خانه نشینی آیت‌الله

مهرداد توانافرد

تقریبا دو ماه است که هیچ خبر قابل توجهی از آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی منتشر نشده است. این فیلسوف ۷۲ ساله که مهمترین حامی دولت اصولگرای فعلی در حوزه علمیه قم محسوب می‌شود، در اولین سال فعالیت این دولت به نحوی مشهود بیش از گذشته در عرصه سیاسی فعال بود و به طرزی آشکار به پشتوانه تئوریک مذهبی دولت نهم تبدیل شده بود، اما اکنون محافل سیاسی داخلی صحبت از کناره‌گیری و خانه‌نشینی او می‌کنند.

عکس از خبرگزاری مهر

رابطه مصباح یزدی با این دولت به حدی نزدیک بوده که آقای احمدی‌نژاد در اولین دیدار خود از قم پس از انتخابات ریاست جمهوری، به دیدار مصباح یزدی رفت و عکس این دو در آغوش یکدیگر در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای یافت. از همان زمان تا اواسط سال ۸۵ دولتمردان جدید بارها به دیدار مصباح رفتند و دیدگاه‌های او به دفعات از زبان دولتمردان به عنوان سیاست‌های جدید کشور بازگو شد. به طوری که حتی تا اواسط پاییز سال جاری همه تصور می‌کردند ائتلاف مصباح به عنوان لیدر مذهبی و احمدی‌نژاد به عنوان لیدر سیاسی، رفته رفته به یک جریان جدی و بازیگر اصلی با موضع‌گیری‌های رادیکال در صحنه سیاسی کشور تبدیل می‌شود. اما از اواسط آبان ماه، ورق برگشت.

دو قطبی‌های انتخابات

تا این زمان، همه تحلیل‌ها بر این مبنا استوار بود که دوقطبی مصباح-هاشمی مهمترین مصاف سیاسی در انتخابات خبرگان و نیز شوراها خواهد بود. البته این تحلیل، از واقعیت دور هم نبود. اما در عمل، طیف حامیان دولت و پیروان مصباح یزدی که در انتخابات خبرگان با عنوان «نخبگان حوزه و دانشگاه» و در انتخابات شوراها با تابلوی «رایحه خوش خدمت» به صحنه رقابت پا گذاشته بودند، بسیار بی رمق‌تر از آنچه که انتظار می‌‌رفت ظاهر شدند و حتی پیش از مشخص شدن نتیجه انتخابات، شکست آنها در حفظ غلبه خود بر فضای سیاسی محسوس بود.

اکنون آيت‌الله مصباح یزدی خانه‌نشین شده است و در هفته‌های گذشته هیچ خبری از او جز شرکت در همایش «طب النبی» در کنار وزیر بهداشت دولت آقای احمدی نژاد، در رسانه‌ها منعکس نشد.

پیش از آن هم، نام آقای مصباح تنها زمانی در رسانه‌ها دیده شد که او به خاطر درگذشت حجت الاسلام علی دوانی پیام تسلیتی برای دخترش فاطمه رجبی فرستاد. فاطمه رجبی که همسر غلامحسین الهام، سخنگو و اخیرا وزیر دادگستری دولت نهم است، شهرت نامش را از انتقادهای بی‌پروایی گرفته که در سایت‌های اصولگرایان تندرو علیه آقای هاشمی رفسنجانی و حزب کارگزاران، محمدخاتمی و جبهه اصلاح‌طلبان و حتی اخیرا آقای ضرغامی رییس صدا و سیما و علی لاریجانی دبیر شورای امنیت ملی نوشته است. خانم رجبی نویسنده کتابی است با عنوان «احمدی‌نژاد، معجزه هزاره سوم» و تسلیت آقای مصباح به وی، تنها خاطره این پیوند قوی اما ناکام را زنده می‌کند.

شایعات محافل

آیت‌الله مصباح، دست کم فعلا، به حاشیه رفته است. او در ماههای پس از انتخابات ۲۴ آذر نه تنها برخلاف تمام ماههای قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری نهم در هیچ همایش سیاسی حضور نیافته و به سخنرانی در محافل حامیان آقای احمدی‌نژاد نپرداخته است، بلکه حتی در تحلیل‌های سیاسی هم کمتر نویسنده‌ای مانند گذشته او را یک بازیگر جدی به حساب می‌آورد. اما علت این خانه‌نشینی چیست؟

شاید در نگاه اول بتوان شکست را علت این به حاشیه رفتن دانست. اما این کافی نیست. آقای مصباح و هواداران او کسانی نبوده‌اند که با شکست کنار بروند. تجربه سالهای اصلاحات این را نشان می‌دهد، و حتی اگر این حرف درست هم باشد، باید پرسید چرا او و طیف نزدیک به او نه فقط در انتخابات که در رقابت‌های پیش از آن هم از جبهه رقیب شکست خوردند؟ و به طور کلی، چرا در مصاف این دو جناح رقیب که در سوم تیر ماه ۱۳۸۴ رقابت آنها به سود جناح آقای احمدی‌نژاد و آیت‌الله مصباح رقم خورد، به نحوی تعادل دو کفه ترازو جابه‌جا شده که اکنون ظرف یک سال و نیم، بخشی از یک طرف (که مصباح و نزدیکان او باشند) به کل از صحنه کنار کشیده‌اند؟

برای فهم واقعیت این تحول سیاسی، باید دنبال تغییر در موضع یک وزنه بزرگ گشت و رد آن را در تحول دیدگاه مهمترین بازیگران صحنه سیاسی ایران گرفت. آیا چنین تحولی که این روزها در محافل سیاسی ایران بسیار از آن سخن گفته می‌شود٬ واقعا روی داده است؟ و آیا در این صورت، عمر سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی پایان یافته است؟ باید منتظر شد و آینده را دید.

---------------------------------------
در همین‌باره:
گسل تهران قم در انتظار واکنش آقای رییس‌جمهور
بازگشت هاشمی