تاریخ انتشار: ۲۱ اسفند ۱۳۸۷ • چاپ کنید    
گفت و گو با ژاله وفا، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی و اقتصادی مقیم آلمان:

«طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، انتخاباتی بود»

ایرج ادیب‌زاده
adibzadeh@radiozamaneh.com

بیشتر روزنامه‌های روز سه‌شنبه در ایران به موضوع مخالفت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با حذف یارانه‌ها، هدفمند کردن یارانه‌ها و در نتیجه آزادسازی قیمت‌ انرژی در سال ۸۸ پرداختند؛ به جز روزنامه‌ی دولتی ایران که به انتقاد از این تصمیم نمایندگان تیتر زده است، بقیه‌ی روزنامه‌ها در تیترهای خود گفته‌اند مجلس هدفمند کردن یارانه‌ها را تصویب نکرد.

با این حال روزهای آینده برای اقتصاد ایران سرنوشت‌ساز خواهد بود. مجلس شورای اسلامی ایران روز یک‌شنبه به کلیات لایحه‌ی بودجه‌ی سال ۸۸ که معادل دویست و نود و هشت میلیارد دلار اعلام شده، رأی مثبت داد.

در همان زمان احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس هشدار داده بود که در صورت تصویب لایحه‌ی بودجه کسری بودجه سال آینده به چهل و چهار میلیارد دلار خواهد رسید.

در همان زمان طرح لایحه‌ی بودجه در مجلس معلوم بود که به دلیل کاهش چشمگیر بهای نفت در جهان دامنه‌ی مانور و تلاش‌های دولت احمدی‌نژاد در زمینه‌ی مالی در سال آینده بسیار محدود خواهد بود. و سال سختی برای اقتصاد ایران پیش‌بینی می‌شود.

علیرضا محجوب، نماینده‌ی تهران هم گفته بود بودجه‌ی سال ۸۸ یک میلیون فرصت شغلی را در ایران از میان خواهد برد. برای بررسی بیشتر لایحه‌ی بودجه‌ی سال ۸۸ دولت محمود احمدی‌نژاد با خانم ژاله وفا، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی و اقتصادی مقیم آلمان گفت و گو کرده‌ام.

Download it Here!

بودجه‌ی سال ۱۳۸۸ دولت آقای احمدی‌نژاد مانند سایر بودجه‌هایی که در دوران ریاستش در این دولت به مجلس ارایه داده، یک بودجه‌‌ی انبساطی‌ است. اولاً نشانگر بزرگ شدن حجم دولت است. سطح بودجه سال ۱۳۸۷، دویست و نود و سه هزار میلیارد تومان است که بودجه‌ی سال ۸۸ افزایش پیدا کرده است.

البته مقدار آن حدود سه هزار میلیارد تومان کمتر از سال ۸۷ است. ولی از نقطه‌نظر محتوا یک بودجه‌ی انبساطی است. مقدار هشتاد و نه هزار میلیارد تومان آن بودجه‌ی عمومی دولت است. اگر بخواهیم به مقدار سطح درآمدها و هزینه‌ها نگاه کنیم به نظر من ارقامی بسیار غیرواقع‌بینانه دارد.

هم در بخش ارقام مالیاتی‌اش که حدود بیست و نه هزار میلیارد تومان برآورد کرده و قابل وصول است و هم در بخش قیمت‌های حاصل از درآمد فروش نفت که شانزده میلیارد دلار حساب کردند، امکان دارد این مقدار با پایین آمدن هر چه بیشتر قیمت نفت حتا کمتر هم بشود.

اگر دقت بکنیم می‌بینیم حتا معاون وزیر نفت کویت هم اعلام کرد که اگر اوپک سطح تولید نفت را تا این حد پایین نمی‌آورد امکان سقوط قیمت نفت تا بشکه‌ای ۲۰ دلار هم وجود داشت. بنابراین مسأله‌ی قیمت نفت برخلاف آنچه آقای احمدی‌نژاد تصور می‌کرد از زیر ۱۰۰ دلار پایین‌تر می‌آید.

او معتقد بود پایین‌تر نخواهد آمد و بنابراین این درآمدهای بودجه‌ی ۸۸ هم یک درآمدهای غیرواقعی‌ است. در کل به نظر من بودجه سال ۸۸ خاصیت انتخاباتی هم دارد که در آن یک‌سری ابزار مالی در اختیار دولت قرار گرفته که با آن مبارزه‌ی انتخاباتی بکند و آن بخشی ا‌ست که البته کمیسیون تلفیق جرح و تعدیل‌هایی در بخش مربوط به آزادسازی قیمت‌های حامل‌های انرژی انجام داد.


