«تردیدی وجود ندارد که خواست حاکمیت احمدی نژاد است»

ایرج ادیب‌زاده

یکی از نامزدهای اصلی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، مهدی کروبی، در نامه‏ی اعتراضی خود به رییس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نوشته است: «صدا و سیما را به کیهان مصور تبدیل نکنید.»
مهدی کروبی در نامه‏‏اش به ضرغامی، هشدار داده است که بی‏طرفی را حفظ کند و دست از تخریب بردارد، وگرنه سکوت نخواهد کرد.

برای بررسی بیشتر این موضوع با آقای حسین باستانی، روزنامه‏نگار ساکن فرانسه، گفت‏وگویی انجام داده‏ام.

آقای باستانی، رادیو تلویزیون‏های دولتی در همه‏ جا با هزینه‏ی مردم اداره می‏شوند و باید بی‏طرف باشند. این اعتراض‏ها را ناشی از چه چیزی می‏دانید؟

در این انتخابات، حتی در مقایسه با انتخابات قبلی ریاست جمهوری، دست‏رسی اصلاح‏طلب‏ها به رسانه‏های گروهی کم‏تر است.

در چهار سالی که دولت آقای احمدی‏نژاد بر سر کار بوده، برای صدور مجوزهای جدید برای نشریات اصلاح‏طلب، با وسواس خیلی زیادی از طرف دولت نهم، رفتار شده است و اصلاح‏طلبان نتوانسته‏اند به نشریات جدیدی به ‏جای نشریاتی که در گذشته توقیف شده‏اند، دست‏رسی پیدا کنند و این در حالی است که نشریات دولتی جدیدی، با استفاده از بودجه‏ی عمومی، به میدان آمده‏اند. در نتیجه‏، نابرابری بسیاری در سطح رسانه‏ای وجود دارد.

در چنین شرایطی که در عرصه‏ی نشریات مکتوب وضعیت دو طرف، به هیچ‏وجه یکسان نیست، نقش رادیو تلویزیون بسیار تعیین کننده می‏شود. به این خاطر که خیلی از مردم اطلاعات‏ خود در مورد انتخابات و حتی در این حد که چه کسی کاندیدا شده و چه کسانی در صحنه مطرح هستند را فقط از صدا و سیما می‏گیرند.

حتی در شرایطی که به فرض، برابری رسانه‏ای در عرصه‏ی نشریات مکتوب وجود می‏داشت، در خیلی از نقاط کشور اساساً، نشریات امکان توزیع پیدا نمی‏کنند. یعنی در اغلب روستاهای کشور، فقط روزنامه‏های دولتی و نشریاتی که در حد کیهان، ایران و بعضا اطلاعات هستند، توزیع می‏شوند.

در چنین شرایطی، خیلی از مردم اطلاعات خود را اساسا، از رادیو تلویزیون می‏گیرند و اگر رادیو تلویزیون به سمت کاندیدای خاصی جهت‏گیری انتخاباتی داشته باشد، می‏تواند تاثیر خیلی زیادی داشته باشد و این اتفاقی است که در عمل دارد می‏افتد.

مانند آن مواردی که در نامه‏ی آقای کروبی اشاره شده بود که حتی بعضا در برنامه‏های تلویزیونی، جزییات صحبت‏های کاندیدایی مثل آقای کروبی در انتقاد به سایر اصلاح‏طلب‏ها، با دقت و به میزان طولانی پوشش داده می‏شود، ولی انتقاداتی که توسط کاندیداهای اصلاح‏طلب به دولت صورت می‏گیرد، پوشش داده نمی‏شود.


کاملا هم مشخص است که به‏خصوص تلویزیون، روی برجسته نمایی اختلافات داخلی اصلاح‏طلب‏ها و سانسور مطلق سخنانی که آن‏ها دارند به تخلفات دولت نهم اشاره می‏کنند، متمرکز شده است.

طبیعی است که این برخورد می‏تواند بر فضای انتخاباتی تاثیر بگذارد. مخصوصا در هفته‏های اخیر، میزان این نوع برخوردها آن‏قدر افزایش پیدا کرده که واکنش کاندیداهای اصلاح‏طلب را به صورتی که ذکر کردید، به دنبال داشت.

حسین باستانی، روزنامه‏نگار

همان‏طور که اشاره کردید، رادیو تلویزیون در جمهوری اسلامی دولتی است. اما آقای مهدی کروبی و آقای میرحسین موسوی نیز خود، نامزدهای حکومتی هستند. در هرم قدرت بوده‏اند و غریبه نیستند. پس چگونه است که این مسایل پیش آمده است؟

مشخص است که گرایش حکومت در انتخابات کنونی به کدام سمت است. شاید یک شاخص خیلی مهم آن این باشد که حکومت حتی اجازه نداد کاندیداهای مهم و مطرح داخل جناح محافظه‏کار، به رقابت با آقای احمدی‏نژاد بپردازند.

