«ایران خواهان نزدیکی شیعیان عراق است»

معصومه ناصری

در روزهای گذشته، عبدالعزیز حکیم، رهبر ائتلاف یک‌پارچه عراق و مقتدا صدر، رهبر معنوی جریان صدر و تشکیلات عقیدتی جیش‌المهدی توافق‌نامه‌ نفی خشونت و فتنه با هم امضا کردند. طبق این توافق‌نامه، قرار شد دو طرف از هتک حرمت هم‌دیگر پرهیز کنند.

در گفت‌وگو با حسن هاشمیان، کارشناس مسائل عراق، درباره سابقه اختلاف این دو رهبر سیاسی مذهبی و اهمیت این توافق‌نامه پرسیدیم:

شنیدن گفت‌وگو

این‌ها دو حزب یا گروه شیعه هستند که دارای اعتقادات کاملا متضادی هستند. گروه مقتدا صدر در عراق بودند در حالی‌که عبدالعزیز حکیم و گروهش در بیرون عراق بودند.

مقتدا صدر هیچ‌وقت اشغالگرها و نیروهای آمریکایی را به رسمیت نشناخت در حالی‌که عبدالعزیز حکیم با این نیروها هم‌کاری دارد و با آنها وارد عراق شده است.

گروه عبدالعزیز حکیم در قانون اساسی جدید عراق موضوع فدرالیسم را به شدت دنبال کردند در حالی‌که گروه مقتدا صدر به شدت مخالف فدرالیسم هستند و خواهان یک عراق متحد، تحت یک حکومت مرکزی متحد است. در منافع سیاسی و فرهنگی که بیشتر در استان‌های جنوبی عراق هستند با هم درگیر هستند و بر سر تسلط بر اداره‌ها و موسسات دولتی با هم درگیر شدند.

آیا در نتیجه این اختلاف‌ها و اختلاف نظرها، تاکنون برخورد خشونت آمیزی بین این دو رهبر صورت گرفته یا خیر؟

بین این دو گروه به شدت درگیری‌های نظامی و خشونت باری صورت گرفته است و یکسری از استانداران و فرماندهان جنوبی در هفته‌ گذشته و ماه‌های گذشته تسویه شدند. مجلس اعلا، گروه مقتدا صدر را متهم می‌کند که پشت آنهاست و از آن‌طرف گروه مقتدا صدر معتقد است که شاخه نظامی مجلس اعلا در زندانی کردن نیروها و فرماندهان مقتدا صدر و سپاه بدر، به شدت دخالت دارد. بخصوص در روزهای اخیر گروه مقتدا صدر معتقد است که چهار نفر از رهبرانشان در استان بابل عراق کشته شد‌ه‌اند.

صدرمعتقد است بعد از اینکه از ائتلاف شیعیان خارج شد، مجلس اعلا و گروه‌های دیگر تشکیلاتی را به راه انداختند که به شدت به گروهش فشار وارد کند و آنها را به شکلی از صحنه سیاست براند و در حاشیه قرار دهد.

بعد از این‌همه اختلاف نظر جدی که این دو، سال‌ها با هم داشتند، چه چیزی باعث نزدیکی آنها به هم شده است؟

درگیری‌ها بین نیروهای شیعه، در کل شیعه را تضعیف می‌کند. به همین خاطر اینها توافق کردند که چنین کاری را دیگر انجام ندهند ضمن اینکه یک نوع علائم مثبت هم در رابطه با گروه مقتدا صدر دیده شده است. مثلا یک ژنرال آمریکایی اعلام کرده که فرمانی که مقتدا صدر درباره تعلیق فعالیت شش ماهه سپاه مهدی یا جیش‌المهدی مطرح کرده، طرفداران مقتدا صدر به این فرمان پایبند بودند. مقتدا صدر وقتی از ائتلاف شیعیان بیرون آمد، ائتلاف ضد دولت عراق که مرکب از سنی‌ها، سکولارها و ملی‌گراها بود، تلاش کردند او را به سمت خود بکشانند. در بصره گروه دیگری علاوه بر گروه شیعه وجود دارد که حزب فضیلت است و هم‌اکنون استاندار، آقای محمد وائلی از همین حزب است.

با توجه به نزدیکی مقتدا صدر به ایران، فکر می‌کنید ایران باعث این نزدیکی شده است؟

نبایستی فراموش کنیم که تنها نیروهای مقتدا صدر به ایران نزدیک نیستند بلکه مجلس اعلا هم به ایران نزدیک است و مجلس اعلا در ایران پرورش یافت و بزرگ شد و الان به عراق رفته و برای این ایران همیشه خواستار دوری یا جلوگیری از دستگیری‌های میان نیروهای شیعه است. اگر ایران پشت این توافقنامه نبوده به خاطر اهداف بلند مدت دست‌کم خواهان آن بوده است.

این اهداف بلند مدت که صحبت کردید چه مواردی هستند؟

مسائلی که در موافقت نامه آمده است، حرمت نگه داشتن خون همدیگر و منافع ملی عراق است به‌خصوص بحث‌هایی که در رابطه با تقسیم عراق، آینده عراق و جایگاه عراق در منطقه خلیج فارس وجود دارد. این‌ها اهداف بلند پایه و بلند مدتی هست که نیروهای عراقی باید به آنها توجه کنند و باید از اهداف حزبی بیرون به این خاطر بپرهیزند.