گام ديگر تركيه برای پيوستن به اتحاديه اروپا

دادگاهی در استانبول روزپنج‌شنبه «اليف شفق» رمان‌نويس ترك را از اتهام توهين به ترك‌ها در كتابی كه درباره كشتار جمعی ارامنه به دست امپراتوری عثمانی نوشته بود، تبرئه كرد. اقدام اين دادگاه كمكی به دولت تركيه برای پيوستن به اتحاديه اروپا محسوب می‌‌شود.
دادگاه «اليف شفق» به اين دليل حايز اهميت بود، كه آزمونی برای دولت تركيه در جهت رسيدن به دموكراسی و اصولی كه اتحاديه اروپا خواهان آن است، به شمار می‌‌رفت. دولت تركيه از سال گذشته مذاكراتش را با اروپا درباره عضويت در اتحاديه اين قاره جدی‌‌تر كرده است.

پيش‌بينی می‌‌شد دادگاه، اين نويسنده ترك را به جرم اهانت به هويت ملی، به سه سال زندان محكوم كند. اين اتهام بر اساس گفته‌های شخصيت‌های رمان «پدر و حرام‌زاده»، آخرين كتاب «شفق»، به اين نويسنده زده شده بود.

پس از قرائت كيفرخواست كه تنها بيست دقيقه به طول انجاميد، قاضی دادگاه اعلام كرد كه هيچ دليل متقنی عليه اين نويسنده وجود ندارد. جلسه دادگاه كه در ديوان قضايی «بيگلو» در مركز استانبول تشكيل شده بود، با كنترل حدود دويست نيروی پليس كه در بيرون زير باران به دور دادگاه حلقه زده‌ بودند، برگزار شد. همچنين همزمان با برگزاری اين دادگاه حدود سی تن ملی‌‌گرايان افراطی تركيه با در دست داشتن نوشته‌هايی دست به تظاهرات زدند و خواهان محكوميت «اليف شفق» بودند. اين در حالي بود كه روش‌نفكران ترك نيز در حمايت از اين نويسنده بيرون دادگاه تجمع كرده بودند. حضور اين دو گروه بيرون از دادگاه بدون درگيری و مشاجره‌ نبود كه در آخر با مداخله پليس پايان يافت. بر اساس گزارش شبكه تلويزيوني NTV تركيه دو نفر در اين درگيری دستگير شدند.

«اليف شفق» شنبه گذشته اولين فرزند خود را كه دختر است، به دنيا آورد. وی كه تاكنون جوايز متعددی را به دست آورده، پس از دادگاه با ابراز خوشحالی‌‌اش از نتيجه دادگاه، اظهار داشت كه اتهاماتش بيسار گنگ و نامفهوم بوده است. «شفق» همچنين هرگونه قصد اهانت به ترك‌ها را در هنگام نوشتن رمان‌اش انكار كرد. وی كه استاد دانشگاه آزيزونای آمريكا و نويسنده چندين كتاب پرفروش است، گفت: «من برعكس، تلاش داشتم كه ترك‌ها را به ارامنه نزديك كنم.»

اين نويسنده ترك آخرين حلقه از زنجيره روشن‌فكرانی به شمار می‌‌آيد كه دولت تركيه آن‌ها را به توهين به هويت ملی متهم كرده بود. اتحاديه اروپا از اين گونه اتهام‌ها كه نشان‌دهنده ميزان آزادی بيان در تركيه است، گزارشی تهيه كرده بود. نماينده هلندی اتحاديه اروپا كه در دادگاه «شفق» حضور داشت، پس از پايان دادگاه گفت كه اين گزارش‌ ديگر اعتباری ندارد. وی افزود: «فسخ اين گزارش مايه رضايت اتحاديه اروپاست.»

در گزارش اروپا درباره تركيه كه به گزارش ۳۰۱ موسوم است، نام «اورهان پاموك» نيز به چشم می‌‌خورد. «اورهان پاموك» نويسنده مشهور تركيه، چندی پيش به اتهام توهين به هويت ترك‌ها محاكمه شده بود، كه جلسه دادگاه‌اش در حين برگزاری متوقف شد. قاضی پرونده «اورهان پاموك» اعلام كرده بود كه دادگاه برای ادامه به اجازه نامه رسمی وزرات دادگستری تركيه نياز دارد. همچنين شاكيان پرونده «پاموك» نسبت به تشكيل پرونده‌ای جديد مبتنی بر توهين وی ترك‌ها پشيمان شدند، ولی اعلام كردند كه ادعای آنان مبنی بر توهين پاموك به ترك‌ها همچنان به قوت خود باقی است.

«پاموك» در جريان برگزاری نمايشگاه فرانكفورت سال گذشته، گفته بود: «من باز هم با صدای بلند و با صراحت كامل تكرار می‌‌كنم كه يك ميليون آمريكايی و ۳۰ هزار كرد در تركيه قتل‌عام شدند و مصرانه پای حرف خود ايستاده‌ام.»

سامان ايراني

irani_saman@yahoo.com