«بارزانی آمده بود ایران را راضی کند»

حسین علوی

چند روز پیش مسعود بارزانی، رییس اقلیم خودمختار کردستان به ایران آمد تا با مسئولین ایران مذاکره کند. در این زمینه با حسن هاشمیان، کارشناس مسائل عراق درباره نتایج سفر بارزانی به ایران و مذاکرات طرفین گفت و گو کردم.

آقای هاشمیان، محورهای اصلی مذاکرات آقای بارزانی در تهران، شامل چه مسائلی بوده است؟

یک بخش این مسائل به روابط دوجانبه برمی‌گردد. این روابط دوجانبه هم به دو دسته تقیسم می‌شوند: دسته‌ی اول، مربوط به روابط اقتصادی و تجاری کردستان عراق و ایران است. بخش دوم آن هم به بازداشت دیپلمات‌های ایرانی یا آن پنج نفری که در کنسول‌گری ایران در اربیل، بازداشت شدند.

ایران مدعی است که آن‌ها کار تجاری می‌کنند، در حالی که آمریکایی‌ها معتقد بودند که کار غیرتجاری انجام می‌دادند.

از آقای بارزانی خواسته بودند که در این زمینه وساطت کند. بارزانی هم مثل این که قول مساعد داده ‌‌در این زمینه، همکاری‌هایی انجام بدهد.

اما این سفر دو بعد دیگر هم داشته است. یکی مربوط به پیمان امنیتی عراق و آمریکا است و مساله‌ی دوم، بحث و اختلافاتی که بین دولت مرکزی عراق و مسئولین کردستان عراق، سر پیمان‌هایی که بین دو طرف باید امضا شود و به خصوص در مورد اختلافاتی که در کرکوک و همین‌طور در خانقین است.

بعضی‌ها معتقدند بارزانی از ایران خواسته که بین مسئولین کردستان و دولت مرکزی عراق، وساطت کند تا این پیمان یا موافقت‌نامه‌ی دوجانبه بین کردستان عراق و دولت مرکزی عراق، هرچه زودتر امضا شود و اختلافات به شکلی حل شود.

چون کردها معتقدند که ایران، ترکیه و دولت عراق، به شکلی در قضیه‌ی اختلافاتی که میان دولت مرکزی و کردها وجود دارد، دخیل هستند و از ایران خواسته که در این زمینه، همکاری کند.

آیا در زمینه‌ی پیمان امنیتی عراق و آمریکا، نتایج بحث‌ها بازتابی داشته و کلاً ارزیابی تاثیرگذاری این دیدار بر این مساله، چیست؟

طبیعتاً آقای مسعود بارزانی، دیدگاه خودش و مسئولین کردها را خیلی صریح به ایرانی‌ها اعلام کرده است.

مسعود بارزانی برای جلب رضایت ایران به امضای توافقنامه امنیتی عراق و آمریکا به ایران سفر کرد

ایشان خواهان امضای این پیمان امنیتی است و توضیح داده که این پیمان، یک ‌پیمان ایده‌آل نیست، اما در مرحله‌ی فعلی، پیمان خوبی است که می‌تواند عراق را از این شرایط بیرون بیاورد (و به‌خصوص بند هفتم را خارج کند)‌‌ و موضوع دیگر، این که نیروهای آمریکایی از این کشور خارج شوند.

اما جواب ایران همان جواب سابق است و پاسخی، آن‌طور که آقای بارزانی انتظار داشت، به او داده نشده است.

البته‌ به نظر من، بارزانی هم معتقد است که در این شرایط نمی‌توانسته کاری انجام بدهد. اما در هرحال دیدگاه‌های عراقی‌ها و به‌خصوص کردها‌ را در این زمینه برای طرف ایرانی توضیح داده است.

البته‌ در کنفرانس خبری که بین آقای منوچهر متکی و بارزانی برگزار شد، لحن صحبت آقای متکی نسبت به گذشته، یک مقدار نرم‌تر شده. ولی این نرمش به معنای برگشت از مخالفت با پیمان امنیتی عراق و آمریکا نیست.

بعد از آن کنفرانس هم دیدیم، چه آقای لاریجانی، چه آقای مسعود جزایری ـ یکی از فرماندهان سپاه‌ ـ و دیگر مسئولین ایرانی، به شدت، با پیمان امنیتی عراق و آمریکا مخالفت کردند. این هم به این معنی است که سفر آقای بارزانی، اگر می‌خواست این مساله را به شکلی حل کند، این موضوع حل نشده است.

نظر آیت‌الله سیستانی در ارتباط با این پیمان امنیتی، آن‌طور که تا کنون در گزارش‌ها آمده، این است که ایشان از تصمیم‌گیری مراجع دولتی، مجلس و احزاب سیاسی عراق پشتیبانی کرده. یعنی این مساله را به تصمیم‌گیری احزاب و نهادهای حکومتی عراق، واگذار کرده است. بازتاب این مساله در ایران چگونه است؟

طبیعتاً در ایران صحبتی از این قضیه نمی‌شود. به‌خصوص این قسمت از گفته‌ی آقای سیستانی که «اگر پارلمان موافقت کند، او حرفی ندارد و مخالفتی با پیمان امنیتی نمی‌کند»، ندیدم که در ایران مطرح شود.

ولی معتقدم‌ دولت ایران این مساله را مطرح می‌کند که آقای سیستانی بالاخره می‌داند، پارلمان عراق این پیمان‌نامه را تایید نخواهد کرد. به همین خاطر سیستانی، گذاشته که این پیمان‌نامه به پارلمان برود و پارلمان مخالفت کند.

ایران به این شکل تحلیل می‌کند، نه آن‌طوری که در جاهای دیگر گفته می‌شود که مالکی موافقت اولیه را از سیستانی گرفته است تا این پیمان امنیتی را از مجلس بگذراند.

به اعتقاد من، چنین چیزی نیست. ایران به این صحبت سیستانی در مورد منتقل شدن این پیمان به پارلمان کم‌توجه است، چون معتقد هستند که سیستانی در نهایت می‌خواهد ببیند که ملت عراق چه می‌گوید و به اعتقاد ایرانی‌ها، ملت عراق با این پیمان امنیتی مخالف است.

مسائل مربوط به رویدادهای مرزی ایران و کردستان عراق، به ویژه، فعالیت‌های پ.ک.ک و هم‌چنین گروه پژاک که وابسته به آن‌ها معرفی می‌شود، آیا مورد بحث آقای بارزانی و مقامات ایران بوده است؟

بله، مورد بحث قرار گرفته و چیزی که مطرح شده‌ این است که بارزانی نه فقط به ایران، بلکه به ترکیه، این چراغ سبز را داده که اگر آن‌ها فکر می‌کنند تروریست‌ها در کردستان عراق فعالیت می‌کنند، این اجازه را دارند که به آن‌ها حمله کنند و آن‌ها را از بین ببرند و یا از آن‌جا دور کنند.

به اعتقاد من، دولت کردستان عراق در این زمینه یک نوع خردورزی به خرج داده و اگر بارزانی هم در تهران، صحبتی در این مورد کرده، در چهارچوب همین سیاست است و به آن‌ها قول داده که می‌توانند در زمینه‌ی پی‌گیری و تعقیب این تروریست‌ها، این‌طوری عمل کنند.