ابطحی: تحت هر شرایطی باید شرکت کنیم

مریم محمدی

در جامعه‌ی ایران، مساله‌ی مواجهه با ردصلاحیت‌های بسیار گسترده‌ی داوطلبان ورود به مجلس شورای اسلامی دوره‌ی هشتم، موضوع چالش، گفت‌وگو و بحث‌های روزمره‌ی جامعه‌ی سیاسی است. در پیگیری این مباحث با آقای «ابطحی» که معتقد است حتی‌الامکان و بهرشکل باید حضوری در مجلس آینده داشت گفت‌وگو کرده‌ام. البته این اظهارنظر او مورد مخالفت‌های بسیاری در سطح اپوزیسیون، بویژه در خارج از کشور، قرار می‌گیرد. او می‌گوید:

من گفتم که از یک سازمان ناشناس هم اگر شده، لیست ببندیم و در انتخابات شرکت کنیم. دو دلیل داشتم. دلیل اصلی من این بود که معتقدم دولت فعلی، از وقتی که آمده اساساً به زبانهای مختلف اعلام کرده شما نباید بیایید توی انتخابات و اساساً رای مردم، تزئینی است. و حتا آقای رییس جمهور و رییس مجلس هم اعلام کرده‌اند که اینها حتا نباید ثبت‌نام می‌کردند؛ در چنین شرایطی من فکر می‌کنم بهترین کارِ سیاسی، این است که ما اعلام بکنیم، نه، ما هستیم و می‌آییم، و اجازه نمی‌دهیم که فقط یک چنین راهی باز باشد تا جریان حاکم، یعنی دولت و طرفدارانشان، به ‌راحتی بتوانند همه‌ی اجزای قدرت را برای همیشه داشته باشند.

چون این شرایط فعلی متفاوت با گذشته است و این می‌تواند بهترین راهکار باشد. برای اینکه در شرایط فعلی بهتر است اکثریت مردم که از سیاستهای فعلی دولت و دستگاه اجرایی ناراضی هستند لااقل حضور داشته باشند که معلوم بشود هدیه و کادوی خوبی تحویل آنها داده نمی‌شود که به‌راحتی بتوانند تمام ارکان قدرت دولت را در اختیار داشته باشند.

دلیل دومم این است که طبیعتاً جای تعیین‌کننده‌ای که وجود دارد و مشکلات کمتری هم هست، انتخابات ریاست جمهوری است. چون در آن انتخابات، آدم‌های سرشناس‌تری کاندید می‌شوند و رد کردن آنها کار دشواری هست. اگر به‌عنوان یک جریان سیاسی در انتخابات مجلس - بدون توجه حتا به میزان برد وباخت - وارد نشویم، طبعاً در انتخابات ریاست جمهوری هم نمی‌توانیم وارد بشویم.

من فکر می‌کنم مردم توقع دارند که در انتخابات ریاست جمهوری اتفاق جدیدی بیفتد، اندیشه‌های دیگری در مصدر حکومت قرار بگیرند، و مشکلات و بحرانی که سیستم اجرایی فعلی کشور برای این کشور درست کرده، رفع شود. راهش هم این است که الان کمی احساساتمان را کاهش بدهیم و وارد صحنه‌ی انتخابات بشویم تا بتوانیم برای ریاست جمهوری هم وارد بشویم.

وقتی آنها رسماً اعلام می‌کنند که دعوتی از شما نشده و اساساً هیچ دلیلی نبوده که بیایید و تنور انتخابات را داغ کنید (حتا مثل گذشته چنین دعوتی هم نشده، بلکه به همه‌ی زبانها گفته شده است که شما نباید بیایید)؛ من فکر می‌کنم که راه‌حل سیاسی‌مان این است که حتماً باید بهرشکلی که شده حضور پیدا بکنیم.

از آقای سحرخیز سوال می‌کنم، با وجود این که پیش‌بینی‌هایش در مورد مساله‌ی تایید صلاحیت‌ها تقریباً درست درآمده است، نیروهایی سیاسی در شرایط فعلی به نظرشان چه راهی را باید انتخاب کنند؟

در واقع این نیروها باید کمی صبر بکنند، از مسیرهای قانونی مطمئن بشوند و بدانند که به چه چیزی می‌خواهند اعتراض کنند و چه اقدامی را در مرحله‌‌ی بعد باید انجام بدهند. هنوز زود است که به این نقطه برسند.

