| رادیو زمانه > خارج از سیاست > ايران ديپلماتيک > اصلاح‌طلبان و انتخابات مجلس هشتم | ||
اصلاح‌طلبان و انتخابات مجلس هشتم
مهرداد توانا فرد
چند شب پيش، اكثر فعالان سياسي اصلاح طلب كه قرار است در انتخابات آينده مجلس فعاليت داشته باشند، در يك مراسم افطاري دور هم جمع شدند و شرايط برگزاري انتخابات آتي و وضعيت اصلاح طلبان را بررسي كردند. در هفته‌هاي قبل نيز در مراسم‌هاي افطاري احزاب مختلف اين جناح، بحث انتخابات و نحوه شركت اصلاح طلبان در آن، مهمترين موضوع بحث بوده است. فضاي غالب اصلاح طلبان در يك سال گذشته، تاكيد بر لزوم ائتلاف و هماهنگي همه گروه‌هاي اصلاح طلب، و البته قطعيت حضور در انتخابات به هر شكل ممكن بوده است. بدين ترتيب با آنكه ائتلاف يكپارچه اين جناح ثمر چنداني در انتخابات شوراها نداشت، اكثر احزاب اصلاح طلب همچنان تاكيد دارند كه بايد تحت هر شرايطي در انتخابات شركت كرد و اين شركت، به صورت ائتلافي و با يك ليست مشترك هم باشد. در واقع پس از شكست غيرمنتظره در هر دو مرحله انتخابات رياست‌جمهوري نهم، فكر تحريم يا عدم شركت در انتخابات به طور كامل از سر فعالان اصلاح طلب بيرون رفت. شايد هنوز هم منتقدان راديكال اين جناح، آنها را به قدرت‌طلبي و تلاش براي بازگشت به قدرت «به هر قيمت» مي‌كردند و مي‌كنند، اما ظاهرا اين اتهام چندان براي آنها در متن جبهه اصلاحات قرار دارند، چندان مهم نيست. چرا كه آنها همچنان راه خود را مي‌روند و مشغول سر و سامان دادن به ائتلاف خود هستند. اما به نظر مي‌رسد در يك ماه اخير، زمزمه‌هايي از گوشه و كنار جبهه اصلاحات به گوش مي‌رسد كه با وارد كردن ايرادات و انتقاداتي، لزوم شركت در انتخابات و مفيد بودن آن را زير سوال مي‌برند. البته پيش از اين هم بخشي از اصلاح طلبان سالهاي گذشته به استراتژي «تحريم انتخابات» آورده بودند و شايد به‌رغم پشيماني بخشي از آنها، بخش ديگري هنوز هم به اين استراتژي پايبند باشند. ولي اكنون موضوع كمي متفاوت است؛ اين بار كساني در برابر حاميان شركت در انتخابات، يك علامت سوال قرار مي‌دهند كه قبلا خود از سرسخت‌ترين مدافعان شركت در انتخابات بوده‌اند. شايد براي كساني كه عرصه فعاليت‌هاي سياسي ايران را مي‌شناسند، باور اين موضوع سخت باشد، اما اين واقعيت دارد كه امروز كسي مثل «مصطفي تاج زاده»، معاون سياسي وزير كشور دولت اصلاحات كه در سالهاي گذشته همواره توجيه‌گر و مدافع سرسخت شركت در انتخابات بود، درباره نحوه عمل در قبال انتخابات مجلس هشتم دچار ترديد شده است. يا «عبدالله رمضان زاده» سخنگوي دولت خاتمي اين روزها از مدافعان شركت در انتخابات به هر صورت به شدت انتقاد مي‌كند و يا حزبي در قواره «سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي» كه در طلايي‌ترين سالهاي جنبش اصلاحات، استراتژي محافظه‌كارانه «آرامش فعال» را پيشنهاد مي‌كرد، اكنون با مساله شركت در انتخابات با اما و اگر روبه‌رو مي‌شود. از اينها عجيب‌تر، موضع‌گيري‌هايي است كه اين روزها در محافل سياسي از قول «مصطفي معين»، نامزد اصلاح طلبان پيشرو در انتخابات رياست‌جمهوري پيشين نقل مي‌شود و بخشي از آنها بازتاب رسانه‌اي نيز داشته است. وي نه تنها به شدت از رويكرد اصلاح طلبان براي شركت بي‌قيد و شرط در انتخابات مجلس انتقاد مي‌كند، بلكه شركت اصلاح طلبان در انتخابات گذشته شوراها را نيز زير سوال مي‌برد. معين حتي تصريح كرده كه خود او در انتخابات شوراها در سال گذشته، راي نداده است! نگراني از سلامت انتخابات دغدغه عادلانه بودن رقابت‌هاي انتخاباتي همواره يكي از مباحث مورد اهتمام احزاب و فعالان سياسي اصلاح طلب بوده است. انتقاد از نابرابري امكانات براي تبليغات و فعاليت