رد صلاحیت در مرحله ابتدایی

مریم محمدی

سه‌شنبه دوم بهمن ماه نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی برای دوره‌ی هشتم مجلس شورای اسلامی اعلام شد. طبق اظهارات اولیه‌ی سخنگویان جبهه‌ی اصلاحات ۹۰درصد کاندیداهای پیشنهادی این جبهه رد صلاحیت شده‌اند. نسبت رد و تایید صلاحیت‌شدگان در نقاط مختلف کشور متفاوت است. در این زمینه‌ با آقای مزروعی عضو شورای مرکزی «جبهه‌ی مشارکت» گفت‌وگویی کرده‌ام و همینطور نظر آقای صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران را در این مورد جویا شده‌ام.

جناب آقای مزروعی! آخرین اطلاعات شما در مورد رد و تایید صلاحیت اصلاح‌طلبان در نقاط مختلف چه هستند؟
در واقع اخبارش در سایتها و رسانه‌ها منتشر شده است. من فکر می‌کنم بیش از ۹۰درصد نامزدهای اصلاح‌طلب در سراسر کشور توسط هیات اجرایی رد صلاحیت شده‌اند.

شما بعد از پایان چهار روز فکر می‌کنید چه مقدار از این مسئله قابل برگشت هست، چه مقدار از رد صلاحیت‌ها را با اقدامات قانونی به تایید تبدیل بکنید؟
این به‌هیچ وجه قابل پیش‌بینی نیست. چون من فکر می‌کنم اتفاقی‌ که برای اولین‌بار افتاده است، و آن ردکردن نامزدهای یک جناح توسط هیات اجرایی‌ست، این اتفاق خیلی غریبی هست و این نشان از یک وضع بسیار ناروشن دارد و من فکر نمی‌کنم کسی پیش‌بینی بکند که بعد از چهار روز و اینکه هیات نظارت شروع کرد به رسیدگی چه اتفاقی می‌افتد.

آقای مزروعی چرا می‌گویید برای اولین‌بار. شما در دوره‌ی قبل هم همین مشکل را داشتید!
نه هیاتهای اجرایی این کار را نمی‌کردند. در دوره‌ی قبل این کار عمدتا توسط هیات نظارت و شورای نگهبان صورت می‌گرفت و معمولا هیاتهای نظارت چون از طرف دولت و فرمانداری‌ها انتخاب می‌شدند، کمتر این اتفاق می‌افتد. در واقع این هیاتهای اجرایی هستند که به این تعداد دارند نامزدهای نمایندگی را رد صلاحیت می‌کنند.

آقای مزروعی ولی به نظر می‌آید که هیات‌های اجرایی کار کارشناسی می‌کنند به لحاظ برآورد شرایط احراز و هیات نظارت در واقع یکجور کار آنها را بررسی و تفسیر می‌کند. بدین ترتیب هیات نظارت اختیارات بیشتری دارد؟
به لحاظ قانون اینطوری نیست. برای اینکه همین شرایطی را که هیات اجرایی بایستی احراز بکند، همان شرایط را هم هیات نظارت باید احراز بکند. در دوره‌های قبل هیاتهای اجرایی سعی می‌کردند با همان استعلام‌هایی که می‌کنند در واقع متکی بر همانها نظر بدهند.

بدین ترتیب اگر اصل را بر این بگذاریم که این ۹۰درصد رد صلاحیت‌ درست باشد، که به نظر می‌آید به هرحال بعد از چهار روز حداقل با صحبت‌هایی که مسئولین می‌کنند در ستاد انتخابات که امکان اشتباه موجود بوده، بخشی برگردند.
ما امیدواریم بخش زیادی برگردند. ولی گفتم، هیچ تصویر روشنی را نمی‌شود داشت. چون در گذشته به هرحال هیات‌های نظارت که منصوب شورای نگهبان بودند، همین برخوردها را داشتند. حالا امیدواریم در این دوره دیگر هیات‌های نظارت و شورای نگهبان بشوند ناجی و کار هیات اجرایی را بتوانند اصلاح کنند.