اخبار و اطلاعاتی که روی سایت‌ها و رسانه‌های خبری هست، این است که اصلاح‌طلبان به‌صورت گسترده دارند اعتراضات خودشان را می‌نویسند و به صورت علنی و شفاف بیان می‌کنند، از جمله در مواردی که به استناد آنها، اصلاح‌طلبان را رد صلاحیت کرده‌اند عمدتا برمی‌گردد به اینکه به نظام اعتقاد ندارند، مسلمان نیستند، التزام عملی ندارند، ولایت فقیه را نمی‌پذیرند، قانون اساسی را رد می‌کنند. آنها اینجور موارد را به صورت مستدل بیان می‌کنند.

اما در کنار این مساله ما باید ببینیم که لابی‌های پشت‌پرده که اثرگذار هست و دوره‌های قبل هم اثر گذاشته، به کجا می‌رسد. مسلماً اعتراضاتی را پشتِ پرده انجام خواهد شد. مثل حرف‌هایی که آقایان کروبی، خاتمی و هاشمی در گفت‌وگو با رهبری مطرح خواهند کرد و احیاناً تذکر خواهند داد. و اگر چیزی که الان اتفاق دارد می‌افتد، در در این حد ادامه پیدا کند، به معنای برگزاری یک انتخابات غیرآزاد، غیرسالم و غیررقابتی به معنای واقعی کلمه است که می‌تواند مردم را از پای صندوقها دور بکند و نگاهشان را به نظام و جمهوریت نظام زیر سوال ببرد و حتا اسلام را در سطح داخلی و بین‌المللی مساله‌دار بکند.

به نظر می‌آید که اطمینان دارید این رایزنی‌ها نتیجه خواهد داد و اشاره هم می‌کنید که قبلاً هم موثر بوده، در حالیکه مثلاً در نزدیکترین تجربه‌ای که داریم، در انتخابات مجلس هفتم این رایزنی‌ها موثر نبوده و اصلاح‌طلبان کماکان به‌طور وسیع برکنار ماندند. اما این مواردی را هم که یادآوری می‌کنید که ردصلاحیت‌ها خطراتی را دارد، این‌ها مسایلی هستند که چهره‌های شاخص اصلاحات مثل خاتمی و هاشمی همواره گفته‌اند. چرا فکر می‌کنید این بار ممکن است موثر باشد؟

چهارسال پیش، زمانی که ردصلاحیت‌های گسترده صورت گرفت (اما نه به این حد) منجر شد به تحصن نمایندگان مجلس ششم. آنموقع هم آقایان خاتمی وکروبی اقدام کردند و آقای «هاشمی» هم لابی‌هایی را داشت و تعدادی را برگرداندند. اتفاقاً تعدادی از کسانی که الان در مجلس هستند، همانهایی هستند که در آن زمان رد صلاحیت شده بودند. آن بار توسط شورای نگهبان و این بار البته توسط وزارت کشور.

در نتیجه من فکر می‌کنم شرایط با آن موقع این تفاوت را دارد که به احتمال زیاد سازمان مجاهدین و مشارکت بیشترین هزینه و حداقلِ برگشت را خواهند داشت. ولی تعدادی از اعضای حزب اعتماد ملی و جریان‌هایی نزدیک به آقای هاشمی امکان دارد به انتخابات برگردند. حتا تعدادی از جریانهای محافظه‌کار که ردصلاحیت شده‌اند و در درون مجلس هفتم هم حضور دارند، امکان دارد برگردند. ولی حد اینها را من بسیار بالا نمی‌بینم و فکر می‌کنم وضعیت انتخابات نسبت به دوره‌ی گذشته بسیار محدودتر، نقض آزادی‌ها و قانون‌شکنی‌ها بسیار وسیع‌تر خواهد بود.