ژاله وفا، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی و اقتصادی

به این ترتیب آزادسازی بهای انرژی، بنزین، گازوییل، گاز و برق در ایران که در برخی به چند برابر شدن قیمت آن‌ها منجر می‌شود و باز هم مشکلاتی برای مردم ایران ایجاد خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری‌ فرانسه دولت از این رهگذر یک بودجه‌ی بیست میلیارد دلاری در بودجه پیش‌بینی کرده است. مجلس شورای اسلامی با چه مقدار از این بودجه موافقت کرده است؟

در لایحه‌ی بودجه‌ی سال ۱۳۸۸ ابتدا مبلغ هشت هزار و پانصد میلیارد تومان را برای اجرای لایحه‌ای که قبلاً دولت آقای احمدی‌نژاد به مجلس تحت عنوان هدفمند کردن یارانه‌ها داده بود، در کلیات لایحه‌ی بودجه‌ی سال ۸۸ درخواست کرده بود.

در نهایت کمیسیون تلفیق با هشت هزار و چهارصد میلیارد تومان آن موافقت کرد. اما با مطرح کردن این مبلغ مثل این‌که به مجلس تحمیل کرده بود که لایحه‌ی هدفمند کردن یارانه‌ها را مورد توافق و تصویب قرار بدهد تا دستش برای آزاد کردن قیمت‌های حامل‌های انرژی باز شود.

ولی در ابتدا کمیسیون تلفیق فقط با هشت هزار و چهارصد میلیارد تومان آن موافقت کرد. بعد هم دولت احمدی‌نژاد تهدید کرد این لایحه را پس می‌گیرد و خود مجلس است که باید این کسری مقداری را جبران کند. دولت احمدی‌نژاد که سطح توقع خودش را بالا برده بود می‌خواست بیست هزار میلیارد تومان را از طریق ذخیره‌ی ارزی و کم کردن بودجه‌ی عمرانی تأمین بکند.

مجلس کوتاه آمد و برداشت بیست هزار میلیارد تومان را برای آزادسازی قیمت‌ها و پرداخت بخشی از آن به دهک‌های پایین جامعه تصویب کرد. از این رو گفتم که این بودجه یک بودجه‌ی انتخاباتی است. به خاطر این‌که متأسفانه احمدی‌نژاد از ضعف بنیه‌ی مالی بخش عظیمی از اقشار ملت ایران که زیر خط مطلق فقر قرار دارند، سوء استفاده می‌کند و گمان می‌کند با پرداخت نقدی این یارانه‌ها و اعلام آن در دوران انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ می‌تواند رای این اقشار را به خود جلب بکند.

یعنی نسبت به کاندیداهای دیگر، حالا در جبهه‌ی اصلاح‌طلب باشد یا غیره، یک برگ برنده‌ در دستش است. احمدی‌نژاد با اعلام این‌که من به حساب‌های شما پول ریخته‌ام، می خواست از این به عنوان یک برگ برنده استفاده کند.

ابتدا مجلس زیر بار نرفت، ولی برابر این پیشنهاد تمکین کرد. بنابراین مسلم شد که بودجه‌ی سال ۸۸ یک بودجه‌ی انتخاباتی‌ست.

دولت آقای احمدی‌نژاد از یک طرف به جبران فشار ناشی از افزایش مواد سوختی، یارانه‌ی نقدی می‌دهد؛ از طرف دیگر با بالا بردن مواد سوختی، بنزین، گازوییل، گاز و برق باز هم تورم و گرانی را بالاتر می‌‌برد. آقای طهماسب مظاهری رییس پیشین بانک مرکزی گفته است با اجرای این طرح نرخ تورم در ایران از ۴۰ درصد هم می‌‌گذرد.به نظر شما چه مشکلات دیگری هم بوجود خواهد امد؟

مساله‌ی آزادسازی یک‌باره‌ی قیمت‌ها تبعات بسیار زیادی نه تنها در بالا رفتن تورم دارد بلکه به تشدید فقر و نابرابری در ایران دامن می‌زند. باعث می‌شود که ارزش پول ملی پایین بیاید، تنش‌های بسیار اجتماعی ایجاد می‌کند.

یک مثال ساده خدمت شما عرض کنم. فرض کنید که کسی متعلق به این دهک پایین جامعه است و حالا حدود بیست هزار تومان به حسابش ریخته می‌شود، سر ماه که می‌خواهد برود قبض آب و برقش را بپردازد می‌بیند ۸۰ هزار تومان اضافه بر قبل باید بپردازد. چون قیمت‌ها بالا رفته است. حالا این پولی که اضافه بر درآمد به حسابش ریخته شده است، حتا کفاف پول حامل‌های انرژی که مصرف کرده را نمی‌دهد، به خصوص طبقات فقیر شهری از این قضیه آسیب می‌بینند.

