جشنواره تحریم شده تئاتر فجر

بیست و هشتمین دوره‏ی جشنواره‏ی بین‏المللی تئاتر فجر، مهم‏ترین رویداد نمایشی ایران، با کناره‏گیری و تحریم نمایشنامه‌‏نویسان و کارگردانان مطرح تئاتر امروز ایران روبرو شده است.در پی کناره‏گیری و انصراف بهرام بیضایی و محمد چرمشیر، شش نمایشنامه‌نویس و کارگردان دیگر تئاتر ایران نیز اعلام اعلام کردند که حاضر به شرکت در این جشنواره نیستند.

بیست و هشتمین جشنواره‏ی بین‏المللی تئاتر فجر قرار است در ۱۴ بخش از دوم تا یازدهم بهمن ماه ۱۳۸۸ در تهران و برخی از مراکز استان‏ها برگزار شود. در گفت‏وگویی با پیام رهنما، روزنامه‏نگار، هنری‌نویس و منتقد سینما و تئاتر در تهران، به تأثیر این کناره‏گیری‏ها در روند برپایی جشنواره و ارتباط آن با شرایط روز ایران، پرداخته‏ام.

آقای رهنما، فکر می‏کنید کناره‏گیری نمایشنامه‏ نویس‏ها و کارگردانان مطرح تئاتر امروز ایران از جشنواره‏ی تئاتر فجر، با مسائل روز و شرایط کنونی ارتباط داشته باشد؟ و بتواند در روند برپایی آن تأثیر بگذارد؟

بعد از تحریم دو سالانه‏ی جشنواره‏ی کاریکاتور و نامه‏ی ۱۲ کارگردان سرشناس سینمای ایران در اعتراض به اتفاقات پس از انتخابات در ایران، این بار نوبت به اهالی تئاتر رسید تا با تحریم مهم‏ترین رویداد نمایشی در ایران، اعتراض خود را اعلام کنند.

خانم افروز فروزند، آقای حسن فتحی، آقای محمد یعقوبی، آقای امیر دژاکام، آقای همایون غنی‏زاده و آقای نادر برهانی مرند، از جمله کارگردان‏هایی هستند که در روزهای اخیر هرکدام به نوعی خبر از انصراف و تحریم جشنواره‏ی تئاتر می‏دهند.

بعد از انصراف آقای بیضایی از جشنواره با نمایشنامه‏ی «سهراب کشی»، این دوستان نیز در ادامه‏ی اعتراض‏ها با وجودی که حضور آن‏ها از سوی دبیرخانه‏ی جشنواره اعلام شده بود، انصراف دادند. اتفاقی که شاید برای جشنواره‏ی امسال که دبیر آن آقای حسین پارسایی، مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی است، چندان خوشایند نباشد.

این انصراف‏ها سطح کیفی و دست‏کم سطح تبلیغاتی جشنواره را پایین می‏آورد و چندان خوشایند دولتی که در ماه‏های اخیر دولت کودتا لقب گرفته است، نیست و به ضررش تمام می‏شود.

یکی دیگر از نویسندگان و کارگردانان مطرح تئاتر ایران، آقای محمد یعقوبی، در بیانیه‏ای که جمعه، یکم آبان انتشار داد، ضمن تحریم جشنواره‏ی امسال از همه‏ی نویسندگان و کارگردانان درخواست کرده است متون تولید شده و کارهایی که تولید می‏شود را در جشنواره‏ی فجر ارائه ندهند.

آقای یعقوبی در این بیانیه هم‏چنین آدرس سایت شخصی خویش را اعلام کرده و از همکاران خود در بخش نویسندگی تئاتر خواسته است که نمایشنامه‏هایشان را به این سایت ارجاع بدهند تا ایشان آن‏ها را منتشر کند و در دسترس عموم مخاطبین علاقه‏مندان به فرهنگ و هنر ایرانی قرار بدهند.

با توجه به رویدادهای اخیر ایران، به نظر می‏رسد نام نمایشنامه‏ی آقای بهرام بیضایی «سهراب کشی» سمبلیک باشد. به نظر شما این‏طور نیست؟

بله، به نظر من هم همین‏طور است. اما از سوی دیگر، فکر می‏کنم مسؤولین فرهنگی مرکز هنرهای نمایشی در موافقت‏شان با اجرای نمایشنامه‏ی «سهراب‏کشی»، به این فکر می‏کردند که شاید اجرای آن بتواند سوپاپی بر دردی که چند وقت اخیر این مملکت را فرا گرفته است باشد و به این شکل مردم را کمی ‏راضی نگاه دارند.

شاید هدف مسئولین جشنواره این بوده که به مردم بگویند: در کنار همه‏ی اتفاقاتی که افتاده، فضای کار را برای اجرای صحنه‏ای آقای بیضایی و دیگر کارگردانان سرشناسی که در طول چند سال بعد از انقلاب، همواره به عنوان کارگردانان معترض با آن‏ها برخورد شده، باز می‏گذارند و آنان می‏توانند حتی در این فضای خفقان فعالیت داشته باشند.

آقای رهنما، در پهنه‏ی سینما نیز چند تن از سینماگران گفته‏اند که فعلاً کار نمی‏کنند و از خروج تعدادی از اهالی سینما از کشور جلوگیری شده است. ممکن است در این باره هم توضیحی بدهید؟

آکادمی برپایی مراسم اسکار، نامه‏ای به انجمن سینمای ایران فرستاد و از ۱۰ تن از کارگردانان و صاحب‏نظران سینمای ایران برای حضور در مراسمی که برای تبادل اندیشه و اطلاعات در امریکا برگزار می‏شد و هم‏چنین بازدید سینماگران ایرانی از محل برپایی مراسم اسکار، دعوت کرد.

انجمن سینمای ایران یک هیأت ۱۰ نفره را شامل کارگردانان و بازیگران سینما انتخاب کردند. اما ار خروج خانم فاطمه‏ معتمدآریا و آقای ایرج طهماسب جلوگیری شد و نگذاشتند آن‏ها همکاران دیگرشان را همراهی کنند.

در رسانه‏های حامی دولت، از جمله خبرگزاری فارس و روزنامه‏ی کیهان درج شده بود که جلوگیری از خروج این دو بازیگر سینمای ایران به علت انجام فعالیت‏های خیابانی آنان بعد از انتخابات ریاست جمهوری بوده است. بعد از آن هم متأسفانه آقای جعفر پناهی ممنوع‏الخروج شد.