاری از سوی بنیتو موسولینی تعطیلی حزب را نیز تجربه کرده‌اند، ولی در زمان اشغال آلمان نازی و مبارزه با فاشیسم نقش بسیار مهمی در ایتالیا برعهده داشتند.

حتی پس از پایان جنگ جهانی دوم دوران باشکوه حزب کمونیست ایتالیا، که «PCI» خوانده می‌شد، رقم خورد و در دهه هفتاد این کمونیست‌ها بودند که پس از هر انتخابات، یک سوم همیشگی پارلمان را از آن خود می‌دیدند.

«PCI» البته یک‌بار دیگر در روزهای پس از دوران جنگ سرد هم تعطیلی را تجربه کرده ‌است. این تعطیلی نهایتاً منجر به تأسیس چندین حزب چپ متعدد شد که از آن تاریخ تا همین انتخابات پارلمانی اخیر ، این احزاب در تعیین سیاست‌های کشور بسیار تأثیرگذار بوده‌اند و حتی به هنگام تشکیل دولت "رومانو پرودی" چندین وزیر از همین احزاب برگزیده ‌شدند.

امروز اما از آن کمونیست‌های با نفوذ نشانه‌های کمی باقی مانده و از معدود یادگارهایشان می‌توان به نماد داس و چکش حزب کمونیست ایتالیا، نصب‌ شده بر دیوار خیابان «ویا جوبوناری» در حوالی میدان «کمپو دفیوری» در مرکز شهر رم، اشاره کرد که بر روی پلاکی مرمرین نقش بسته است و دفتر فراموش شده‌ی حزب «PCI» را در این نقطه شهر به خاطر می‌آورد.

در حال حاضر نه تنها در این منطقه دیگر خبری از «PCI» نیست، که در ساختمان‌شان نیز حزب دموکراتیک ایتالیا موسوم به «PD» مستقر شده‌اند. حزبی که می‌توان آن را به عنوان یک حزب چپ میانه‌رو شناخت و البته در درون آن می‌شود از آن کمونیست‌های قدرتمند سابق نیز چهره‌هایی پیدا کرد.

برخی از این چپ‌های میانه‌رو حضور خود را برای زنده نگه داشتن خدمات تاریخی کمونیست‌های سابق این کشور ضروری می‌دانند. ایزابلا بارلا یکی از آنهاست: «ما باید در همین مکان حضور داشته باشیم. بودنمان تا حدودی کمک می‌کند نام شخصیتی مثل گیدو رتوپاتور، که به عنوان نفر اول گروه مقاومت برابر نازی‌ها کشته شد، همچنان زنده بماند.»

مثل بسیاری از کمونیست‌های سابق، بارلای چهل و هفت ساله از این که به عنوان یکی از اعضای «PD» میراث‌دار بخشی از آن کمونیسم سال‌های گذشته محسوب می‌شود، به خود می‌بالد. ایزابلا یکی از کسانی بود که پس از جنگ سرد و تجزیه حزب بزرگ «PCI» به احزاب کوچک‌تر، از پیوستن به دموکرات‌ها که مواضع چپ میانه داشتند امتناع ورزید.

او اما الان پس از هفده سال پذیرفته که مانند بعضی از هم مسلکان سابقش به جمع دموکرات‌ها اضافه شود. چرا که تنها آینده خوش ممکن برای چپ‌ها را در گرو موفقیت‌های آتی همین چپ‌های میانه می‌بیند: «وقتی که نشان داس و چکش برداشته شد انگار بهم چاقو زده‌اند. شما به دیگر کشورهای اروپایی هم نگاه کنید، می‌بینید در همه این کشورها یک حزب سوسیال دموکرات فعالیت می‌کند. بنابراین به نظرم ما هم به چنین حزبی در ایتالیا نیاز داریم.»

برخلاف ایزابلا بارلا عده‌ی دیگری از آن کمونیست‌های سابق به هیچ وجه حاضر به همکاری با چپ‌های میانه‌روی جدید نیستند. یکی از آنها، اولیویرو دیلبرتو، رهبر فعلی کمونیست‌های این کشور، حتی از شکست اخیر والتر ولترونی و دیگر اعضای حزب «PD»، که نزدیک‌ترین جریان فکری به اندیشه‌های کمونیست‌ها به‌شمار می‌آیند، خوشحال به نظر می‌رسد: «شکست سنگین ولترونی نتیجه بسیار خوش‌آیندی بود.»

