ملکه اردن: در مبارزه علیه تروریسم با غرب هم‌جبهه هستیم

سامان ایرانی

روزنامه «فيگارو» چاپ پاريس، گفت‌وگويي را با «راينا»، ملكه اردن، به چاپ رسانده است كه در آن، وي به مذهب احترام مي‌گذارد و مخالفت خود را با كساني كه به دين توهين مي‌كنند، اعلام مي‌دارد.

"راینا الیاسین"، دختر یک خانواده فلسطینی است که سال 1970 در کویت به دنیا آمد. او تحصیلات کارشناسی خود را در رشته مدیریت بازرگانی در آمریکا به پایان رساند و سال 1993 با "ملک عبدلله" پادشاه اردن ازدواج کرد.

آيا شما نگران شكاف ايجاد شده ميان غرب و جهان عرب-اسلام نيستيد؟

چرا، خيلي نگرانم. جهان روز به روز درهم‌شكسته و سوءظن مدام بيش‌تر مي‌شود. هر كشوري به كشور ديگر از ميان قالب‌هاي كليشه‌اي مي‌نگرد. جهان عرب گمان مي‌كند كه غرب برايش خواب‌هاي بدي مي‌بيند و غرب نيز جهان عرب را مركز افراط‌گرايان و تروريست‌ها مي‌داند. در صورتي كه اين‌گونه انديشيدن، فقط به جدايي و شكاف بيش‌تر كمك مي‌كند. كساني كه به اين تصورات دامن مي‌زنند، جهاني پاره پاره مي‌خواهند. منظور من از افزاطگرايان، فقط افراط‌گرايان اسلامي نيست، بلكه هر مذهبي افراط‌گرايان خودش را دارد. هدف تمامي افراط‌گرايان، تغييرات بنيادين در قدرت و رسيدن به آن است. براي همين است كه به ميدان آمدن ميانه‌روها خيلي اهميت دارد، زيرا تنها آن‌ها هستند كه مي‌توانند ما را از اين وضعيت نجات دهند، وگرنه افزاطگرايان مسلط مي‌شوند و فاجعه به بار مي‌آيد؛ فاجعه‌اي كه نه تنها دامن خاورميانه را مي‌گيرد، بلكه تمام جهان درگير آن مي‌شود. مطمئن باشيد.

چگونه مي‌شود از فاصله ميان غرب و جهان عرب كاست؟

در درجه اول بايد مسئله فلسطين را حل كرد. زيرا، اين مسئله، اساسي‌ترين مشكل اعراب است كه خيلي هم به طول انجاميده است. اين موضوع مثل سمي در منطقه منتشر شده است، اما جهان نيز از اين سم در امان نيست. مسئله فلسطين، مثل ديواري است كه بين جهان عرب-اسلام و جهان غرب كشيده شده است. وقتي كه جنگ عراق به دست آمريكايي‌ها به راه افتاد، اعراب تصور مي‌كردند كه منطقه خاورميانه براي غرب مثل يك دشت وسيعي است كه آمريكايي‌ها براي غارت به آن‌جا آمده‌اند. اعراب نمي‌توانند مشكل فلسطين را از مسئله عراق تفكيك كنند، به همين دليل تا مسئله فلسطين حل و فصل نشود، هر كاري كه غرب انجام بدهد، آلام اعراب را بيش‌تر مي‌كند. حل مسئله فلسطين همچنين به نزديك‌ شدن فرهنگ‌هاي غرب و اسلام كمك مي‌كند، تا ديگر كساني مثل القاعده به عنوان حل مشكل فلسطين، دست به جنايت نزنند.

به نظر شما دليل موفقيت تروريست‌ها كه اكنون اروپا را نيز تهديد كرده‌اند، چيست؟

بايد يادآوري كنم كه بسياري از مسلمانان هم مثل بسياري از مسيحيان در حملات تروريست‌ها كشته شده‌اند. بنابراين در مبارزه با تروريسم، ما و جهان غرب در يك جبهه هستيم. تمامي ميانه‌روهاي مسلمان، مسيحي و يهودي بايد براي مقابله با افراطي‌هاي اين سه مذهب، با هم متحد شوند. خط شكاف ميان دنياي عرب - اسلام و غرب نه مذهب، نه فرهنگ و نه مليت است. بلكه اين شكاف را بايد در اختلاف ميان ميانه‌روها و افراطي‌هاي هر مذهب پيدا كرد. مشكل ما اين است كه خردمندان مذاهب مختلف با هم هم‌فكري و همكاري نمي‌كنند.

آيا مي‌توان براي كاهش تهديدات، با تروريست‌ها گفت‌وگو كرد؟

بستگي به آن‌ها دارد. ما نمي‌توانيم با القاعده گفت‌وگو كنيم، زيرا آن‌ها از تمام حد و مرزها گذشته‌اند. با گروه‌هايي مي‌توان گفت‌وگو كرد كه يك مشي سياسي مشخصي‌ داشته باشند. هر يك از گروه‌هاي اسلامي براي خود ايدئولوژي خاصي دارند كه بايد آن‌ها را از هم جدا كرد. نمي‌توان القاعده را با حزب‌الله و حماس يكي دانست. نزديك شدن به گروه‌هاي تروريستي بايد خيلي حساب شده صورت گيرد. من هرگز مخالف گفت‌وگو با تروريست‌ها نيستم، حتا اعتقاد دارم گفت‌وگو با آن‌ها باعث مي‌شود آن‌ها در مقام نقد جايگاه خودشان برآيند. اما آيا آن‌ها قواعد گفت‌وگو را مي‌پذيرند؟

نظر شما درباره اظهارات پاپ درباره اسلام چيست؟

اظهارات پاپ اتفاق بدي بود كه در شزايط حساس كنوني روي داد. ما بايد خيلي مواظب باشيم كه در اين شرايط چگونه سخن بگوييم. بعضي چيزها مثل كاريكاتوهاي پيامبر اسلام تنش‌هاي ميان غرب و جهان عرب-اسلام را زياد مي‌كند. اين دست كارها فقط روحيه تساهل را از بين مي‌برد و مجال را براي نقد تنگ مي‌كند. بايد ميان آزادي بيان و احترام به مذهب، تعادلي ايجاد شود. به همين دليل است كه مي‌گويم سخن گفتن در اين شرايط، خيلي حساس است. من حرف از سانسور نمي‌زنم، اما ما وقتي درباره موضوعات حساس حرف مي‌زنيم، خودمان بايد مواظب باشيم كه بعضي چيزها را نگوييم. ما بايد در برابر حرف‌هايي كه مي‌زنيم، احساس مسئوليت كنيم. آزادي آري، اما توهين به هويت، فرهنگ و مذهب ديگران نه. با اين حال مسلمانان نبايد به بهانه مقابله با كساني كه به اسلام توهين مي‌كنند، آزادي بيان را از بين ببرند.

شما در پاسخ به كساني كه مي‌گويند اسلام غيرقابل نقد است، چه مي‌گوييد؟

ما هرگاه مي‌خواهيم درباره مذهب سخن بگوييم، بايد كاملا هوشيار باشيم. مذهب، مقوله‌اي كاملا خاص است. بايد به شخصيت‌هاي مقدس احترام بگذاريم. اينكه مذهبي غيرقابل نقد است، اشتباه است. بايد بتوانيم كه باب نقد دين را باز كنيم. ولي تفاوت است ميان نقد علمي و توهين. من مخالف هرگونه توهين به مذهب هستم. زيرا توهين به مذهب يعني توهين به كساني كه به آن مذهب اعتقاد دارند و اين، خلاف ادب و نزاكت است.