«مجلس فعلی وزن و اقتدار پارلمان را کاهش داده است»

مریم محمدی

در ایران علی‌رغم خبرهایی در باره‌ی ادامه‌ی سرما و یخبندان در بسیاری از مناطق کشور، بحث پیرامون نتیجه‌ی سفر آقای البرداعی، و توافق جدید ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، امروز هم بیشترین اخبار را خبرهای مربوط به حوزه‌ی انتخابات مجلس شورای اسلامی است که قرار است در نیمه‌ی اسفندماه سال جاری برگزار شود به‌خود اختصاص داده بود.

در این حوزه از دیروز تا کنون براساس گزارش‌ها و اخبار مطبوعات مختلف در ایران، افکارعمومی متوجه‌ی غیبت برخی چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان و نیروهای میانه، بخصوص «حزب اعتدال و توسعه» و «کارگزاران سازندگی» در شهر تهران بوده‌اند. در این مورد و برخی نکات دیگر با آقای نوبخت دبیرکل «حزب اعتدال و توسعه» و آقای عطریانفر عضو شورای مرکزی «حزب کارگزاران سازندگی» گفت‌وگو کرده‌ام.

از آقای نوبخت می‌پرسم اساسا «حزب اعتدال و توسعه» بر کدام برنامه تاکید دارد و برای اجرایی‌ کردن کدام دیدگاه‌ها و برنامه‌ها می‌خواهد وارد پارلمان بشود.

ـ ما مهم‌ترین بحث‌مان الان در داخل، موضوع توسعه‌یافتگی‌ است. اعتقاد داریم منابع لازم برای توسعه در انحصار هیچیک از جریان‌های موسوم به اصلاح‌طلب‌ها و یا اصولگرایان به تنهایی نیست؛ و باید همه‌ی جریان‌های فکری ایرانیان در این عقل جمعی شرکت کنند و در چارچوب قانون اساسی بتوانند برای توسعه‌ی کشور مشارکت داشته باشند. به همین جهت هر نوع نگاهی که بخشی از جریان‌های مذکور را نادیده بگیرد، ما آن را برای توسعه‌ی کشور نامناسب می‌دانیم. برای همین معتقد هستیم که باید ما این جریان اعتدال‌گرا را تقویت کنیم که بخش وسیعی از شایستگان کشور هستند. بر این پایه، یکی از احزابی که برای تشکیل این جبهه‌ی بزرگ اعتدالگرایان می‌تواند ارزیابی بشود، «حزب اعتدال و توسعه» است.

اما حالا، صحبت از عدم شرکت چهره‌های شاخص حزب شما در انتخابات، به‌ویژه در شهر تهران، است.

ـ ما نیروهای خودمان را به دو بخش تقسیم کرده‌ایم. یک بخش از نیروهای شورای مرکزی از شهرستان‌ها کاندید شده‌اند که الان هم فعال هستند. چند نفری هم صحبت بود که از تهران کاندید بشوند. منتها بنا به دلایلی، دوستان ما در تهران صحبت کردند که اگر مدیریت شهرستان‌ها را بخواهند به‌عهده بگیرند و به آن دوستان کمک بکنند، شاید بهتر باشد. به‌همین جهت ما از شورای مرکزی‌مان در انتخابات حوزه‌ی انتخابی تهران کسی داوطلب نشد، اما در شهرستان‌ها هستند. ولی برای تهران، ما همچنان با سایر جریان‌ها داریم رایزنی می‌کنیم که یک لیستی از جبهه‌ی اعتدالگرایان را بخواهیم عرضه کنیم.

آقای نوبخت، گذشته از چهره‌هایی نظیر خود شما و شورای مرکزی حزب شما، به‌عنوان سرلیست انتخابی‌تان به‌خصوص از دکتر روحانی خیلی نام برده می‌شد.

ـ البته آقای دکتر روحانی هم شخصیتی بود که ما از ایشان دعوت کردیم. ایشان هم ازابتدا می‌گفت که من برنامه‌ای برای آمدن به مجلس ندارم، منتها اگر یک‌وقت شرایطی پیش بیاید که آمدن من به مجلس بتواند باعث بشود فشار اقتصادی به جامعه کمتر شود، و یا سرعت پیشرفت کشور برای توسعه بیشتر بشود، خب من همان‌طور که در جنگ، در انقلاب، در رابطه با پرونده‌ی هسته‌ای سعی کردم که مسئولیت قبول بکنم، خب می آیم. به‌همین جهت ایشان چنین احساسی را برای مجلس نداشت. البته ما تا آخر از ایشان دعوت می‌کردیم که بیایند. با همه‌ی این توضیحات، جبهه یا جریان اعتدالگرا همچنان فعال هست و ما، هم برای تهران لیست خواهیم داد، و هم برای شهرستانها.

