«نه حماس، نه اسرائیل موافق پایان جنگ نیستند»

ایرج ادیب‌زاده

یک هفته پس از حملات جنگنده‌های اسرائیلی در نوار غزه، شامگاه شنبه نیروهای زمینی ارتش اسرائیل و تانک‌های آن کشور هم با هدف آنچه سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرده، تصرف مناطق راکت‌پراکنی حماس، وارد خاک غزه شدند.

برای بررسی بیشتر اوضاع با دکتر حسن هاشمیان، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر این منطقه گفت و گو کرده‌ام.

آقای هاشمیان، به نظر شما این جنگ طولانی خواهد بود؟ و فکر می‌کنید حملات هوایی اسرائیلی‌ها کم‌ثمر بوده که اسرائیل جنگ زمینی را آغاز کرده است؟

انچه از اوضاع مشخص است این است که در حال حاضر ابزارهای لازم برای رسیدن به یک آتش‌بس در این جنگ دیده نمی‌شود‌. هیچ افق روشن برای پایان یافتن این مخاصمه وجود ندارد.

نه شورای امنیت می‌تواند کاری کند، نه کشورهای عربی و نه حتا خود اسرائیل و نه حماس. بنابراین وضعیت به شکلی است که به استمرار و ادامه‌ی درگیری‌ها منجر می‌شود.

اسرائیلی‌ها برای متوقف کردن پرتاب موشک از سوی حماس به شکل زمینی وارد شدند. چون از طریق حملات هوایی با توجه به این همه تلفات و این همه آثار سویی که دیدیم، نتوانستند این کار را بکنند.

بنابراین مجبور شدند به این شکل وارد شوند. ولی این به معنای مشخص کردن مخاصمه نیست، چون حماسی‌ها هم در منطقه قوی هستند و گروه‌های دیگری هم به آن‌ها کمک می‌کنند و در نهایت در روزهای آینده شاهد گسترش تلفات در میان هر دو طرف خواهیم بود.

دکتر حسن هاشمیان، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسایل خاورمیانه

دو طرف مخاصمه هدف‌هایی را اعلام کرده‌اند. اسرائیلی‌ها گفته‌اند هدف اصلی آن‌ها این است که حماس را وادار کنند فعالیت‌های خشونت‌آمیز علیه اسرائیل از غزه را متوقف کند. حماس هم پیروزی خودش را، در ناکامی ارتش اسرائیل در دست‌یابی به هدف‌هایش می‌داند. فکر می‌کنید چه چشم‌اندازی داشته باشیم؟

آنچه حماس را وا می‌دارد که به این رویایی تن بدهد این است که وضعیت قبلی یعنی وضعیت محاصره، بسته بودن گذرگاه‌ها و تعیین تکلیف از سوی نیروهای اسرائیلی یک وضعیت بسیار تأسف‌باری و انفعالی برای آن‌ها بوده است.

به همین خاطر، حماس می‌خواهد از طریق این نبردها نه فقط جلوی این حملات را از سوی اسرائیل بگیرد بلکه وضعیت قبلی سیاسی خودش را تغییر بدهند.

این‌که فکر می‌کردند با رویایی با اسرائیل و برانگیختن ملت‌های عرب و مسلمان، مصر را وا می‌دارند که گذرگاه رفح را در اختیار حماس قرار بدهد، شکست خورده است.

مصری‌ها نه فقط به این قضیه رو نیاورده‌اند، حتا از برگزاری یک نشست سران عرب جلوگیری کردند. بنابراین معتقدم با وضعیت به این شکل، امتیاز سیاسی برای حماس وجود ندارد و این موجب می‌شود که این‌ها به درگیری و رویارویی با اسرائیل ادامه بدهند.

شاید در دوره‌های بعدی بتوانند امتیازی بگیرند. از آن سو اسراییل هم تا کنون هیچ امتیازی در متوقف ساختن موشک‌های حماس به دست نیاورده است و مشخص نیست در آینده هم به دست بیاورد.

بنابراین با توجه به وضعیت تلفاتی که داده و موشک‌هایی که به جاهای دورتری از شهرهای سیدروت و شهرهای اطراف غزه پرتاب می‌شده، معتقدم اسرائیلی‌ها هم موافق نیستند در این مرحله این جنگ خاتمه پیدا کند.

آنچه مشخص است این است که هر دو طرف مصرند این جنگ ادامه پیدا کند تا بتوانند به یک امتیاز سیاسی برسند. هنوز هیچ‌کدام امتیاز سیاسی نگرفته‌اند.

طرف‌های مختلفی که پیرامون این قضیه هستند، از اعراب گرفته تا اروپا، روسیه و شورای امنیت، فعلاً هیچ فرمولی برای پایان دادن به این قضیه ندارند.

