| رادیو زمانه > خارج از سیاست > گفت و گو > «برنامه پنجم توسعه، غیر واقع‌بینانه است» | ||
«برنامه پنجم توسعه، غیر واقع‌بینانه است»
حسین علویalavi@radiozamaneh.comپیش‌نویس برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی پنجم در ایران به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید و پیش‌بینی‌هایی شبیه برنامه‌ی توسعه‌ی چهارم شده است. اقتصاددانان با توجه به افزایش نرخ بیکاری و تورم ۳۰ درصدی و همچنین کاهش قیمت نفت، این برنامه را غیرواقع‌بینانه می‌دانند. در همین رابطه با دکتر سعید شیرکوند، اقتصاددان و معاون وزیر اقتصاد در دولت محمد خاتمی گفت و گو کرده‌ام.
آقای شیرکوند، پیش‌نویس برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی پنجم در ایران به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده و در آن پیش‌بینی‌هایی که شده، شبیه همان برنامه‌ی توسعه‌ی چهارم است. یعنی رشد اقتصادی حداقل هشت درصدی و یک‌رقمی شدن نرخ تورم و کاهش نرخ بیکاری به هفت درصد. با وضعیت اقتصادی موجود، به‌ویژه کاهش بهای نفت، چشم‌انداز بهای نفت این برنامه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنم اگر چنین پیش‌بینی‌هایی در برنامه‌ی چهارم یعنی نرخ تورم یک رقمی و نرخ بیکاری یک رقمی و نرخ رشد تولید ناخالص ملی هشت درصد، صورت گرفته بود، بر اساس روندی بود که در برنامه‌ی سوم طی شده بود. یعنی مسیر رو به رشد و رو به بهبودی که اثر آن را در ابعاد مختلف اقتصادی کشورمان هم مشاهده کرده بودیم. لذا به تعبیر برخی از اقتصاددانان، هر چند این اهداف تا حدودی بلند‌پروازانه تلقی می‌شد، اما تحلیل این بود که با توجه به عملکرد برنامه‌ی سوم، امکان دست یافتن به اهداف برنامه‌ی چهارم امکان‌پذیر است. معتقدم با توجه به عملکرد در برنامه‌ی چهارم، چنین اهدافی نمی‌تواند در برنامه‌ی پنجم اهداف و محور باشد. باید از این اهداف با عنوان غیر واقع‌بینانه و نه بلند‌پروازانه یاد کنیم. در شرایطی که نرخ تورم به بالای ۲۵ درصد رسیده است، نمی‌توان توقع داشت در برنامه‌ی پنجم، نرخ بیکاری که رو به رشد است و همچنین نرخ تولید ناخالص ملی یک رقمی بشود. لذا چنین اهدافی را برای برنامه‌ی پنجم، مقداری خیال‌پردازانه و دور از واقعیت می‌بینم.
مسیر تهیه و تصویب برنامه‌های توسعه‌ی اقتصادی اکنون چگونه است. یعنی دولت در تدوین این برنامه چه نقشی دارد و تصویب آن توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام چه الزاماتی را برای دولت فراهم می‌کند؟ به طور کلی در کشور، برای تدوین برنامه‌ی پنج ساله براساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، یک برش پنج ساله را طراحی‌می‌کنند. زمانی که برنامه‌ی پنج ساله مراحل تصویب و تدوین را طی می‌کند، ابتدا سیاست‌های کلی مربوط به برنامه‌ی پنج ساله خدمت مقام رهبری فرستاده می‌شود. وقتی مجمع تشخیص مصلحت آن را تصویب کرد، به عنوان سیاست‌های کلی از سوی رهبری به دولت ابلاغ می‌شود و دولت هم موظف است برنامه‌ی پنجم را در چارچوب این اهداف تهیه کند. مساله‌ی دیگر موجودی صندوق ذخیره‌ی ارزی در ایران است که چندی قبل اعلام شده بود ۲۵ میلیارد دلار است، اما اخیراً ۵۰ میلیارد از پیش برای هزینه کردن ذخیره‌ی ارزی در نظر گرفته شده است. تاثیر این مساله بر روند اقتصادی سال‌های آینده چگونه خواهد بود؟ فکر می‌کنم مشکلی در بیان این آمار وجود دارد و آن تداخلی است که بین حساب ذخیره‌ی ارزی و ذخایر ارزی بانک مرکزی رخ داده است. ذخایر ارزی بانک مرکزی، همان ذخایری است که بانک مرکزی از دولت خریده است و دولت یک‌بار آن‌ها را در اقتصاد ملی مصرف کرده است، لذا نباید جزو درآمدهای دولت محسوب شود چون ریال آن به خزانه‌ی دولت واریز شده است. اما حساب ذخیره‌ی ارزی، منابعی است که در اختیار دولت است و هنوز دولت آن را مصرف نکرده است. با توجه به بودجه‌ی سال ۸۷ و کاهش قیمت نفت در حد ۶۰ دلار، به نظر می‌رسد در سال جاری با کمبود شدید درآمدهای ارزی مواجه خواهیم شد. و دولت ناچار است برای ساماندهی اقتصاد کشور جابجایی‌های پولی را با هماهنگی مجلس در بودجه‌ی سالانه‌ی خود اعمال بکند. باید ببینیم تدبیر دولت برای مدیریت چنین بحرانی چگونه خواهد بود. با توجه به متمم‌هایی که بودجه‌ی سال ۱۳۸۷ در سال جاری خواهد داشت و با بشکه‌ی نفت بیش از ۸۰ دلار، امکان اجرای آن وجود دارد، اما اگر قیمت کمتر شود با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.  در همین رابطه: • موجودی ذخیره ارزی ۲۵ میلیارد دلار است • «حساب ذخیره ارزی خالی است» • هیأت امنای حساب ذخیره ارزی منحل شد • برداشت دولت از حساب ذخیره ارزی محدود می‌شود • «همه‌ی بانکهای ایران ورشکسته هستند» |
||
