«خرافه را خود نظام‌های حاکم به وجود می‌آورند»

پیش از شروع ماه محرم بود که مسوولان مختلف اعلام کردند در مراسم عزاداری امسال با هر نوع فعالیتی که به مفهوم ترویج خرافه‌ باشد، مقابله می‌شود.

حجت‌الاسلام ابراهیم ملکی محقق دین و یکی از شاگردان آیت‌‌اله منتظری بر این باور است که شدت گرفتن این مخالفت‌ها از سوی دولت به دلایلی سیاسی و امنیتی کشور برمی‌گردد. او معتقد است در شرایطی که مسوولان در بخش‌های مختلف سیاسی به ترویج خرافات کمک می‌کنند، امکان مبارزه با آن وجود ندارد.

چرا خرافه به مراسم عزاداری و مسائل دینی راه پیدا کرد؟

خرافه را خود نظام‌های حاکم به وجود می‌آورند، برای اینکه تنها چیزی که می‌تواند بقای نظام حاکم را حفظ کند، همان خرافه و خرافه‌پرستی است. آقایان هم قصد مبارزه با خرافه را ندارند، اگر می‌داشتند که اینقدر به جمکران اهمیت نمی‌دادند. به خصوص ایران برای بقای حکومت به نوعی از خرافه و خرافه‌پرستی رو می‌آورند و آن را ترویج می‌کنند.

چرا یک حکومت برای ادامه کار باید به رواج خرافه‌پرستی فکرکند؟


اگر مردم هوشیار باشند و با اصول عقاید دینی و به وظایف خودشان آگاه باشند هیچ گاه تن به ظلم و استبداد نمی‌دهند ولی حکومت‌ها مردم را به عناوین مختلف مجبور می‌کنند. نظام فعلی خودمان به نوعی در ظاهر قضیه، مبارز با خرافه و خرافه‌پرستی است، به قول خودشان و آن چیزی که اعلام کردند. این علم‌ها را به عنوان بدعتی که در آن زمان نبوده و الان هست، جمع می‌کنند.

اگر یک فرد مسوول در مملکت که خودش خرافه‌پرستی را به عناوین مختلف در گفتار و کردارش عنوان می‌کند، مثل هاله نوری که در سازمان ملل می‌بیند، مثل جریان سخنرانی در مکه، همه این‌ها نشان می‌دهد که این آقایان نمی‌توانند با خرافه به عنوان خرافه مبارزه کنند.

بگذارید مثال بزنم؛ مسجد جمکران مثل بقیه مساجد است. هجوم این همه مسافر به جمکران بر مبنای یک خواب صورت گرفته است. می‌بینید که با وجود بهایی که به چنین موضوعی می‌دهند و با تشکیلاتی که در جمکران به‌وجود آوردند، خودش دامن زدن به خرافه است. مسجد، مسجد است همانطور که کلیسا، کلیساست، اما می‌بینیم که برای جمکران به خاطر یک رویا اینقدر اهمیت قائل می‌شوند و برنامه‌ریزی می‌کنند و حتی حاضرند که اتوبان چند بانده برای آن درست کنند که مردم را به آنجا بکشانند تا نامه‌های کذایی را به نام یک امام در آنجا بفرستند و هیچ‌کس هم مانع از این جریان نمی‌شود.

اگر بخواهید مسئله‌ی ترویج خرافه را در ایران از لحاظ تاریخی نگاه کنید، فکر می‌کنید که در سی سال گذشته، بعد از انقلاب ایران چه زمانی بیشتر درگیر با خرافه‌پرستی شدیم و این موضوع بیشتر بین مردم ترویج پیدا کرد؟

بیشترین زمان در دوران انقلاب و بعد از انقلاب، همین دوران امروزه‌ی ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد است. این زمان بیشتر شده نه اینکه قبلا اوجی نداشته، ما همیشه خواب‌نما و به عناوین مختلف دعانویس و رمالی‌ داشتیم که در جامعه رشد کرده‌‌اند. اما امروزه به شکل دیگری، هر روز جایی را می‌گیرد. امروز این خرافه به سمت مساجد رفته است. در مجالس و روایات و محاوره‌شان و روضه‌خوانی‌هایشان نسبت‌هایی را که به اهل بیت می‌دهند همه نسبت‌های نامربوط است که دور از واقعیت و شان ائمه است. درحدی که ائمه را در سطح ربیت مطرح می‌کنند و خدا را آوردند و در حد یک بشر عادی تنزل داده‌اند.

همانطوری که اشاره کردید، نگاه مثبت حکومت به مسائل خرافی مخصوصا در این چند سال اخیر، باعث ترویج آن شده ولی حالا چرا می‌خواهند با آن مبارزه کنند؟ آیا مهار آن از دست رفته و به هدفی که داشتند نرسیده‌اند؟

نه. نمی‌خواهند با آن مبارزه کنند. شما پشت پرده را می‌بینید و ما چیز دیگری را در جامعه می‌بینیم، احتمالات دیگری هم در اینجا هست.

می‌توانید چند تا از این احتمالات را بگویید؟

یکی از این احتمالات این است که هیئت‌ها و دسته‌هایی که در داخل جامعه به زد و خوردهایی و بعضی منجر به مسائل دیگری می‌شود که نظام در اجتماع نتواند امنیتش را حفظ کند.