تصور کنید با این تورم دامن‌گستری که از حمل و نقل کشور بگیرید تا تمامی کالاها آن هم در دوره‌ای که الان دوره‌ی رکود اقتصادی جهانی است، آیا فردی از طبقه پایین می‌تواند از عهده‌ی این کار بربیاید که آخر ماه درآمد خودش را به جایی برساند یا نه.

بنابراین فشار بسیار خارق‌العاده‌ای بر طبقات متوسط، فقیر و زیر خط فقر می‌آید. تبعات دیگری هم دارد و آن بی‌ثباتی اقتصادی است. حتا بازار سرمایه بسیار ناامن می‌شود و جامعه میل پیدا می‌کند که دارایی‌های منقولش را از کشور خارج بکند.

اگر این مساله در یک دورانی انجام می‌شد که جهان با رکود اقتصادی مواجه نبود، شاید با درآمدهای بالای صد دلار بشود یک مقدار مساله و فشاری را که بر جامعه می‌آید به شکلی با جابجایی بعضی از هزینه‌ها روپوشانی کرد.

گرچه اقتصاد، تعارف سرش نمی‌شود و اعداد و ارقام است و به شکل بسیار سختی نتایج خودش را نشان می‌دهد. ولی شاید به هر حال می‌شد.

شما به دوران رکود اقتصادی جهانی اشاره کردید که نتایج این دوران رکود اقتصادی جهانی در ایران مدتهاست که تاثیرش را در ایران نشان داده است. شما مهم‌ترین اثرها را در کجا می‌بینید؟

اولاً اگر به آن نیازهایی که این دولت در جامعه آفریده دقت کنید می بینید که ما سال قبل حدود ۸۵ تا ۹۰ میلیارد دلار واردات داشتیم، حالا واردات پایین می‌آید و به همان میزان هم سطح درآمدهای مستقیم و غیر مستقیم خود این دولت در بودجه کم می‌شود و ‌این مساله نقدینگی را بسیار بالا دامن می‌زند.

سطح نقدینگی در سه سال اخیر، چند برابر شده است و باعث می‌شود که جامعه زیر فشار و رکود اقتصادی که حاصل از رکود اقتصادی جهانی است، تاب تحمل این آزادسازی یک‌باره‌ی قیمت ها را نیاورد.
دولت‌های مختلف خیلی سعی کردند در مورد این مساله برنامه‌ریزی کنند بدون این‌که متاسفانه هیچ‌کدامشان یک تغییرات ساختاری در اقتصاد ایران بدهند. به خاطر همین مساله را همیشه به تعویق انداخته‌اند.

اما الان آقای احمدی‌نژاد یک‌باره قصد دارد صرفاً به خاطر تبلیغات سیاسی به این مساله دامن بزند و زیر بار آن برود. ولی به هیچ‌وجه به تبعات حاصل از آن نگاه نمی‌کند و بیهوده هم نیست که کارشناسان و مسوولان ایران مرتب در نامه‌های سرگشاده هشدار می‌دهند که با توجه به این‌که دو سه ماه مانده به پایان دوره ریاست‌جهوری شما نمی‌توانید برای آینده‌ی جامعه‌ی ایران و اقتصاد آن تصمیمی این‌چنین وحشتناک بگیرید و تنش‌های اجتماعی هم در جامعه ایجاد بکنید.

یک مساله‌ی دیگری را هم خیلی کوتاه خدمت شما بگویم و آن این‌که این تفاوت سطح درآمدها و هزینه‌هایی که به یارانه‌ها تبدیل شده است، امری نیست که اقتصاد خودش زاده باشد. بلکه نبود سیاست یا سیاست‌های مخرب اقتصادی دولت‌‌های متفاوت در نظام ولایت فقیه حاصل شده که برای جبران این تفاوت‌ها مجبور شده‌اند که یارانه پرداخت شود. در صورتی که در یک اقتصاد سالم، به هیچ‌وجه در هیچ کشوری سطح یارانه‌ها این تفاوت را پیدا نمی‌کند که دودش هم به چشم سطح طبقات فقیر و متوسط جامعه برود.