شما می‌دانید که به هرحال هر دو نظر وجود دارد. یکی اینکه می‌شودکماکان باهم هر تعدادی که ممکن است وارد مجلس شد، و نظر دیگری که می‌گوید به این محدودیت‌ها نباید تن داد و باید کنار کشید برای دوره‌های آینده. شما فکر می‌کنید پیشنهاد دوم، یعنی کنارکشیدن کامل اصلاح‌طلبان از انتخابات، نتایجش نمی‌تواند در حفظ پایگاه اجتماعی خود آنها موثر باشد ؟

اگر اصلاح‌طلبان به صورت متحد عمل بکنند، یعنی اگر افرادی مثل آقای کروبی و جریانهای دیگری نبودند که فکر می‌کنند ما باید بدون قید و شرط، حتا با یک نامزد هم شده آن هم در یک شهرستان کوچک، در انتخابات به رقابت بپردازیم؛ اگر این افراد نبودند و یکپارچگی را نمی‌شکستند، این نکته مهم بود و می‌توانستند بعنوان یک تهدید از آن استفاده بکنند و بعنوان ابزاری که به وسیله آن حرفهایشان را پیش ببرند.

البته من هنوز هم فکر می‌کنم که جریان اطلاحات وسیع‌تر می‌تواند از این حربه استفاده بکند و باید هم بکند، ولی طبیعتا با شرایط یکپارچه که همه بگویند ما شرکت نمی‌کنیم مگر اینکه انتخابات به‌صورت نسبی آزاد و سالم و رقابتی باشد. نتیجه این یکپارچگی متفاوت خواهد بود.

ولی به هرحال آن چیزی که مهم هست، از الان نباید بحث عدم حضور را مطرح کرد و کارزار انتخابات را خاتمه یافته دانست. باید از این فرصت‌ها استفاده کرد و تا زمانی که می‌شود، به روشنگری و اعتراض پرداخت و بعد در روزهای نهایی گفت که آیا من شرکت می‌کنم یا نمی‌کنم.

و سراغ «کمیته‌ی دفاع از انتخابات آزاد» می‌روم و با توجه به رد صلاحیت‌های وسیع، نظر سخنگوی کمیته، خانم شیرین عبادی‌ را در مورد شرایط جدید می‌پرسم:

«کمیته‌ی دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه» در یک بررسی تحقیقی و علمی تعهدات بین‌المللی دولت ایران را در زمینه‌ی چگونگی برگزاری انتخابات مورد بررسی قرار می‌دهد و آن را با عملکرد دولت، چه از جهت قوانین و چه از جهت اجرا، انطباق می‌دهد و اعلام نظر می‌کند.

در این مورد ما چندین اطلاعیه صادر کرده‌ایم که در آن مغایرتهای قانونی و اجرایی را جزء به‌ جزء بیان کردیم. من توجه شما را به بیانیه‌های این کمیته که توسط عده‌ای از افراد صاحب‌نظر و شناخته‌شده‌ی این مملکت تهیه شده‌اند جلب می‌کنم. در این کمیته ما قصد نداریم که به مردم بگوییم در انتخابات شرکت کنند یا تحریم کنند. زیرا که مردم خود می‌دانند چه می‌کنند. از کاندیداتوری هیچکس هم حمایت نمی‌کنیم. فقط قصد ما این است که به دولت ایران یادآور بشویم که تعهدات بین‌المللی‌اش چیست و چرا به تعهدات بین‌المللی‌اش عمل نمی‌کند.

در بررسی‌های اولیه به نظر می‌آید مواردی که مورد نظر شما هست در همین گامهای اول تاکنون اجرا نشده است. اگر تا پایان، مواردی که خواست شماست محقق نشود، شما چه خواهید کرد؟ آیا اعلام صرفِ این مساله که مغایر بوده، کار مهمی است که نیاز به تشکیل این کمیته دارد؟ خب بسیاری این عقیده را دارند. کمیته‌ی شما، امیدهایی را ایجاد کرد.

همیشه در ایران صحبت بر این بوده که انتخابات آزاد نیست، اما موضوع را فقط زوم می‌کردند روی نظارت استصوابی. اما ما برای اولین‌بار به مردم ایران می‌خواهیم بگوییم که دولت جمهوری اسلامی ایران، درعرصه‌ی بین‌المللی طور دیگری صحبت می‌کند و در زمینه‌ی داخلی طور دیگری عمل می‌کند. و این را مردم باید بدانند.

خانم عبادی،آیا شما نتیجه‌ی تحقیقاتتان را پس از پایان انتخابات در اختیار نهادهای بین‌المللی خواهید گذاشت؟

ما نتیجه‌ی تحقیقات و همچنین اطلاعیه‌هایمان را به وسیله‌ی رسانه‌های داخلی و بین‌المللی منتشر کرده‌ایم و ادامه خواهیم داد، و ضمنا در اختیار نهادهای بین‌المللی هم خواهیم گذاشت.