در عراق چه خبر است؟

"آمریکا دارد می‌بازد، اما همه‌چیز هنوز از دست نرفته." عنوان بزرگی است بر روی جلد شماره ۶ نوامبر ۲۰۰۶ نشریه نیوزویک. این روزنامه که شمار مخاطبانش بر ۲۵ میلیون نفر بالغ می‌شود بخش بزرگی از مطالب این شماره خود را به مسائل عراق اختصاص داده است. مقاله‌ای که فرید زکریا سردبیر نیوزویک در این شماره نوشته اطلاعات مفیدی درباره اوضاع کنونی عراق ارائه می‌کند. چکیده این مقاله را می‌خوانید:

میانگین بیکاری در عراق ۳۰ تا ۴۰ درصد و در مناطق عرب‌نشین آن ۵۰ درصد برآورد شده است. در بخش‌هایی از مثلث سنی‌نشین این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. بنابر این تعجبی نیست که نزاع مدنی بالا بگیرد و اوضاعی کشنده حاکم شود. اگر فکر می‌کنید که این فرهنگ و مذهب عراق است که باعث این اوضاع آشفته شده از خود بپرسید که اگر در آمریکا طی سه سال متوالی ۵۰ درصد بیکاری حاکم باشد چه خبر خواهد شد. فکر می‌کنید در چنین حالتی منهتن، دیترویت، لس‌آنجلس و نیواورلئان آرام و بدون شورش و نزاع باقی خواهد ماند؟

از فوریه گذشته که مسجدی در شهر سامراء منفجر شد ۳۶۵ هزار عراقی، آواره و ناچار به فرار از خانه و زندگی خود شد‌ه‌اند. (به گزارش سی‌ان‌ان هم اکنون هر ماه ۱۰۰ هزار نفر و روزانه دو هزار نفر از عراق به سوریه و اردن پناهنده می‌شوند، سنی بودن این دو کشور می‌تواند دلیلی باشد که جهت حرکت پناهندگان به آن سو متمرکز شده است، نه به‌سوی ایران. تحولات آینده در جنگ داخلی ممکن است این وضعیت را تغییر بدهد).

در ماه سپتامبر گذشته تنها در بغداد ۲۶۰۰ نفر کشته شده‌اند. بسیاری از این افراد پیش از مرگ ربوده و شکنجه شده بودند. بمب‌گذاری‌ها هم که در سطح عراق در سال اولِ پس از سرنگونی صدام ۱۰۹ مورد بود در شش ماه گذشته به ۱۰۰۲ مورد رسید،‌ یعنی انفجار بمب‌ها سیری به‌شدت صعودی داشته است.

شش ماه پیش، نیروهای آمریکایی با حمله به شهر سنی‌نشین تل عَفار در نزدیکی مرز سوریه این شهر را از دست پیکارجویان مخالف درآوردند و خواستار بازسازی آن از سوی دولت به عنوان یک نمونه موفق شدند، ولی اکثریت افراد دولت عراق را شیعیان تشکیل می‌دهند و بودجه بازسازی از تل عفار دریغ شد. نه تنها از تل عفار بلکه از همه نقاط سنی‌نشین دیگر. آمریکا پس از پیروزی بر صدام، ۵۰ هزار کارمند سنی را اخراج کرد و ده‌ها کارخانه دولتی که از سوی سنی‌ها اداره می‌شد را بست و صحنه را برای شیعه‌ها و کردها خالی گذاشت.

سنیان هم اکنون چنان با خشم، تنفر و خشونت خود بر علیه آمریکائیانی که قدرت را از دستشان گرفته‌اند مشغولند که متوجه نیستند اگر همین آمریکائیان عراق را ترک کنند همگی در معرض کشتار فجیع از سوی اکثریت شیعه قرار خواهند گرفت. البته هنوز بسیاری فکر می‌کنند از راه جنگ و انفجار می‌توانند آمریکائیان، شیعیان و کردها را کنار زده و قدرت از دست‌رفته را بازیابند.

همه گروه‌ها در عراق هم اینک سرگرم آماده شدن برای روز پس از ترک نیروهای آمریکایی هستند. آخرین آمار نشان می‌دهد که ۶۱ درصد عراقی‌ها از حمله‌هایی که به نیروهای آمریکایی می‌شود طرفداری می‌کنند. حتی دولتیان عراق که همراه و همکار آمریکائیان هستند ناچارند رو به مردم، آمریکائیان را محکوم کنند تا وجهه‌شان بیش از این از دست نرود. این در حالی است که آمریکا برای نگهداری ۱۴۴ هزار سرباز خود در عراق سالانه ۳۰ تا ۳۵ میلیارد دلار هزینه می‌کند.

نظرسنجی‌ها همچنین نشان می‌دهد که اکثریت بالایی از سنیان عراق نظری کاملاً منفی نسبت به القاعده و اسامه بن‌لادن دارند، یعنی در آینده میان نیروهای سنی عراقی و سنیان فعال القاعده هم دوستی برقرار نخواهد بود.

بخش کردنشین عراق البته تفاوت دارد. با اینکه سیاست آن منطقه بسته‌تر و فساد اداری و اقتصادی آن بیشتر از آن است که اکثر مردم واقفند، اما ثبات و آرامش بر آن حاکم است. کردستان عراق بخشی از جهان عرب است که می‌خواهد جزئی از دنیای مدرن باشد نه اینکه آن‌را منفجر کند. [نویسنده مطلب، کردستان را بخش مهمی از جهان عرب تصورکرده است].

رهبران کرد هم البته به این مسئله رسیده‌اند که اگر بخواهند استقلالی که در عمل به‌دست آورده‌اند را حفظ کنند بایستی از خیالات استقلال کامل رسمی دست بکشند، حالتی مشابه با تایوان.