رویای سیاسی پوتین

بنفشه سرتیپی

روز چهارشنبه، دوازدهم سپتامبر، دو انفجار روسیه را لرزاند. انفجار اول برکناری میخاییل فراکوف، نخست وزیر روسیه، و انتصاب ویکتور زوبکف جوان به جانشینی او بود؛ دومین انفجار آزمایش قوی‌ترین بمب خلأ جهان در روسیه بود.

استراتژیست‌های نظامی قدرت انفجار دوم را بیشتر از اولی می‌دانند؛ اما سیاستمداران و نظریه‌پردازان‌ نظر دیگری دارند.
کنستانتین سونین، استاد مرکز آموزشی اقتصاد روسی، معتقد است مهم‌ترین دلیل چنین انفجار غیرمنتظره‌ی سیاسی‌، بسترسازی پوتین برای یافتن محمل قانونی تداوم ریاست جمهوری در دور سوم است.

نیکلای ازلوبین، مدیر برنامه‌های روسیه و اوراسیای انستیتو امنیت جهانی آمریکا که در جلسه‌ای با پوتین شرکت کرده، در باره‌ی این اقدام رییس جمهور به نقل از پوتین گفت ‌که ساختار دولت کارآیی لازم در تمامی جوانب را ندارد و ازین رو می‌تواند دست‌خوش تغییر شود. او همچنین اظهار داشت که پوتین پاسخ مشخصی به این سوال نداد که آیا در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ شرکت خواهد کرد یا خیر.

اما بی‌بی‌سی در خبری از همان جلسه، به نقل از پوتین اعلام کرد او هنوز تصمیم نگرفته پس از پایان دوره‌اش چه کار خواهد کرد. آیا در سیاست باقی خواهد ماند یا نه؛ اما اصرار ورزید که در روسیه خواهد ماند و در حال سبک و سنگین کردن گزینه‌های خود است.

برگ‌های پوتین

بركناری نخست وزير ميخاييل فراكوف با توجه به انتقاداتی كه اخيرا از سوی رييس جمهوری و برخی محافل سياسی و اقتصادی كشور (به دليل كاهش كارآمدی دولت) مطرح می‌شد، در آستانه‌ی انتخابات دوما و رياست جمهوری قابل پيش‌بينی بود. اما اقدام پوتين در انتخاب ويكتور زوبكوف، سیاستمداری ناشناس كه به عنوان همكار سابق در سرويس اطلاعاتی روسيه و دوستی وفادار برای وی محسوب می‌شود، بر همه‌ی پیش‌بینی‌های كارشناسان خط بطلان كشيد. اين اقدام نشان داد پوتين حتی شش ماه پيش از پايان هشت سال رياست جمهوری خود، كه با رضايت اكثريت مردم اين كشور همراه بوده، مايل است همچنان به اقداماتی مقتدرانه دست بزند.

با وجود اقدام ديرهنگام در تغيير نخست وزير روسيه و با توجه به غيرمترقبه بودن تصميمات سياسی پوتین، اين امكان وجود دارد كه او در ماه‌های باقی‌مانده‌ی رياست جمهوری خود، برگ‌های ديگری رو كند. جانشينی پوتين، موضوعی‌ست كه از سال‌ها قبل ذهن اكثر كارشناسان سياسی داخلی و خارجی را به خود معطوف کرده و با توجه به برنامه‌های هدفمند آمريكا در منطقه و اشتياق واشنگتن براي تأثيرگذاری در آينده‌ی سياسی روسيه پس از پوتين، حساسيت فوق‌العاده‌ای ايجاد كرده است.

اين موضوع در داخل روسيه نيز نگرانی‌هايی به دنبال داشته و اين انتظار را تقويت كرده كه ولاديمير پوتين، رييس جمهوری روسيه، به عنوان شخصيتی كه بر خلاف سلف خود با اقبال عمومی روبه‌روست، برای رفع اين مسأله، تمهيداتی انديشيده يا پس از اين بينديشد.

با این حال به اعتقاد تحلیل‌گرانی مثل یوگنی یاسین، رییس علمی مدرسه‌ی عالی اقتصاد (طی سال‌های ۱۹۹۳- ۱۹۹۷ وزیر اقتصاد فدراسیون روسیه)، ویکتور زوبکوف به‌عنوان چهره‌ی معتمد رییس جمهور برای بازگشت ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۲ در نظر گرفته شده است. زوبکوف طی این چهار سال تمامی ساختارهای دولتی و تجاری را تحت کنترل خواهد گرفت؛ چرا که وی ریاست سازمان نظارت مالی را بر عهده داشته و از همه چیز مطلع است.

الکساندر کاناوالوف، رییس انستیتوی ارزیابی‌های استراتژیکی، هم نگاه ظریف و دقیق‌تری ارایه می‌کند: «زوبکوف تا بازگشت پوتین به طور موقت قدرت را در دست خواهد داشت. اما این سناریو یک مشکل دارد: در روسیه هیچ وقت اتفاق نیفتاده که کسی به ریاست برسد و آن را براحتی پس داده باشد».