آقای مزروعی همین الان به نظر می‌آید، و حتا قبل از این صلاحیت‌ها عنوان بشود، دو نوع نظر هست این که حتی‌الامکان نیرویی را که هست شما بفرستید آنجا. نگاه دیگر این است که در مقابل این رد صلاحیت عظیم شما موضع دیگری بگیرید. آیا این دو فکر هم در میان شما هست، یا فکر سومی دارید؟
ببینید، من الان نمی‌توانم به این سوال شما جواب بدهم. برای اینکه ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان در واقع شرایط را دارد رصد می‌کند و در هر مرحله‌ای متناسب با آن شرایط تصمیم‌گیری می‌کند. بنابراین الان چون ما یک تصمیم روشنی از وضعیت نداریم و طبیعی‌ست میزان حضور یا عدم حضور نامزدهای اصلاح‌طلبان در انتخابات فضای روشنی را برای حضور یا انگیزه‌ی حضور مردم در انتخابات رقم می‌زند، بنابراین ما باید جلو برویم. در هر مرحله‌ای متناسب با آن مرحله بتوانیم تصمیم بگیریم.

وضعیت در شهر تهران چطور است؟
در شهر تهران اتفاقا باید بدتر از جاهای دیگر باشد. یعنی بجز تقریبا ۱۵­ - ۱۰ نفر از نامزدهای اصلاح‌طلبان که تایید شده‌اند، بقیه همه رد شده‌اند.

تایید صلاحیت‌شدگان از چهره‌های شناخته‌شده هستند یا رد‌شده‌ها؟
ببینید، این‌هایی هم که تایید شده‌اند چهره‌ی شاخص‌اند و ردشده‌ها هم چهره‌ی شاخص‌اند. به هرحال حتا اگر همین شرایط بخواهد باشد، در تهران هم نمی‌شود یک فهرست ۳۰ نفره از اصلاح‌طلب‌ها ارائه بدهند.

بدین ترتیب شما هنوز در مقابل تصمیم نهایی قرار نگرفته‌اید. درست است؟
نه، ولی به هرحال ما داریم شرایط را رصد می‌کنیم. امیدوار هستیم که با توجه به مجموعه شرایطی که ایران با آن روبه‌رو هست، یک فضای رقابتی انتخاباتی خوبی پیش بیاید. چون ما فکر می‌کنیم این به نفع کشور و نظام هست.

نگاه آقای زیبا کلام از منظر کلی با مسئله‌ی بررسی صلاحیت‌ها این گونه است:
راستش برای من خیلی عادی بود. اگر غیر از این می‌شد، جای تعجب و تحیر می‌داشت. جالب است که این رد صلاحیت‌ها هنوز به شورای نگهبان نرسیده بود. اینها را خود وزارت کشور در مرحله‌ی اولیه انجام داده‌. حالا قطعا یک تعداد بیشتری توسط شورای نگهبان و هیات‌های نظارت که وابسته به شورای نگهبان هستند رد صلاحیت خواهند شد. نمی‌دانم، به هرحال این شکل انتخابات به گمان من نقض ابتدایی‌ترین و اولیه‌ترین اصول دموکراسی هست.

به نظر شما الان سیاست صحیح از جانب اصلا‌ح‌طلبان چه هست؟
باید ببینیم که به هر حال بخشی از اصلاح‌طلبان که مانده‌اند و عمدتا حول محور آقای کروبی هستند و «حزب اعتماد ملی» و حالا یک تعدادی هم نامزدهای غیراصولگرا که آنها هم فعلا رد صلاحیت نشده‌اند در این مرحله، باید ببینیم که در واقع موضع‌گیری‌شان به چه صورت خواهد بود. درواقع این رد صلاحیت‌ها حتا از انتخابات مجلس هفتم هم، به نظر می‌رسد گسترده‌تر باشد.

از آقای زیباکلام می‌پرسم که آیا امیدی به رایزنی‌های سران جبهه‌ی اصلاحات به‌خصوص آقایان هاشمی رفسنجانی و خاتمی دارند یا خیر؟
من فکر می‌کنم که مجموعه‌ی اصلاح‌طلبان رایزنی‌های لازم را خواهند کرد، از جمله آقای هاشمی رفسنجانی، از جمله آقای خاتمی، از جمله خود آقای کروبی. اما بعید به نظرم می‌رسد خیلی رایزنی‌هایشان بتواند موفقیت‌آمیز باشد، چون جناح راست مصمم هست که فی‌الواقع نگذارد عمده‌ی قوای اصلاح‌طلب بتوانند وارد عرصه‌ی انتخابات آزاد بشوند.