جرم مشهود شادی صدر: پیاده‌روی به سمت نماز جمعه

ایرج ادیب‌زاده

شادی صدر، وکیل دادگستری و از فعالان حقوق زنان در ایران، روز جمعه ۲۶ تیرماه هنگامی که همراه با گروهی از فعالان حقوق زن به سوی محل برگزاری نماز جمعه تهران می‌رفت، از سوی افراد ناشناس دستگیر شد. شاهدان عینی می‌گویند که لباس‌ شخصی‌ها با خشونت و ضرب و شتم خانم صدر را بازداشت کردند. حسین نیلچیان همسر شادی صدر در گفت و گو با رادیو زمانه با تأیید بازداشت همسرش گفت که از میان همراهان خانم صدر، تنها وی بازداشت شده است. در همین باره با دکتر سید محمد سیف‌زاده، وکیل دادگستری و عضو کانون مدافعان حقوق بشر در ایران گفت و گو کردم.

آقای سیف‌زاده، خانم صدر هیچ مشکل قضایی نداشتند. دیشب به همسرشان اطلاع دادند که گویا به زندان اوین منتقل شده‌اند. شما این شیوه‌ی برخورد و بازداشت، آن هم در مورد یک وکیل دادگستری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اول باید بدانیم که غیر از ضابطین دادگستری، کسی حق ندارد کسی را دستگیر کند. ضابط دادگستری هم اگر در جرائم مشهود باشد - که ظاهراً پیاده‌روی به طرف نماز جمعه نباید جرم باشد - ظرف ۲۴ ساعت باید پرونده را در اختیار قاضی قرار بدهد. و اگر در جرائم غیرمشهود باشد، باید اولاً شخص مرتکب جرم شده باشد و دلایل توجه اتهام به او حاکی باشد. آن وقت احضارش می‌کند. احضار باید به ایشان ابلاغ بشود. اگر نیامد، حکم جلب صادر می‌شود. حکم جلب هم باید به ایشان ابلاغ بشود و بعد هست که می‌شود ایشان را دستگیر کرد.

آن وقت هم به استناد اصل ۳۲ قانون اساسی نمی‌شود بیش از ۲۴ ساعت کسی را نگه داشت. باید فوراً ظرف ۲۴ ساعت تفهیم اتهام توأم با دلیل به ایشان تفهیم بشود و سپس پرونده به دادگاه ارسال بشود.

۲۴ ساعت تقریبا گذشته است و هیچ کدام از این مسائلی که شما برشمردید، انجام نشده است.

من هم همین طور شنیدم. حالا باید ببینیم که مأموران از طرف کجا بودند و اصلاً حکمی داشتند یا حکمی نداشتند. اگرهم حکمی داشتند، باید به همان طریقی که گفتم انجام بگیرد.

خانم شادی صدر در حال حاضر وکالت خانم شیوا نظرآهاری، فعال حقوق زنان و عضو کمیته‌ی گزارشگران حقوق بشر و چند تن از خانم‌های فعال حقوق زنان را که در رویدادهای اخیر بازداشت شدند، برعهده داشتند. فکر می‌کنید این بازداشت به این پرونده‌ها ارتباطی دارد؟

بعید می‌دانم که به این مسائل ارتباطی داشته باشد و من امیدوارم که بهرحال در این قضیه موازین قانونی رعایت بشود. چون اگر ما در مورد وکیل به اصل ۱۶۴ قانون اساسی توجه کنیم که نوعی مصونیت برای قاضی قائل است و مصوبه‌ی مجمع تشخیص مصلحت نظام که وکیل را در مقام دفاع، دارای احترام و شأن قضا می‌‌داند و مسئولین دادگستری که مدعی هستند وکیل و قاضی دو بال فرشته یا دو بازوی عدالت هستند، بنابراین شکستن این بال به مصلحت هیچ کس و از جمله قوه قضاییه نیست.

محمد سیف‌زاده، حقوق‌دان و عضو کانون مدافعان حقوق بشر

از جمله سه نفر وکیلی که بازداشت شده‌اند - خانم شادی صدر، آقای دادخواه و آقای سلطانی - بر طبق مصوبات بین‌المللی، وکلایی که در جریان حقوق بشر کار می‌کنند از این نوع مصونیت هم برخوردار هستند. امیدوارم که به این موازین قانونی توجه شود.

درباره همین مسأله‌ی حرفه‌ی وکالت که شما به آن اشاره کردید، شورای ملی وکلای فرانسه با بیش از ۵۰ هزار عضو همین مسأله را مطرح کرده و گفته است که با بازداشت عبدالفتاح سلطانی، محمد دادخواه و البته آقای مصطفایی (که ایشان را هم گرفته‌ بودند؛ ولی آزادشان کردند) حرفه‌ی وکالت در ایران خدشه‌دار شده است. شما دربا‌ره‌ی دو وکیل دیگر بازداشت‌شده اطلاعات تازه‌ای دارید؟

هردو همکاران ارجمند من از اعضای مؤسس کانون مدافعان حقوق بشر هستند که در آن‌جا ما همه پرونده‌های حقوق بشری، زندانیان سیاسی، مطبوعاتی و عقیدتی را به طور مجانی وکالت می‌کردیم و البته به لحاظ این مطلب هم برنده‌ی جایزه‌ی حقوق بشر فرانسه شدیم. آقایان واقعاً جرمی که مرتکب نشده‌اند هیچ، من تصور نمی‌کنم حتی ترک اولایی هم کرده باشند. امیدواریم که این عزیزان هم کارشان به سامان برسد و هرچه زودتر آزاد بشوند.

در عین حال پس از رویدادهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران شماری از روزنامه‌نگاران، وکلای دادگستری، فعالان حقوق بشر و مردم معترض بازداشت شدند که در مورد برخی از آن‌ها اطلاعی هم در دست نیست. عفو بین‌الملل درخواست آزادی فوری خانم صدر را کرده است. فکر می‌کنید چه اقدامی می‌شود برای کمک به آزادی این بازداشت‌شدگان کرد؟

من تصور می‌کنم که عقلای قوم، حالا با توجه به صحبت‌هایی هم که دیروز در نماز جمعه شد، واقعاً به این مطلب برسند که این عزیزان حالا از تمام صنوف روزنامه‌نگاران، متهمان سیاسی، کنش‌گران سیاسی، مطبوعاتی و هم‌چنین حقوق بشری هرچه زودتر آزاد شوند.

شادی صدر، وکیل و فعال حقوق زنان

و حرف آخر این که خانم شادی صدر به جز آن که وکالت پرونده‌ی فعالان حقوق زنان بازداشت‌شده را به‌عهده دارند، بنیان‌گذار سازمان مردمی «راهی»، از مؤسسان وب‌گاه‌های «زنان ایرانی» و «میدان زنان»، از اعضای فعال «کمپین قانون بی‌سنگسار» و «نه به لایحه‌ی حمایت از مردان در خانواده»، دفاع از حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها و منشور زنان ایران هستند.

به گفته‌ی همسر ایشان آقای حسین نیلچیان چند مأمور که خود را پلیس امنیت معرفی کردند، چند ساعت پس از بازداشت ایشان خانه و دفتر کار او را بازرسی کردند، اسناد و کامپیوترهایی را هم که متعلق به همسر و دختر ۱۰ ساله‌ی او بودند، با خود بردند. به گفته‌ی همسرش خانم صدر به بیماری شدید غددی و استخوانی مبتلاست و قرار بود هفته‌ی آینده تحت عمل جراحی قرار گیرد.