یک شق قضیه این است که می‌خواهند آن کسانی که با خرافه سال‌های سال مبارزه کردند و قدم مثبتی بردارند، به آنها بگویند که نظام دارد با خرافه مبارزه می‌کند. در صورتی‌که اینها اگر واقعا بخواهند با افرادی که خرافه و خرافه‌پرستی را به‌وجود می‌آورند، مبارزه کنند باید با اصل خرافه‌پرستی مبارزه شود نه با معلول. ما اکثرا با معلول می‌جنگیم.

اگر واقعیت این می‌بود، نمی‌بایست این همه اهمیت به جمکران و شب‌های چهارشنبه بدهند، مردم را به آنجا گسیل دهند و آن عظمت را در جمکران به‌وجود بیاورند و هیچ‌کس هم تا به حال حرفی نزده است. حتی بعضی از روحانیون آدرس آن را بلد نیستند، اما ما با این دید جمکران را ترویج می‌کنیم. واقعا اگر کسی بخواهد با خرافه مبارزه کند، باید خودش خرافه‌پرست نباشد. من معتقدم که هیچ‌وقت نمی‌شود نجاست را با نجاست آب کشید. اول باید مطهر بود و با چیز تطهیر چیز نجس را پاک کرد و نمی‌توان با چیزی آلوده، چیز دیگری را پاک کرد.

اگر هدف اینها مبارزه با خرافه می‌بود، خیلی از نوحه‌گری‌ها و نوحه‌خوان‌ها خیلی در جامعه هستند. خیلی از آقایان در تلویزیون حرف‌هایی را می‌زنند که دور از شان ائمه معصومین است، یعنی ائمه معصومین را به حد الهیت رسانده‌اند.

یا حتی روایاتی را تعریف می‌کنند که اصلا هیچ سندی برای آن وجود ندارد؟


دارد یا ندارد، اصلا دور از شان و عقل است.

با هر پشت صحنه‌ای که ممکن است وجود داشته باشد، به هرحال حکومت اعلام کرده که با خیمه‌سوزی و قمه‌زنی و هر مراسمی که با عث ترویج خرافه در تاسوعا و عاشورا باشد، مبارزه می‌کند.
ممکن است یکی از دلایلش این باشد که این روزها و در این سال‌های اخیر جوان‌ها به مراسم تاسوعا و عاشورا به یک دید دیگری نگاه می‌کنند؟

شاید کمکی که دولت و حکومت کرده به مسئله‌ی خرافه، باعث شده که جوان‌ها به عنوان یک تفریح به این مسائل نگاه کنند و اصلا این قضیه لباس سیاه پوشیدن و حواشی آن به یک مد تبدیل شده است. به‌نظر شما امکان دارد، این مسئله یکی از دلایلی باشد که حکومت اینقدر برآشفته است؟

نه. دولت دنبال این مسائل نیست.
گدایان به هر روزی طفل خود را کور می‌خواهند

طبیبان جملگی مردم رنجور می‌خواهند

همیشه مرده‌شوران راضی‌اند بر مردن مردم

بنازم مطربان را مردم مستور می‌خواهند.

همیشه حکام دنبال مردم جاهل و نفهم هستند و به عناوین مختلف آنها را سرگرم می‌کنند. خیلی از آقایانی که از دیروز با علم مخالفت نبودند، امروز آمدند در جریانی که عده‌ای از روحانیون با این علم‌ها مخالفت می‌کردند. به خاطر اینکه ایام رای‌گیری و انتخابات است و باید یک مقدار این وجهه مردمی شان را نشان دهند. چون این مردم مسلمان هستند و بیشتر با علما و روحانیون ارتباط دارند، بتوانند آنها را راضی کنند که یک مقدار از خشم مردم نسبت به نظام بکاهند. از این جهت است نه اینکه اینها دلشان می‌خواهد که با خرافه مبارزه کنند. اینها می‌خواهند یک جوابی نسبت به آقایان بدهند و بگویند که ما یک قدم برای شما برداشتیم و اینها بروند داخل مساجد و مدایحه‌ سرایی نظام و حکومت کنند.

در ایران و در ایام ماه محرم و رمضان، پایگاه اصلی‌شان و تنها کسانی که به رادیو و تلویزیون گوش نمی‌دهند، بعضی‌ها به عشق امام حسین و به عشق ابی‌عبدالله، می‌آیند و در مساجد جمع می‌شوند و اینها از این طریق می‌توانند آن تبلیغ اصلی خودشان را انجام دهند. باید رضایت آن قماش را جمع می‌کردند که این فکر می‌کنم یک باج‌دهی برای آقایان است.

جامعه ما از یک استبداد زدگی برخوردار است و این را باید درمانش کرد. تمام ادیان و مذاهب ابتدا پاک و بعدها به انحراف و خرافات کشیده شدند. شاهان صفوی خودمان که برای محرم و عاشورا انواع «علم» را بنا می‌کردند و عرب و عجم و دم و دستگاه داشتند برای خودشان، در برنامه‌های دیگرشان زنان روسپی را به سمت حرمسرا می‌برد.

به‌هرحال آنها نمی‌توانند به نام امام حسین حرف بزنند. حالا هم گذشته‌ آنها به یک شکل دیگری تبدیل شده است.