«ممانعت از خروج عبدالله مؤمنی، غیرقانونی است»

حسین علوی

نشست حقوق بشر کشورهای آسیا و اقیانوسیه در کوالالامپور با شرکت ۲۰۰ هیأت از نمایندگان نهادهای ملی و سازمان‌های غیردولتی، از روز دوشنبه هفتم مردادماه به مدت سه روز جریان داشت.

در این‌باره با حسن اسدی زید‌آبادی، مسئول کمیته حقوق بشر سازمان ادوار تحکیم در تهران گفت و گو کردم و ابتدا از دستور کار این نشست را پرسیدم.

عبدالله مؤمنی، عضو سازمان دانش‌آموختگان ایران اسلامی (ادوار تحکیم)

همان طور که می‌دانید، این یک نهاد از نهادهای حقوق بشری زیر مجموعه سازمان ملل و با مشارکت کمیسیون‌های ملی و نهادهای ملی حقوق بشر در آسیا که از جمله تعهدات کشورها در معاهداتی از جمله معاهدات پاریس است که کمیسیون‌های ملی را که هم دولتی و هم مردمی را هستند تشکیل بدهند.

این نشست، نشست این نهاد آسیایی است که متشکل از همین کمیسیون‌های ملی است. از ایران کمیسیون ملی که برای این نهاد آسیا و اقیانوسیه معرفی شده، نهاد منطقه‌ای کمیسیون حقوق بشر اسلامی است.

کمیسیون حقوق بشر اسلامی، متشکل از برخی مقامات قضایی و حالا مطابق اساسنامه‌ی آن، برخی مقامات غیر‌قضایی و غیردولتی است که درواقع این نهاد به آن‌جا معرفی شده است. البته هنوز عضویت این نهاد در آن‌جا پذیرفته نشده، به دلیل این‌که این را یک نهاد مستقل نمی‌دانند.

در عین حال یک نشست غیر‌رسمی و در حاشیه این نهاد هم برگزار می‌شود با حضور ان‌جی‌او‌ها و نماینده‌های ان‌جی‌اوهای حقوق بشری که نهادهای مردمی و کاملاً غیر‌دولتی‌ مدافعان حقوق بشر در کشورهای آسیایی هستند.

آن‌جا نماینده‌های این کشورها هم حضور دارند و از وضعیت حقوق بشر در کشورهای آسیایی و مناطق مختلف آسیا و اقیانوسیه یک دید دیگری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نشست این نهادها که سالیانه برگزار می‌شود برای تاثیرگذاری در مساله‌ی حقوق بشر چه امکاناتی دارد و با گزارش‌هایی که به این نشست ارائه می‌شود، چه برخوردی می‌کند؟

علی‌القاعده دو گزارش در این نشست‌ها بیان می‌شود. یکی گزارش‌هایی هست که از سوی همین نهادهای ملی ارایه می‌شود که به نظر می‌رسد این گزارش‌ها چون که از سوی ساختارهای معمولاً غیر‌دموکراتیک کشورهای آسیایی هستند، شاید واقعاً نشود که خیلی بر آن‌ها تکیه کرد، گزارش‌هایی که می‌شود بیشتر به عنوان صوری و شکلی از آن‌ها نام برد

گزارش‌هایی هم هست که توسط مدافعان حقوق بشر و تشکل‌های غیردولتی و به دعوت همان نهاد بین‌المللی و منطقه‌ای IPS ارایه می‌شود. اصولاً نهادهای بین‌المللی حتی در عالی‌ترین سطوحش عملاً ضمانت‌های اجرایی خیلی قوی در زمینه‌ی حقوق بشر را ندارند.

اما به هرحال بر افکار عمومی تاثیرگذار است و در مجموع به لحاظ سیاسی و حقوق بین‌المللی این امکان را فراهم می‌کند که کشورها را تحت فشار قرار بدهند.

البته ویژگی خاص این نهاد این است که‌ مدافعان حقوق بشر در کشورهای مختلف آسیایی از وضع یکدیگر با خبر می‌شوند و با همدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

این نوع تعاملات در بحث آموزش و ترویج مفاهیم حقوق بشر در کشورهای غیر‌دموکراتیک همواره مهم بوده است. کما این‌که حاکمیت معمولاً دنبال این هست که هیچ صدایی از این وضعیت نامطلوب به بیرون منتشر نشود و این فرصت‌ها فرصتی است که مدافعان حقوق بشر در کشورهایی مثل ایران می‌توانند انتقاداتی را که به وضع موجود دارند، به گوش افکار عمومی جهان و نهادهای بین‌المللی برسانند.

آقای عبدالله مؤمنی قرار بوده به عنوان نماینده ادوار تحکیم شرکت بکنند که از خروج ایشان جلوگیری شده. آیا مسوولان دولتی دلیل این جلوگیری را اعلام کردند؟

پیش از این، در سال گذشته آقای مؤمنی قصد عزیمت داشتند برای شرکت در یک کنفرانس علمی در دانشگاه ام‌آی‌تی آمریکا که همراه با چند تن از چهره‌های سرشناس جامعه مدنی ‌در فرودگاه گذرنامه ایشان و آن دوستان را می‌گیرند و مانع از خروج می‌شوند.

در واقع برای این سفر هم همین مشکل به‌وجود آمد و مقامات امنیتی و قضایی، بدون هیچ‌گونه توضیحی و بدون هیچ گونه حکم قانونی و دستور قضایی از تحویل گذرنامه ایشان ممانعت به عمل آوردند.

به هر حال مطابق قوانین جمهوری اسلامی و موازین آیین دادرسی کیفری، فقط با حکم قضایی و بر مبنای یک قرار قضایی می‌توان یکی از شهروندان را از خروج از کشور محروم کرد و آزادی رفت و آمد او را محدود کرد.

ولیکن با این توضیح که ما نمی‌خواهیم شما به نهادهای بین المللی بروید و وضعیت حقوق بشر در ایران را را گزارش بدهید، ممانعت به عمل آوردند و عملاً از خروج آقای مؤمنی به عنوان سخنگوی سازمان دانش‌آموختگان ادوار تحکیم و نماینده کمیته حقوق بشر این سازمان ممانعت به‌وجود آوردند.