سربازان اسرائیلی، پیش از ورود به غزه

در حال حاضر، آقای سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی ایران در دمشق با خالد مشعل، رهبر تبعیدی حماس و رمضان عبدالله‌ شلح، دبیر کل جهاد اسلامی فلسطین دیدار کرده است. فکر می‌کنید این مذاکرات با گشوده شدن جبهه‌ی تازه‌ای علیه اسرائیل توسط حزب‌الله همراه شود؟ در همین حال میشل سلیمان، رییس جمهوری لبنان گفته است این کشور پایگاه شلیک موشک نیست. نظر شما چیست؟

بعید می‌دانم حزب‌الله درگیر شود. به این دلیل که درگیری به این معناست که تمام توافقات دوحه، توافقاتی که بین همه‌ی گروه‌های لبنانی صورت گرفته را زیر پا می‌گذارد و این هزینه‌ی سنگین‌تری برای حزب‌الله در لبنان خواهد داشت.

با توجه به این‌که چند ماهی از اتفاق یا موافقت‌نامه یا آن آرامش جدیدی که در لبنان به وجود آمده، نگذشته است، بعید می‌دانم حزب‌الله این را به شکلی خراب کند. مگر این‌که برآوردهای سیاسی آن‌ها به شکلی پیش برود که مجبور شوند وارد این درگیری شوند.

در مورد ایران و وجود آقای جلیلی در منطقه هم، در روزهای اخیر شاهد چرخش خاصی در روابط خود فلسطینی‌‌ها شدیم. گروه‌های فتح و گروه‌های نزدیک به فتح هر‌گونه پاسخ به حملات تبلیغی حماس را متوقف کرده‌اند.

تظاهرات خیلی گسترده‌ای را در حمایت از حماس و غزه انجام دادند، همین‌طور رهبران فتح از جمله آقای محمود عباس یا افراد دیگر، تلاش‌های خیلی گسترده‌ای را برای پایان دادن به این مخاصمه از طریق سازمان‌های بین‌المللی انجام دادند.

این کارها از سوی حماس به شکل مثبت برداشت شد و به همین خاطر، دو گروه فتح و حماس در روزهای اخیر به همدیگر نزدیک ‌شدند.

ایران مخالف نزدیک شدن این‌ها نیست. ولی این نزدیکی ‌به این معناست که هر چه حماس به فتح نزدیک شود، گروه کشورهای عربی مخالف ایران تقویت می‌شود.

بنا‌براین از آن وضعی که سوریه و ایران خواهان ادامه‌ی مقاومت هستند یعنی می‌خواهند حماس مقاومت خود را ادامه بدهد، دور می‌شوند و از آن طرف مصری‌ها، عربستانی‌ها و اردنی‌ها تقویت می‌شوند.

به همین خاطر، آقای جلیلی در منطقه است تا این سیاست را گوشزد کند و این راهبردها را مشخص کند که باید بیشتر بر مقاومت تکیه کنید نه بر موضوعی که بین حماس و فتح مربوط می‌شود و بعد از ترک مخاصمه و پایان یافتن درگیری‌ها می‌شود به آن رسید.

آخرین پرسش، سناریوی تقریباً رویایی است که بعضی از روزنامه‌نگاران غربی مطرح کرده‌اند، یعنی پایان محاصره‌ی اسرائیلی‌ها، پایان موشک‌پرانی‌های حماس، مذاکرات صلح میان تمام فلسطینی‌ها و سرانجام به رسمیت شناختن شناسایی اسرائیل از سوی حماس. به نظر شما این سناریو می‌تواند روزی تحقق پیدا بکند و تحریک کشورهای دیگر هم به پایان برسد؟

به اعتقاد من، این سناریو زمانی قابل تحقق است که کشورهای بزرگ درگیر منطقه، ابتدا با هم کنار بیایند و بعد فلسطینی‌ها کنار بیایند.

ولی در حال حاضر با توجه به کل تلفاتی که حماسی‌ها داده‌اند، حداقل چیزی که حماسی‌ها از لحاظ تاکتیک و از لحاظ کوتاه مدت به آن تن خواهند داد و آن را خواهند پذیرفت این است که این حملات متوقف شود و طی یک قرار داد قوی و محکم، محاصره‌ی غزه تمام شود و دنیا‌، اروپا و کشورهای دیگر وجود حماس را به عنوان یک کشور سیاسی مهم به رسمیت بشناسند.

تا وقتی این اتفاق نیفتاده‌، حماسی‌ها کوتاه نخواهند آمد‌، مگر این‌که وضعیت درگیری‌های نظامی به شکلی پیش برود که اسرائیلی‌ها بتوانند کاملاً قدرت خودشان را بر حماس در غزه تحکیم بخشند.