تفاوت سیاست سرکوزی و شیراک در قبال ایران

حسین علوی

سخنان اخیر نیکلا سرکوزی رییس جمهور فرانسه که هنگام توضیح سیاست دفاعی این کشور، از برنامه هسته‌ای و توان موشکی ایران به عنوان خطری برای اروپا یاد کرده بود؛ بازتاب وسیعی در رسانه‌های جهان داشت. وزارت خارجه ایران نیز نسبت به این سخنان واکنش نشان داد. محمدعلی حسینی، سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن بی‌اعتبار دانستن اظهارات سارکوزی گفت که ایران به ارتقای توانایی‌های خود در این زمینه ادامه خواهد داد و ارتباط دادن آن با تهدید احتمالی دیگر کشورها، نابجا است. این چندمین بار است که رئیس جمهور کنونی و مسئولان وزارت خارجه فرانسه درقبال مناقشه هسته‌ای ایران، مواضعی تندتر نسبت به دولت ژاک شیراک را مطرح می کنند.
در گفتگو با دکتر جلال ایجادی تحلیل گر سیاست‌های فرانسه و اروپا،‌این پرسش را درمیان نهادم که آیا اکنون می‌توان از مجموعه سیاست‌های مشخص و متفاوت دولت آقای سرکوزی نسبت به دولت شیراک، درباره ایران، یاد کرد؟

ـ فکر می‌کنم دولت آقای سرکوزی درست است که سعی می‌کند نزدیکی‌های بیشتری را با سیاست‌های آمریکا نشان بدهد و از جمله اینکه خواهان همکاری در چارچوب پیمان ناتو شده و به همین دلیل هم اخیرا خواهان اعزام نیروهای نظامی فرانسه به افغانستان هست، ولی درعین حال نباید از خاطر ببریم که بین سیاست دولت فرانسه و دولت آمریکا، اختلافاتی وجود دارد.

از جمله بحث هایی که اخیرا در فرانسه مطرح می‌شود، این است که دولت فرانسه پیمان منع کامل آزمایشات هسته‌ای را که از سال 1996 مطرح بوده، امضاء کرده است؛ در صورتی که آمریکا و چین و یا اسراییل، امضاء نکرده اند. فرانسه خواهان این است که این قرارداد امضاء بشود و درچهارچوب همین قرارداد، درواقع سیاستی را که سرکوزی مطرح می‌کند (که البته باید ببینیم تا چه میزانی جدی خواهد بود). این است که دولت فرانسه می‌خواهد تلاش بیشتری را برای کاهش سلاح‌های اتمی جهان در پیش بگیرد.

البته این قضیه را ما در زمان شیراک هم شاهد بودیم. ولیکن دولت سرکوزی می‌خواهد نشان بدهد که فرانسه ضمن اینکه خواهان یک سیاست نظامی در زمینه اتمی است، درعین حال خواهان کاهش سیستم نظامی هسته‌ای در سطح جهان هم هست و این یک تفاوتی نسبت به دولت گذشته دارد. در حقیقت شیراک تمایلاتش نسبت به آمریکا بسیار ضعیف تر بود، در صورتی که سرکوزی تمایل بیشتری نشان می‌دهد و سیاست او در قبال ایران هم فکر می‌کنم در همین ارتباط قرار می‌گیرد.

در برخی گزارش‌ها آمده که فرانسه اظهار آمادگی کرده است تا برای اعمال تحریم‌های مشترک با آمریکا علیه ایران، مستقل از تحریم‌های سازمان امنیت دست به اقدام بزند. آیا این را می توان یک سیاست مشخص و قطعی فرانسه در رابطه با مناقشه هسته‌ای ایران دانست؟

ـ فکر نمی‌کنم. تا آنجا که معلوم است، فرانسه در عین همکاری در مورد قطعنامه اخیر، که البته نقش فرانسه در تهیه آن نقش خیلی برجسته‌ای بود، ولی اینکه تا این حد جلو برود که از مناسبات و سیاست‌های جامعه بین‌المللی خارج بشود و با آمریکا سیاست خاصی را در قبال ایران در پیش بگیرد، فکر نمی‌کنم که اینطور باشد.

آنچه که روشن است، دولت فرانسه سعی می‌کند تا نسبت به ایران، فشار بیشتری وارد کند. زیرا برخلاف سیاست ژاک شیراک که خواهان ادامه مناسبات با مجموعه کشورهای عربی و به نحوی هم با ایران بود و زمانی که در ارتباط با مساله ایران از او سوال کردند، مطرح کرد که سیاست هسته‌ای ایران، خطر چندانی ندارد، اکنون دولت سارکوزی سعی می‌کند که این را به طرز دیگری پیش ببرد. یعنی یک طرف مساله حمایت از اسراییل است و از سوی دیگر حمایت از برخی کشورهای عربی از جمله شیخ نشین‌های خلیج فارس و درعین حال مخالفت با نیروها و کشورهایی که مخالف اسراییل هستند از قبیل سوریه و ایران.

در ارتباط با ایران، مسلما سرکوزی خواهان این است که قراردادهای نفتی با ایران حفظ بشود ولیکن به هرحال می‌خواهد نشان بدهد به ایران که در این منطقه اگر قرار باشد که انتخابی هم صورت بگیرد، در درجه اول این انتخاب به سمت اسراییل و برخی از کشورهای عربی خواهد بود و نه ایران. ولی اینکه از این موضوع نتیجه بگیریم که مناسبات با آمریکا، به فرانسه اجازه خواهد داد که اقدامات نظامی حادی در قبال ایران در نظر بگیرد، من به چنین فرضیه ای اعتقاد ندارم.

آیا در دیدار اخیر آقای جان مک کین، نامزد حزب جمهوری خواه آمریکا با آقای سارکوزی، در ارتباط با مسائل ایران هم تبادل نظری صورت گرفته است؟

ـ بر اساس آنچه که بعضی از روزنامه نگاران فرانسه مطرح کرده اند، در صحبت‌هایی که بین کاندیدای حزب جمهوری خواه آمریکا با سارکوزی صورت گرفته، مک کین از جمله سعی کرده حمایت بین‌المللی آشکار سارکوزی را نسبت به خودش جلب کند. از سوی دیگر، به خصوص در ارتباط با مسائل اسراییل و فلسطین صحبت شده و همچنین در رابطه با مساله ایران هم صحبت‌هایی بین آنها صورت گرفته است.

به نقل از برخی منابع خبری، مک کین خواهان این بوده که در صورت پیروزی او در انتخابات آمریکا، فرانسه همکاری‌های خیلی نزدیک تری را با آمریکا در نظر بگیرد. ولیکن من فکر می‌کنم که هنوز خیلی زود است که ما بگوییم که اینها به توافقی رسیده اند، به خاطر اینکه مک کین هنوز در موقعیت سیاست گذاری برای آمریکا قرار ندارد و بنابراین این مناسبات و این مذاکرات بیشتر جنبه دیپلماتیک دارد.