تا یک ماه پیش نیز کاندیداهای بالقوه‏ی مهمی، مثل آقای لاریجانی، از همه مهم‏تر، آقای قالیباف و یا آقای ولایتی به عنوان شخصیت‏هایی مطرح بودند که احتمال جدی می‏رفت در صحنه‏ی انتخابات حاضر باشند. البته، کانیداهای محافظه‏‏کار دیگری با درجات اهمیت پایین‏تر نیز، مثل آقای پورمحمدی و آقای جهرمی نیز اعلام کرده بودند که می‏خواهند در صحنه حاضر باشند.

اما، حکومت به یک‏باره و شاید در فاصله‏ی زمانی یکی دو هفته‏ای، تمام این‏ فضا را جمع کرد. یعنی آنان یکی پس از دیگری، به طور مستقیم یا غیرمستقیم، اعلام کردند در صحنه حضور پیدا نمی‏کنند و عملا هم ثبت‏نام نکردند. در این حد از رقابتی که بخواهد برای آقای احمدی‏نژاد خطر ایجاد کند را حتی در داخل جناح محافظه‏کار برنتابیدند.

رهبری هم در مواضعی که از آن زمان تا به حال داشته‏، کاملا در جهت حمایت مطلق از آقای احمدی‏نژاد بوده است و نهادهای زیر نظر ایشان، مثل نهادهای نظامی و خود صدا و سیما هم جهت‏گیری خیلی واضحی به سمت آقای احمدی‏نژاد داشته‏اند.

البته در جناح اصلاح‏طلب‏ها هم کسانی مثل آقایان موسوی و کروبی، کاندیداهایی بودند که رد صلاحیت‏شان برای حکومت ممکن نبود. به همین دلیل آن‏ها را در صحنه باقی گذاشتند. اما معنای آن این نیست که جهت‏گیری حکومت، با توجه به مجموعه عواملی که توضیح داده شد، به سمت کسی به غیر از آقای احمدی‏نژاد است.

این را هم فراموش نکنیم که در انتخابات قبلی، کاندیدایی که در مرحله‏ی دوم انتخابات در مقابل آقای احمدی‏نژاد حاضر بود، آقای هاشمی رفسنجانی بود که در نزد بسیاری از ایرانیان، شاید دومین فرد قدرت‏مند حکومت محسوب شود.

اما وقتی جهت‏گیری حکومت و جمع‏بندی او به سمت انتخاب آقای احمدی‏نژاد رفت، انتخابات به نحوی مهندسی و طراحی شد که حتی شخصیتی مثل هاشمی رفسنجانی که قطعا در داخل حکومت جایگاه محکمی دارد، پس از برگزاری انتخابات گفت که از نحوه‏ی برگزاری انتخابات، به خدا پناه می‏برد.

در نتیجه‏، ممکن است که افرادی در مجموعه‏ی جمهوری اسلامی خودی محسوب شوند، اما همان‏طور که رهبر جمهوری اسلامی در گذشته تاکید کرده بود، این‏طور نیست که همه‏ی کاندیداهای انتخاباتی در یک سطح باشند و قطعا بین آن‏ها، کسانی ارجحیت بیشتری دارند. این نکته را آقای خامنه‏ای حتی قبل از انتخابات دوم خرداد، به تصریح بیان کرد.

طبیعی است که وقتی ارجحیت در این است که کاندیدایی روی کار بیاید و صلاح جمهوری اسلامی در این تشخیص داده شود که کسی رییس جمهور شود، ابزارهای حکومتی هم در جهت تحقق این معنی به‏کار می‏افتند.

فکر می‏کنید، آقای احمدی‏نژاد چهار سال دیگر بر سر قدرت باشند؟

در انتخابات دوم خرداد هم تردیدی وجود نداشت که در مجموع، موضع حکومت و نظر رهبری به کدام سمت است. در آن زمان هم حتی نماینده‏ی آقای خامنه‏ای در سپاه پاسداران، بیانیه‏ی مکتوب منتشر کرد و در آن از سپاهیان خواست که به آقای ناطق نوری، به عنوان کاندیدای اصلح، رأی بدهند.

طبیعی است که این کار نمی‏توانست به صورت تخلف از فرامین رهبری صورت گرفته باشد و حداقل مخالفتی از سوی ایشان، با انتشار این بیانیه وجود نداشت. اما وقتی اختلاف رأی میان سید محمد خاتمی و علی‏ اکبر ناطق نوری در حد سیزده میلیون بود، دیگر نمی‏شد کاری کرد و ممکن نبود بتوان انتخابات را در این حد عوض کرد.

الان هم همین است. البته، اگر تفاوت رأی کاندیدای رقیب آقای احمدی‏نژاد (هرکس که باشد) با ایشان، حتی در حد سه چهار میلیون باشد، حکومت هیچ مشکلی نخواهد داشت که نتیجه‏ی انتخابات را به نفع آقای احمدی‏نژاد، مهندسی کند.

تنها امکانی که وجود دارد، این است که تفاوت رأی آقای احمدی‏نژاد و رقیب او خیلی بیشتر از این حدها باشد. در چنین موردی، کار برای حکومت مشکل می‏شود.

ولی با وجود تمام این مسایل، به نظر من، کوچک‏ترین تردیدی در این که خواست حکومت به کدام سمت است، وجود ندارد.