Share/Save/Bookmark

خبر مرتبط:
حذف طرح هدفمند کردن یارانه‌ها از بودجه ۸۸
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

با تشکر ازاقای ادیب زادهکه با خانم وفا مصاحبه کردند زمان وانسانهای ازاده بلاخره راه خودرا باز میکنند. شما ببینید این خانم ازراه دور چقدر واقع بینانه واطلاع کامل اقتصاد ایران را تحلیل می کئئد ومقایسه کنید با به اصظلاح اقتصادد نهای حکومتی. واین مصاحبه با این اشخاص ازاده فکر نکنید بی تاتیر است چون پس
از اکاهی عام مردم موفق به اجرای طرحهایشان نمی شوند.

-- معین ، Mar 12, 2009

agha in sharayet faghat taghsir dolat feli nist;dolathaye ghabli ham naghsh dashtand.binesh chap dar eghtesad az zaman iran bastan bood(mazdakian masalan,hatta shah iran niz binesh chap dasht va kheili az tarhaye Nirooye sevvomiha ra dozdide bood;in binesh chap bar rohaniyat ham taasir shadid dasht va bar inha ke ghanoon asasi ra baad az enghelab neveshtand;moshkel pichide ast;felan ba matrah kardan asl 44 darand gardesh be rast mikonad.vali bayad movazeb bood.binesh chap hamchenan hakem ast.vali bayad ba sabr o kar académique va deraz moddat rah hall miyani ra peyda kard.faramoosh nakonim ke koll eghtesad donya mariz ast;on che mosallam ast in ast ke analyse Ahmadinejad dar bareye gheymate naft ghalat bood.amma dolat ichan chand tarhe jaleb ham dasht ke motassefane ajoolane bood.tarhaye zood bazdeh va taavoni bad nist.hadafmand kardan yarane ham bayad ejra shavad.vali in ham dorost ast ke ichan ajool ast o khod mehvar.bayad movazeb bood;rah hal rahe vasat ast;yek noyi az social démocratie;haghighat in ast ke raste iran,kargozaran va digaran sarmayeye ziadi be jib zadand va aghshar payin ba tarhe tadil Rafsanjani bichare shodand.Ahmadinejad gah hagh darad;inha ham sahm khod ra mikhahand.masalan hafteye pish dolat rooye sazman tamin ejtemayi dast gozasht ke 850 milliard toman sood darad va sisad sherkat ra shamel mishavad.jang tabaghati vagheyi ast;amma jalebtar inke majles dar bast dar ekhtiar dolat nist.Larijani behtar az Haddad dar moghabel dolat miistad.ghesse edame darad.bayad omidvar bood ke yek dolate motadel ayad;yani yek amize az chap va rast motadel ta dar daroon va biroon tanesh zodayi konad.in be nafe iran ast

-- بدون نام ، Mar 12, 2009

برج رفیع دروغ در حال فرو ریختنه و سال سیاه ١٣٨٨ در راه، در ضمن خود سانسوری و سانسورها در حال کنار رفتن،چه خوب

-- سوسن ، Mar 13, 2009

در نهایت احترام
اول یارانه های در اقتصاد ایران قبل از انقلاب وجود داشتند و این درست نیست که همه معایب را به نظام فعلی نسبت بدهیم.
دوم خانم وفا بسیاری از اعداد و ارقام و کلیشه های اقتصادی موجود را بخوبی بیان کردند. ولی بنظر می رسد اطلاعات اقتصادی دارند بدون آنکه تحلیلگر مسایل اقتصادی باشند. آزادی قیمتها باعث فرار سرمایه گذاری از کشور نمی شود. بلکه باعث جذب سرمایه و رقابتی شدن صنایع داخلی می شود. ارزش پول ملی مقدس نیست و دولت در جامعه نیاز نیافریده است. بدون آنکه کوتاهیهای انجام شده در امر واردات را بخواهم بپوشانم یادآور می شوم این مردم هستند که از این کالاهای لوکس وارداتی استفاده می کنند. اگر برای آنها تقاضایی نبود وارداتی صورت نمی گرفت. این مصاحبه به نظر مجموعه ای از کلیشه های اقتصادی چپ سنتی و یک منتقد سیاسی بود و نه تحلیل.

-- Ali ، Mar 13, 2009

ممنون خانم وفا بسیار روشنگرانه بود مصاحبه شما. مصاحبه شما را در رادیو آزادگان هم گوش دادم. حق دارید مساله خراب کردن اقتصاد تا به حدی که اینهمه یارانه بایستی پرداخت شود کار خود ؤزیمه وگرنه از اول انقلاب که رایانه ای به کسی تعلق نمیگیرفت!آقای ادیب زاده از شما نیز سپاسگزارم که این گونه مصاحبه های روشنگر را ترتیب میدهید.

-- حسین تقوی ، Mar 13, 2009

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)