دیروز آقای محمد هاشمی، عضو شورای تشخیص مصلحت نظام و از اعضای کارگزاران سازندگی، اعلام کردند که نوعی ناامیدی در فضای انتخابات وجود دارد و آن نوع آزادی که ایشان فکر می‌کردند، ممکن هست برقرار نشود. با توجه به اینکه «حزب اعتدال و توسعه» هم در حوزه‌ی حامیان آقای هاشمی رفسنجانی ارزیابی می‌شد، نظر شما در مورد این گفته‌ی آقای هاشمی چه هست؟

ـ خب آقای محمد هاشمی دیدگاه خودشان را دارند، یا وسیع‌تر، دیدگاه حزب مطبوعه‌ی خودشان را بیان کرده‌اند. تحلیل «حزب اعتدال و توسعه» این چنین نیست. البته ما نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی داریم که معتقدیم باید با تمام وجود با حضور در صحنه و از روشی دموکراتیک و جایگاه‌های قانونی استفاده کنیم؛ و دغدغه‌هایی که در هر بخشی از جریان‌های سیاسی وجود دارد را برطرف کنیم. بنابراین عدم حضور ما را با وجود این دغدغه‌ها نمی‌توانیم یک‌نوع اعتراض تلقی کنیم، کما اینکه رهبر جریان اعتدالگرا، الان در جامعه هستند و معتقدیم که بالاخره هر نیروی اعتدالگرایی که در کشور وجود داشته باشد، این‌ها همه می‌توانند یار آقای هاشمی باشند. منتها فقط «حزب اعتدال و توسعه» یا آقای دکتر روحانی، در شورای مرکزی این حزب، تنها یاران آقای هاشمی نیستند. آقای هاشمی تعلق به همه‌ی نیروهای اعتدالگرای کشور دارند. به همین جهت ما تحلیل متفاوت از آنچه شما الان به نقل از یکی از شخصیت‌های مورد احترام ما بیان کرده‌اید را داریم. ضمن آنکه دغدغه‌های ما نسبت به انتخابات وجود دارد، منتها از روش‌های دموکراتیک برای حل آن استفاده می‌کنیم.

آقای عطریانفر، در مورد غیبت چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب در شهر تهران می‌گویند:

ـ آنچه در چارچوب ائتلاف اصلاح‌طلب‌ها شکل گرفت، به این سمت حرکت کرد که در واقع هر کسی اگر حس می‌کند بتواند در انتخابات یک توفیق نسبی به دست بیاورد، برود شرکت بکند. به صورت کار دسته‌جمعی، نه اقدامی صورت گرفته است به‌منزله‌ی حضور جدی، و نه کار دسته‌جمعی صورت گرفته است به مفهوم اینکه مثلا مخالفتی داشته باشند و ثبت‌نام نکنند.

پاسخ ایشان اما به پرسش من در این مورد که دیدگاهشان نسبت به نظر آقای هاشمی که بیمناک بودند، فضای انتخابات مجلس هفتم دوباره تکرار بشود متفاوت بود:

ـ بهرحال وضعیت چنین است که شرایط عمومی انتخابات در ایران، شرایط کاملا مستعدی برای این‌که همه گروه‌ها ترغیب و تشویق بشوند به حضور نیست. علت اساسی‌اش هم بهرحال موضع‌گیری‌هایی هست که بعضا ازناحیه‌ی برخی چهره‌های شاخص در شورای نگهبان، مثل آقای «جنتی» و دیگران، و یا مواضعی که در حوزه‌های سیاسی، بعضا پیام‌هایی از ناحیه‌ی مثل روزنامه‌ی کیهان منتشر می‌شود.

آیا فکر نمی‌کنید ارزیابی آقای محمد هاشمی موجب ناامیدی بخشی از مردم برای اطمینان از سلامت انتخابات و در نتیجه مانع حضور گسترده‌ی آنها بشود؟

ـ ببینید، آنچه در رابطه با انتخابات گفته می‌شود، درحوزه‌ی رای مردم یک‌جور تلقی داریم ، در حوزه‌ی نخبگان و چهره‌های شاخص و عناصر سیاسی، یک وجه دیگری دارد. پیش‌بینی من این است که حتما انتخابات به لحاظ مشارکت، یک مشارکت بالای پنجاه درصدی خواهد بود و رقم بالای پنجاه درصدی از نظر منطقی رقم خیلی قابل قبول و قابل دفاعی‌ است. علت توفیق انتخابات ایران در بحث رای مردم هم بیشتر به این برمی‌گردد که در مناطق انتخاباتی و حوزه‌هایی که به لحاظ جغرافیایی جمعیتی محدود هستند، مناسبات منطقه‌ای در حضور مردم بسیار تاثیر دارد و طبعا فعالیت چهره‌هایی که کاندیدا می‌شوند و در حوزه‌هایی که معمولا یک نماینده‌ در آن هست، معمولا فضای انتخاباتی بسیار گرم است. اما آن چیزی که تاثیر دارد، و رفتار چهره‌ها و افراد سیاسی شاخص در شرکت مردم تاثیر مثبت یا منفی دارد، کلا در شهرهای بزرگ است مثل تهران.