اظهارنظر دیلبرتو درباره ناکامی چپ‌های میانه در انتخابات پارلمانی در شرایطی بیان می‌شود که ولترونی، رقیب انتخاباتی برلوسکنی، پیشتر در فهرست کاندیداهای خود از گنجاندن حتی یک نام از کمونیست‌ها نیز سرباز زده بود و در حقیقت می‌توان ابراز عقیده کنونی اولیویرو دیلبرتو را در پاسخ به همان بی‌مهری ولترونی به کمونیست‌های فعلی ایتالیا قلمداد کرد.

در این میان لویا ترکو، وزیر بهداشت متعلق به دولت سقوط کرده پرودی، علت تلخ‌کامی‌های حال حاضر کمونیست‌ها را سیاست‌های به‌شدت ناسازگارشان می‌داند و می‌گوید که کمونیست‌ها در حقیقت دلیل حاشیه رانده‌ شدن‌شان را باید در سیاست‌های به‌شدت متضاد خویش پیدا کنند که با همین سیاست‌ها نه‌تنها خود را به تحلیل بردند، که هیچ چیزی جز دردسر برای دولت پرودی نیز نداشتند. دولتی که به دلیل برخورداری از اکثریت اندکی که در پارلمان داشت به حمایت‌های آنها در پارلمان نیاز بسیاری داشت درحالی‌که‌ آن حمایت مورد نیاز پرودی هیچ‌گاه از سوی آنها محقق نشد.

ترکو می‌گوید: «نمی‌شود که شما در دولت حاکم هم از اکثریت برخوردار باشید و هم این‌که نقش اپوزیسیون را ایفا کنید. این اشتباه را کمونیست‌ها مرتکب شدند که نتیجه‌اش سقوط توأمان خودشان و دولت پرودی بود.»

به هر جهت پس از شکست بزرگ، برلوسکنی مطمئن شده که چندین سال می‌تواند از دست چپ‌های افراطی آسوده باشد. او بعد از کامیابی‌اش در انتخابات به کنایه از پنج سال دشوار پیش‌روی چپی‌ها گفت که باید تنها نظاره‌گر اتفاقات باشند، هر چند که می‌داند کمونیست‌ها قصد ندارند به این آسانی میدان را برایش خالی کنند و به زودی در اندیشه ترمیم خود برخواهند آمد. کما این که دیلبرتو نیز با طرح جدی اتحاد مجدد چپ‌گرایان از همین حالا زنگ خطر را برای برلوسکنی به صدا در آورده: «درحال حاضر ما نیاز به این داریم که برخیزیم و به کمک نمادهای تاریخی خودمان همه چیز را از نو بنا کنیم.»

همسو با تصمیمات اولیویرو دیلبرتو، دبیر روزنامه کمونیستی ایل منیفستو، آقای گبریلو پولو، بارها تأکید کرده که چپ‌ها نه لزوماً در قالب یک حزب، که دست کم باید درهیأت جنبشی ضدکپیتالیستی گرد هم آیند و اتحادشان را احیا کنند. پولو در این مورد می‌گوید: «ما نیاز به خلق باندی سیاسی داریم تا فرایند و جریان قابل اعتنایی را بر مبنای چهار اصل همیشگی خود یعنی کار، حقوق مدنی، صلح و آرامش و جامعه به‌راه بیاندازیم.»

برنامه‌های چپ برای بازپس‌گیری قدرت از دست‌رفته در ایتالیا در شرایطی از سرگرفته می‌شود که به عقیده برخی از تحلیل‌گران پیروزی چشمگیر برلوسکنی نه فقط به دلیل روی‌گردانی مردم از سیاست‌های چپ‌گرایان، که به دلیل اتحاد مهم برلوسکنی با «ائتلاف شمال» بوده، که آرای اخذ شده‌اش را به هشت درصد رسانده است.

ائتلاف شمال باوجود این‌که به‌عنوان جناح راست سیاسی ایتالیا به‌حساب می‌آید و از افکار ضد‌مهاجرت نیز تأثیر پذیرفته، ولی از حمایت کارگران و کارمندان ایتالیایی، که نگران کار، اقتصاد کشور و نرخ جرایم اجتماعی هستند، بهرمند شده است.

همین قضیه برنامه‌های چپ‌گرایان سنتی را برای جلب حمایت جامعه کارگران دشوارتر خواهد کرد. آن‌چنان که اگر آنها در راه زنده کردن اتحاد فراگیر گذشته به پشتیبانی نیروهای کار ایتالیایی دل بسته‌اند، باید در این راه از راست‌گرایان اتحادیه شمال پیشی بگیرند که به استناد تیتر جدید روزنامه لا استامپا همان حزب کمونیست ایتالیای باشکوه سابق، اما با اسم و رسمی جدید هستند.

منبع: رویترز

مرتبط:
بازگشت برلوسکونی به قدرت