چرا یهودیان از ایران فرار نمی کنند؟

کامران اسفندیاری

جشن حنوکا در کنيسه کلیمیان

نشریه "فوروراد" از برجسته ترین نشریات یهودی، گزارش می دهد در ماه های اخیر، انجمن امدادرسانی مهاجران عبری، مقامات اسراییلی و برخی از رهبران یهودیان آمریکا از هم کیشان ایرانی خود تقاضا کرده بودند این کشور را ترک کنند.

ولی تاکنون با وجود آن که این گروه از ایرانیان عموما اجازه سفر به اسراییل و مهاجرت به خارج را دارند، آنها ترجیح داده اند در وطنشان بمانند.

مارک پرلمن، نویسنده این گزارش، با استناد به آمار انجمن امدادرسانی مهاجران عبری، می نویسد در فاصله اکتبر 2005 تا سپتامبر 2006 تنها 152 نفر از 25 هزار یهودی ایرانی جلای وطن کرده اند که تقریبا نصف رقم مدت مشابه یک سال پیشتر است.

در فاصله اکتبر 2004 تا سپتامبر 2005 دویست و نود و هفت یهودی از ایران مهاجرت کرده بودند. این رقم در یک سال پیشتر 183 نفر بود.

نشریه "فوروارد" اذعان می کند با وجود آن که محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران، کشتار یهودیان در خلال جنگ جهانی دوم به دست نازیها را انکار کرده و خواستار نابودی اسراییل شده، یهودیان مهاجر دلیل مهاجرت خود را بیشتر مسائل اقتصادی و خانوادگی عنوان کرده اند تا انگیزه های سیاسی.

نویسنده این گزارش از قول برخی از ناظران نقل کرده که دلیل اصلی یهودیان برای ماندن در ایران این است که می گویند آزادانه می توانند مناسک دینی خود را انجام دهند. میئر جاودانفر، تحلیلگر امور خاورمیانه و ساکن اسراییل به نشریه "فوروارد" گفته است یهودیان ایرانی در ایران زندگی راحتی دارند.

این نشریه اظهار می کند رمز برخورداری از این تسامح، توافق رهبران یهودیان و مقامات ایرانی است تا یهودیان در قبال این آزادی، وارد عرصه سیاست داخلی نشوند و در ستایش اسراییل چیزی نگویند.

با این حال، برخی از جمله سام کرمانیان، دبیر کل فدراسیون یهودیان آمریکایی ایرانی تبار در لس آنجلس، می گویند یهودیان باقیمانده در ایران عمدتا سالخورده اند و غیر از فارسی، به زبان دیگری صحبت نمی کنند. پس طبعا گرایشی به مهاجرت ندارند.

"فوروارد" سپس به موارد تبعیض علیه یهودیان ایران اشاره می کند و می گوید آنها از سوی ماموران وزارتخانه های ارشاد و اطلاعات تحت نظرند، ولی می افزاید برخی گزارشهای مربوط به بدرفتاری نیز بی پایه و اساس است.

ویلیام بیمن، کارشناس امور ایران و استاد انسان شناسی در دانشگاه مینه سوتا، می گوید: "برخی می کوشند از فضای ناشی از سخنان احمدی نژاد و مناقشه اتمی سوءاستفاده کنند، ولی یهودیان ایران، زندگی جمعی نسبتا بانشاطی دارند و حتی می توانند در چارچوب قوانین حکومت اسلامی، از رژیم انتقاد کنند."

در مقابل سام کرمانیان نظر متفاوتی دارد و می گوید: "با توجه به وضعیت و فضای کنونی، برخی از یهودیان ایران می گویند اوضاع خیلی بد نیست، ولی کلیت تصویر، منفی است."

نشریه "فوروارد" در ادامه این گزارش خاطرنشان می کند که محمود احمدی نژاد با وجود اظهارات آتشین ضد اسراییلی خود، مراقب بوده که اشاره ای به یهودیان ایران نکند و حتی دفتر وی به بیمارستان یهودیان تهران کمک مالی کرده است.

مفسری به نام امیر سیروس رزاقی به این نشریه گفته است: "دولت ایران سخت می کوشد میان دولت اسراییل که با آن مشکلات اساسی دارد، و ملت یهود بخصوص یهودیان ایران تمایز قائل شود. علاقه ای واقعی برای نگه داشتن جامعه یهودیان در ایران به چشم می خورد تا به دنیا نشان دهند دولت احمدی نژاد، ضد اسراییلی است، نه ضد یهودی. این مساله برای دولتی که می خواهد نه تنها رهبر جهان اسلام بلکه قدرتی و بازیگری جهانی باشد، اهمیت ویژه ای دارد."

گفتنی است یهودیان نزدیک به سه هزار سال در ایران زندگی کرده اند و در دهه 1960 و 1970 میلادی دوره ای طلایی در ایران داشتند ولی بعد از انقلاب اسلامی 1979 شمار زیادی از آنها کشور را ترک کردند.