نیکی کریمی: برگشته‌ایم سر خانه اول

ایرج ادیب‌زاده

با نیکی کریمی، بازیگر و کارگردان سینما (در شهر وزول فرانسه محل برگزاری چهاردهمین جشنواره سینمای آسیا) درباره بیانیه هنرمندان سینمای ایران در اعتراض به حذف تعدادی از فیلمها از جشنواره فیلم فجر و سیاستهای فرهنگی وزارت ارشاد که منجر به انزوای بخشی از سینمای اندیشمند ایران شده است، گفت و گو کردم‌:

نظرشما درباره این بیانیه به عنوان یکی از امضا‌کنندگان آن چیست؟
هر جایی که یک هنرمند نتواند در یک شرایط دموکراتیک حرفش را بزند و اثرش را خلق کند قطعاً مشکلاتی بوجود می‌آید. من چند وقت پیش می‌خواستم فیلمی بسازم که مراحل مقدماتی از قبیل نوشتن فیلمنامه و ... هم انجام شده بود‌. کسانی که قرار بود سرمایه گذاری کنند گفتند بهتر است نسازی. گفتم چرا؟ گفتند به خاطر موضوع فیلم، ممکن است جلوی فیلمبرداری را بگیرند. درحالیکه من فقط می‌خواستم نظر خودم را بدون هیچ قضاوتی در این فیلم بیان کنم. من خیلی متاسفم که در جشنواره فیلم فجر جلوی تعدادی از فیلمها را گرفتند و تعدادی هم باز با مساله سانسور مواجه شدند.

من خودم سال قبل سال بدی را گذراندم به خاطر همین مشکلات. ولی باز همیشه آدم امیدوار است که شرایط تغییر کند اما انگار باز برگشته‌ایم سر خانه اول، دومرتبه همان اتفاقات همان سانسورها. وقتی قرار شد این بیانیه نوشته شود من هم گفتم حتماً امضا می کنم چون همه باید برای دموکرسی و آزادی بیان تلاش کنیم‌.

این نخستین‌باری است که سینما‌گران ایران چنین اعتراض هماهنگی می‌کنند ؟
نه‌، باز هم از این اعتراض‌ها داشته‌ایم

واقعاً تاثیری داشته است در سیاستهای مسوولین؟
قطعاً تاثیر می‌گذارد. یعنی امیدوارم بگذارد‌. اینهمه فیلمساز و اندیشمند داریم که می‌آیند کار می کنند و خیلی جای تاسف دارد که جلوی فیلم‌هایشان گرفته شود. فیلم اول من ابتدا توقیف شد بعد گفتند ۱۵ دقیقه از آن باید حذف شود که من قبول نکردم و گفتم تا نتوانم آن را به طور کامل نشان دهم این کار را نمی‌کنم. واقعاً دلسرد کننده است‌. چون فیلمسازی، فقط متعلق به جریان تجاری نیست بلکه بخشی هم باید متعلق به فیلمهای اجتماعی و طرز تفکر و تلقی هنرمندان از مسایل اجتماعی باشد‌. حرفها باید زده شود، در غیر‌اینصورت فشاری که بوجود می‌آید وضع را از این هم بدتر می‌کند.

در قسمتی از بیانیه آمده است: به نظر می‌رسد تصمیم‌گیران عرصه سینما به جای همفکری و ارائه راهکارهایی اجرایی برای رسیدن به افقهای ملی و جهانی، به حذف و ممیزی و سانسور سینما‌ی ایران پرداخته‌اند که یکی از مهمترین ابزار فرهنگی در جهت شناساندن فرهنگ ایران به جهانیان بوده است...
قطعاً همینطور بوده است‌. شما به هر جشنواره‌ای که می‌روید وفتی یک فیلم ایرانی حضور دارد همه فکر می‌کنند حرف تازه‌ای قرار است بزند. چرا با اینکه می‌بینند ایران دارد معرفی می‌شود و همه طالب این هستند که در‌باره سنمای ایران بدانند جلو ی آ‌ن را می‌گیرند؟ من نمی‌دانم این یک سیاست است یا کم خرد‌ی‌. به نظر من اگر از فیلمی حتی یک دقیقه هم سانسور شود تبدیل به فیلم دیگری می‌شود.

یکی از مشکلاتی که سینماگران مطرح کرده‌اند، کنار گذاشتن چند فیلم مهم از جشنواره بوده است.
من اتفاقا با این بخش نامه (اگر چنین چیزی نوشته شده باشد) مخالفم. چون به نظر من، فیلمِ مهم و غیر مهم نداریم‌. اگر جشنواره‌ا ی به اسم فیلم فجر هست باید همه فیلم‌ها بتوانند در آن شرکت کنند‌. تبعیض هم بیانگر نبودِ دموکراسی است‌.

آیا این باعث نمی‌شود که فیلمسازان خوب خودشان را به بیرون از مرزهای ایران بکشانند‌؟
حتماً پیش می‌آید‌. الان یکی از سیاست‌های موجود این است که با بودجه کلانی که در اختیار تلویزیون قرار داده اند‌، خیلی از استعدادها را به طرف تلویزیون بکشانند.

منتقدان روی همین مساله انگشت گذاشته‌اند که بسیار‌ی از سینما‌گران‌ برای اینکه کار کنند هر چه که سیاستگذارها بخواهند انجام می‌دهند.
من چنین چیزی ندیده‌ام و امیدوارم اینگونه نباشد. چون اندیشمندان معمولاً کمتر کار سفارسی انجام می‌دهند.