علت ثبت نام نکردن چهره‌های شاخص در شهر تهران را شما چه می‌دانید؟

ـ اینکه چرا شرکت نکرده‌اند؟ دلایل مختلف دارد. برخی بر این باور هستند که متاسفانه مجلسی که الان فعال هست، مجلس هفتم، چون خیلی خودش را در ذیل دولت تعریف کرده است و معمولا نقش نظارتی خودش را نسبت به دولت بسیار تضعیف کرده است. بسیاری بر این باور هستند که شاید مجلس بعد هم بخواهد چنین وضعیتی داشته باشد؛ و طبعا این در شان نهاد قانونگذاری و پارلمان در ایران نیست. برخی دیگر بهرحال نگران رد صلاحیت هستند و چون حس می‌کنند رد صلاحیت، در عین حال که خودشان را واجد صلاحیت می‌دانند و حضورشان را هم مشروع و قانونی می‌دانند؛ اما فکرمی‌کنند وقتی تصویر منفی از ناحیه شورای نگهبان نسبت به صلاحیت آنها و رای منفی به آنها داده بشود، به لحاظ مناسباتی داخلی خودشان بد هست و درواقع قابل جبران برایشان نیست. برخی هم حس می‌کنند که چون این میدانی نیست که بتوانند در این رقابت‌ها توفیق و پیروزی به‌دست بیاورند، خب شرکت نمی‌کنند. البته اینها همه‌اش به خاطر این است که فعالیت‌های سیاست‌ورزی و فعالیت‌های سیاسی در ایران، در قالب احزاب نیست که احزاب بتوانند از حقوق چهره‌های خود و ازکاندیداهای خودشان خوب دفاع بکنند. بیشتر الان نقشی که جای احزاب را پر کرده است نقش شخصیت‌های ملی ما است، مثل آقایان خاتمی، کروبی و هاشمی.

آقای عطریانفر، وقتی آقای هاشمی می‌گویند: آقای روحانی و آقای ولایتی می‌خواستند که کاندید بشوند، ولی به این فضا اشاره می‌کنند که مانع شده است، به نظر نمی‌رسد که این آقایان هم در خطر عدم تایید صلاحیت بودند!

ـ نه! نه! قطعا چهره‌هایی مثل آقایان ولایتی و روحانی رد صلاحیت نخواهند شد، اما گفتم، هرکدام از این چهره‌ها و شخصیت‌های ملی و موثر و شاخص درکشور ما به دلایل فردی خودشان شرکت نمی‌کنند. من فکر می‌کنم با توجه به شناختی که از چهره‌هایی مثل آقایان روحانی و ولایتی دارم، اینها حس می‌کنند که مجلس آن شأن واقعی و عزت و جایگاه واقعی خودش را که درگذشته‌های تاریخی خودش داشته است، ـ فارغ از این که چپ یا راست حاکم بوده‌اند، اصلاح‌طلبان یا غیراصلا‌ح‌طلبان حاکم بودند ـ احساس‌شان این است که این مجلس فعلی، وزن و اقتدار پارلمان را در ایران کاهش داده و بهرحال ممکن است این وضعیت در مجلس بعدی هم بخواهد تکرار بشود. از این بابت حس می‌کنند که حضورشان در مجلس مفید فایده به‌معنای واقعی کامل کلمه نباشد. شاید این دلایل هست که آقایان از شرکت خودشان را بازداشته‌اند.

آقای عطریانفر، از چهره‌های شاخص «کارگزاران سازندگی» کسانی را که کاندیدا شده‌اند، می‌توانید نام ببرید؟

ـ جناب آقای جهانگیری بهرحال یکی از چهره‌های برجسته‌ی ما هستند که شرکت کرده‌ و کاندیدا شده‌اند. آقای امرالهی، رییس سابق سازمان انرژی اتمی، ایشان شرکت کرده‌اند. برخی از دوستان دیگر هم در مناطقی از حوزه‌های انتخاباتی غیر از مرکز تهران ثبت‌نام کرده‌اند که بهرحال شاید آنها هم در حوزه‌های خودشان موفق بشوند؛ و آقای علی هاشمی نیز ثبت نام کرده‌اند. در کارگزاران تنها چهره‌هایی که توقع بوده است که ثبت نام بکنند و نکرده‌اند، در هرحال یکی آقای مرعشی هست که از شخصیت‌های موثر حزب است، خود من هم هستم که جزو شورای مرکزی بودم که از این میدان خودم را معاف داشته‌ام و همچنین آقای محمد هاشمی. فکر نمی‌کنم کسان دیگری قرارشان بر ثبت نام بوده باشد.