قربانیان جنگ، سفیران صلح

لی‌لی اکبری

به مناسبت روز جهانی صلح، نمایشگاهی از عکس‌‌‌های «مهدی منعم» با موضوع «قربانیان جنگ، سفیران صلح» در تالار پاییز خانه هنرمندان ایران به نمایش در آمد. این نمایشگاه شامل ۳۰ قطعه عکس سیاه وسفید در ابعاد ۱۰۰ در ۷۰ و حامیان نمایشگاه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، یونسکو و شرکت آفومار نمایندگی دوربین کانون در ایران هستند.

این عکس‌‌‌ها مربوط به ۱۲سال اخیر هستند که از پنج استان مرزی کشور آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان گرفته شده‌اند.

آثار مهدی منعم يکي از معتبرترين مراجع عکاسی درباره جنگ ايران و عراق است. موضوع این عکس‌ها غیرنظامیانی است که در جنگ ایران و عراق مصدوم شده‌اند و شامل سه بخش بمباران هوایی مناطق مسکونی در زمان جنگ، بمباران شیمیایی مناطق مسکونی در زمان جنگ و قربانیان غیرنظامی‌مناطق جنگی است که بر اثر مین‌های خنثی‌نشده باقی مانده از زمان جنگ هر روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.

مهدی منعم در سال ۱۳۳۹ در رشت به دنیا آمده و در سال ۱۳۵۷ فعالیت حرفه‌ای عکاسی خود را با خبرگزاری ایرنا آغاز کرده است و تاکنون گزارش هاي تصويری و پروژه‌‌‌های عکاسی متعددی از مجروحان غيرنظامی‌ و جانبازان جنگ ايران و عراق تهيه و منتشر کرده است. او از اولین عکاسانی است که معلولان جنگی، قربانیان مین و جانبازان شیمیایی را به تصویر کشیده است.

روستای ریشرمه، سردشت، ۱۳۸۶ دو پوکه بمب از حمله هوایی سال۱۳۶۵ عراق، در این روستا باقی مانده است.

منعم با اشاره به دغدغه‌ خود براي عكاسی از اين قربانيان می‌گوید: «من سال‌‌‌ها عکاس جنگ بودم و در آن دوران با واقعیت‌‌‌های جنگ آشنا شدم.

چون از نزدیک درگیر جنگ بودم و همه اتفاقات آن را با گوشت و پوستم لمس کردم ،این شناخت را پیدا کردم که وقتی جنگ‌‌‌ها تمام می‌شوند آثار شان سال‌ها باقی خواهد ماند. حقیقت این است که جنگ برای عده‌ای بعد از ۸ سال تازه آغاز شد.

عده‌ای دیگرحتی جنگ برایشان شروع نشده بود، وقتی می‌گویم جنگ برای عده‌ای شروع نشده برای این است که سال‌ها پس از جنگ عده‌ای در شهرهای مرزی روی مین می‌روند که منجر به مرگ و یا از دست دادن اعضای بدنشان می‌شود. پایان جنگ برای این‌‌‌ها بی معنی است.

مین هنوز هم دربسیاری از کشورها از جمله ایران قربانی می‌گیرد. این عکس‌‌‌ها نشان می‌دهند وقتی جنگی اتفاق می‌افتد، فقط یه زمان و مکان خاصی محدود نمی‌شود و از نسل‌‌‌های مختلف قربانی می‌گیرد.»

بانه، ۱۳۶۲

این نمایشگاه جایی برای دیدن آدم‌هایی است که بعد از جنگ کمتر دیده شده‌اند. زخم‌‌‌های جنگ کهنه می‌شوند ولی التیام نمی‌یابند. جنگ قربانیان خود را فراموش می‌کند تا نفسی تازه کند و جامعه‌‌‌ها و انسان‌‌‌های دیگری را در کام خود بسوزاند. منعم طی بیست سال پس از پایان جنگ به سراغ قربانیان آن رفته است تا با دوربینش با نسیانی که در ذات بی‌رحم همه جنگ‌ها نهفته است مقابله کند.

حاصل سال‌‌‌ها عکاسی شخصی او پس از جنگ، مجموعه‌ای را پيش روی ما قرار داده که به زعم بسياری از پيشکسوتان عکاسی ايران، بيانيه جامعه عکاسی ايران و به منزله دفاع آنان از قربانيانی است که درد را تاب می‌آورند، اما فراموش نمی‌کنند.

کرمانشاه،۱۳۸۰

با نگاه به عکس‌هايی که در آن‌‌‌ها مرد نابينا در مقابل نور انباشته پشت پرده سپيد خانه ايستاده است، يا پسرک خردسالی که در بغل مادر شيميايی شده، با تعجب و بهت به ماسک اکسيژنی می‌نگرد که مثل يک عضو جديد هميشه بايد بر روی صورت مادر باشد، و يا دختر جوانی که می‌گويد بر اثر انفجار مين یک دست خود را از دست داده است و نمی‌تواند به تنهایی النگوهایش را به دست کند، می‌بینیم که در مناطق مرزی ایران جنگ و آثارش باقی است و هر روز قربانیان جدیدی را می‌گیرد.

اهواز، ۱۳۸۷

قربانیان غیر نظامی‌بمباران مناطق مسکونی

در روز سی و یکم شهریور ماه سال ۱۳۵۹ با بمباران شهرهای ایران جنگ عراق_ایران آغاز شد. در طول هشت سال جنگ، حملات گسترده‌ای به مناطق مسکونی صورت گرفت و تا آخرین روزهای جنگ نیز ادامه پیدا کرد.

سرپل ذهاب، ۱۳۸۶

تهاجم به مناطق غیر نظامی‌و شهری نقض آشکار مقررات انسانی قوانین بین المللی حقوق بشر و کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو در زمینه عدم حمله نظامی‌به مناطق مسکونی و غیر نظامی ‌و همچنین نقض توافق ۱۲ ژوئن ۱۹۸۴، با دبیر کل سازمان ملل متحد در مورد حمله به مناطق مسکونی بود که از جانب رژیم عراق بارها صورت گرفت و نتیجه آن بیش از پانزده هزار نفر مجروح و معلول غیر نظامی ‌است.