اتحادیه اروپا و پخش برنامه تلویزیونی به‌زبان فارسی

حسین علوی

در قطعنامه‌ای که نمایندگان پارلمان اروپا در ارتباط با ایران صادر کرده اند، مسائل مختلفی از جمله مناقشه‌ی هسته‌ای، وضعیت حقوق بشر، روابط تجاری و نیز تصمیم به راه‌اندازی یک برنامه‌ی تلویزیونی فارسی زبان از اروپا، مورد توجه قرار گرفته است.

در این باره گفتگویی داشتم با مهران براتی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی ایران و اروپا و ابتدا دلایل اظهار نگرانی پارلمان اروپا از روند مذاکرات مربوط به مناقشه‌ی هسته‌ای و تاکید بر ضرورت همکاری بیشتر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را پرسیدم:

ـ البته آنچه که شما به عنوان نگرانی از آن اسم می‌برید، تا به حال این‌طور فهمیده شده که آژانس هنوز پاسخ‌های لازم و قانع کننده را از ایران نگرفته است. معنی نگرانی برای آقای سولانا و اتحادیه اروپا این هست. من برداشتم این نیست که آقای البرادعی و آژانس هم، تعبیر دیگری از مساله داشته باشند.

نکته‌ی دیگری که در قطعنامه‌ی پارلمان اروپا هست، موکول کردن عقد توافق‌نامه همکاری تجاری با ایران به بهبود وضع حقوق بشر و همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی هست. اهمیت اقتصادی این توافق‌نامه‌ی همکاری تجاری، در چه موضوعاتی و تا چه حد است؟

ـ سال‌ها است که ایران کوشش می‌کند از شرایط ویژه‌ی گمرکی برای ورود به بازارهای اروپا استفاده کند. یعنی تسهیلات گمرکی یا برداشتن بعضی از محدودیت‌های گمرکی برای برخی از تولیدات ایرانی در این بازار.

تا به حال، این گفتگوها به دلایل سیاسی به نتیجه نرسیده است. بعضا ایران با تک‌تک این کشورها، قراردادهای دو جانبه‌ای داشته، که این مورد اعتراض کمیسیون اروپا قرار گرفته است. چون در اتحادیه اروپا کشورها نمی‌توانند شرایط ویژه‌ای بوجود بیاورند که رقابت میان این کشورها را در رابطه با کشورهای ثالث بطور اساسی درهم بریزد.

ایران کوشش‌های زیادی در این زمینه کرده که موفق نبوده است؛ و به‌همین دلیل هم اروپا مایل است روابط تجاری و به‌خصوص روابط خودش را در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری، به‌طور متمرکز در ایران گسترش بدهد. همه‌ی این‌ها به دو مساله مربوط است: یکی بهبود وضع حقوق بشر، و دیگری حل مساله اتمی در ایران.

نکته‌ی مهم دیگری که در قطعنامه‌ی پارلمان اروپا به چشم می‌خورد، استقبال از تصمیم اتحادیه‌ی اروپا، مبنی بر راه‌اندازی تلویزیون فارسی زبان است. آیا چنین تلویزیونی فقط برنامه‌های شبکه‌ی خبری اروپا را به زبان فارسی پخش خواهد کرد یا اینکه تولید برنامه مستقل به زبان فارسی هم، به ویژه برای ایران، خواهد داشت؟

ـ این موضوع، هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. طبق خبری که از اطلاعیه‌ی سایت انگلیسی زبان کمیسیون اروپا داریم؛ این است که در جمع بودجه‌ای در حدود سالانه سه میلیون یورو، در نظر گرفته‌اند.

ابتدا نظر بر این بود که برنامه‌های شبکه «یورو نیوز» به زبان‌های مختلف پخش شود. یک زبان مورد نظر، عربی هست، که اخبار اروپایی به زبان عربی هم پخش شود، یا در حقیقت دیدگاه‌های اروپایی به زبان عربی پخش بشود. اما سوال این است که کدام بخش از برنامه‌های یورو نیوز، قابل استفاده در این جهت است؟ در مورد ایران هم، چنین نظری وجود داشته است.

این با اعتراضاتی روبرو شده و هنوز تعیین تکلیف نشده است که آیا این یک برنامه‌ی فارسی زبان ویژه با تولید مشخص در رابطه با ایران است، یا اینکه بعضی از برنامه‌های یورو نیوز، یا دیگر تلویزیون‌های اروپایی را، دوبله شده، به زبان فارسی پخش کنند. این موضوع البته از نظر سیاسی اهمیتی ندارد. در حالی که جهت‌گیری اتحادیه اروپا (در اعلام این موضوع) بیشتر یک جهت‌گیری سیاسی است.

میان نمایندگان مجلس و اعضای اجرایی کمیسیون، در این مورد هنوز توافق کافی حاصل نشده است. احتمالا تا ماه مارس و آوریل، تعیین تکلیف خواهد شد.

برای آغاز پخش برنامه‌های فارسی از تلویزیون اروپا، آیا تاریخی هم تعیین شده است؟

ـ نخیر. در اتحادیه اروپا، تمام برنامه‌هایی که بودجه‌ای بیش از پنجاه هزار یورو دارند، باید به مناقصه گذاشته بشود. یعنی بایستی که این موضوع در صفحه‌ی اطلاعات عمومی، به‌صورت آگهی نوشته شود. آن‌وقت شرکت‌های تولید کننده، خودشان را معرفی کنند.

ولی در اصل اینطور است که شرکت‌هایی که برای خود شبکه "یورو نیوز" کار می‌کنند یا شرکا و همکارانی که یورو نیوز دارد، معمولا از این مسائل با خبر می‌شوند و چون اخبار آن‌ها از داخل، بسیار بیشتر از کسانی است که از بیرون هستند؛ در شرایط بهتری در این مناقصه شرکت می‌کنند و برنده می‌شوند.

حال مساله اینست که آیا گروهی از تولید کنندگان متخصص ایرانی وجود دارند که بتوانند بطور رقابتی طوری شرکت بکنند که آن رقبایی که اطلاعات داخلی بیشتری دارند را از میدان به در کنند و تولید برنامه را خودشان به دست بگیرند؟