سياسي، ردصلاحيت گسترده نامزدهاي منتسب به اين جناح، نگراني از دخالت نهادهاي نظامي و حكومتي در انتخابات و تاكيد بر ضرورت برقراري «عدالت رسانه‌اي» مباحثي بوده كه در چند ماه اخير، همچون گذشته، ترجيع‌بند اظهارات فعالان حزبي و سياسي اصلاح طلب بوده است. حال، با ورود به نيمه دوم سال انتخابات مجلس هشتم و در حالي كه تقريبا پنج ماه به برگزاري اين انتخابات مانده و كم‌كم رقابت‌هاي سياسي براي پيروزي در اين مصاف آغاز مي‌شود، قرائن نااميدكننده‌اي درباره احتمال نقض دوباره رقابت، عدالت و سلامت انتخابات به چشم مي‌خورد. به نظر مي‌رسد بخش‌هايي از اصلاح طلبان، آن‌قدر از بهبود اين وضعيت نااميد شده‌اند كه درباره مفيد بودن اصل شركت در چنين انتخاباتي ترديد كرده‌اند. انتشار اخباري مبني بر احتمال استفاده انتخاباتي از سهميه‌بندي بنزين و ارائه سهميه بيشتر تحت عنوان هديه و عيدي به وسايل نقليه براي كسب محبوبيت از اين طريق، يا پرداخت مبلغ 500 هزار تومان به صورت بلاعوض تحت عنوان « هديه وي‍ژه رييس جمهور» به طلبه‌ها و روحانيون شاغل به تحصيل در حوزه علميه قم كه اخيرا ازدواج كرده اند و يا برنامه‌هاي ديگري نظير دور دوم سفرهاي استاني كه دولت براي فضاسازي در آستانه انتخابات ممكن است در دستور كار قرار دهد، ابعاد نگراني جناح اصلاح طلب از احتمال سوء استفاده مقام‌هاي دولتي از موقعيت خود و يكجانبه كردن رقابت‌هاي انتخاباتي بيشتر كرده است. تصويب قانوني مبني بر اعمال محدوديت در نصب پوستر و بيل‌بورد براي تبليغات انتخاباتي، به گونه‌اي كه حتي نامزد در محل ستاد انتخاباتي‌اش هم نمي‌تواند عكس خود را بزند! علت ديگر نگراني فعالان سياسي است. اين در حالي است كه تجربه نشان مي‌دهد تريبون‌هاي مساجد، نمازهاي جمعه، نهادهايي كه طبعا بايد بي‌طرف باشند و بسياري از امكان‌هاي تبليغي ديگر در انتخابات به نفع جناح اصولگراي دولتي و عليه طرف ديگر عمل مي‌كنند. اصلاح طلبان معتقدند در شرايط نابرابري امكانات رسانه‌اي، محدوديت‌هايي از نوع قانون مذكور در نهايت به نفع نامزدهاي سنتي، نمايندگان و مقامات فعلي و «چهره» ها تمام مي‌شود و امكان رقابت سالم را كمرنگ مي‌كند. طرح مبهم دولت براي «برگزاري مكانيزه انتخابات» نيز نگراني اصلاح طلبان را افزايش داده است. آنها معتقدند چگونگي مكانيزاسيون اجراي انتخابات و شمارش آرا هنوز مشخص نيست و احتمال دارد كه در اين‌صورت امكان نظارت نامزدها بر انتخابات سلب شود و تقلب‌هاي گسترده‌اي در انتخابات صورت گيرد. در اين شرايط، اين تحليل به طور جدي در محافل اخير اين بخش از اصلاح طلبان مطرح بوده است كه: «اگر حزب و گروهي خود را براي مواجهه با بي‌عدالتي‌هاي اين عرصه آماده نكرده باشد و برنامه‌اي براي نزديك كردن رقابت به عدالت نداشته باشد، پيشاپيش بايد خود را بازنده بداند. چرا كه حتي اگر چند نامزد يك حزب نيز به بهاي قرباني شدن «اصول رقابت» برنده شوند، معناي اين وضعيت چيزي جز باخت نيست.» آن بخش از فعالان اصلاح طلب كه اكنون در شركت در انتخابات ترديد مي‌كنند، به اين تحليل باور دارند كه با توجه به سيطره جناح حاكم بر دستگاه‌هاي اجرايي، نظارتي و تبليغاتي در بهترين حالت يك اقليت از مجلس هشتم نصيب اصلاح طلبان خواهد شد. آنان مي‌پرسند آيا هزينه‌هاي مادي، معنوي و حيثيتي شركت در انتخابات به فوايد حضور اين اقليت در مجلس آينده مي‌ارزد؟ بخش ديگر اصلاح طلبان كه قائل به شركت حتمي در انتخابات هستند نيز اين روزها به اين مي‌انديشند كه چگونه مي‌توان در رقابت‌هاي انتخاباتي پايان سال جاري، روالي سالم و عادلانه داشت، و از شخصيت‌هايي نظير خاتمي، هاشمي و كروبي و همچنين احزاب مستقل چه تلاشي در اين راستا برمي‌آيد.  |
||
