گفت‌وگو


گفت‌وگو با گیسو جهانگیری، جامعه‌شناس، فعال حقوق بشر و حقوق زنان:
«در افغانستان جنبش زنان وجود ندارد»

شکوفه منتظری: محدودیت‌های اعمال شده بر زنان افغانستان در دوران طالبان بر کسی پوشیده نیست.
این روایتی است که نه تنها بارها بلکه در گوشه‌های نه‌چندان دوری از جهان، هر روز تکرار می‌شود. آن‌چه اما به وحشت و بهت از آن دوران می‌افزاید، شاید اعمال سیستماتیک و قانونمند سرکوب به‌عنوان بخشی از ایدئولوژی طالبانی است که هدف آن راندن زنان به حاشیه است. در این‌باره با گیسو جهانگیری، جامعه‌شناس، فعال حقوق بشر و حقوق زنان گفت‌وگو کرده‌ام.



بخش نخست
قانون منع حجاب؟

ترجمه‌ی ونداد زمانی: مجله‌ی انگلیسی «نیو هیومنیست» که یکی از قدیمی‌ترین مجلات سکولار جهان به شمار می‌رود، مجله‌ای که با شعار «ایده‌هایی برای مردم بی‌خدا» در سال 1885 میلادی، اولین نسخه‌های خود را به زیر چاپ برده است به بهانه‌ی قانون منع حجاب «روبنده» در فرانسه، این بحث را مطرح کرده است که عکس‌العمل انگلیس در این زمینه چه می‌تواند باشد؟ در این بخش مروری داریم بر دیدگاه‌های خانم یاسمین الیبهایی- براون، روزنامه‌نگار هندی- افریقایی.



گفتوگو با پروین بختیارنژاد، فعال و محقق جنبش زنان
خودسوزی زنان؛ شکاف بین آگاهی و محرومیت

آسیه امینی: استان ایلام را دارای بالاترین آمار خودسوزی زنان است. به گفته پروین بختیاری‌نژاد، فعال جنبش زنان، روزنامه‌نگار و محقق در حوزه‌ی خودکشی و خودسوزی زنان، هیچ کار موثری برای کاهش این پدیده‌ی اجتماعی در این مناطق صورت نگرفته است. با وی که کتابی در همین زمینه با عنوان «زنان خودسوخته» نوشته است، در این زمینه گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با برخی از فعالان کمپین یک‌میلیون امضا
کمپین حرکتی نه زنانه که انسانی است

پانته‌آ بهرامی: آشنایی مردم با کمپین یک میلیون امضا با سه روش ارتباط چهره به چهره، رسانه‌های ماهواره‌ای و ارتباطات خانوادگی و دوستی انجام شده است. مهرنوش اعتمادی، از فعالین چهارساله‌ی کمپین در اصفهان معتقد است اصفهان یک شهر سنتی و مذهبی است و نفوذ تفکرات سنتی و مردسالارانه در بخش سنتی و قدیمی اصفهان نسبت به بخش دانشجویی آن بسیار بیشتر است.



گفت‌وگو با همیلا نیسگیلی، فعال حقوق زنان
قربانیان خشونت‏های خانگی

شکوفه منتظری: «خانه‌های امن زنان»، نام مکان‌هایی است که در اختیار زنانی قرار می‌گیرند که تحت خشونت خانگی قرار دارند. در این خانه‌ها، علاوه بر این که زنان آسیب‌دیده از حیث خشونت، از سرپناهی امن برخوردار می‌شوند، از کمک و مشاوره‌ی متخصصان نیز برخوردار می‌شوند. بنا به دلایل امنیتی، نشانی این خانه‌ها مخفی و اکثرا ورود مردان به آنها ممنوع است. برخلاف تصوری که وجود دارد، خانه‌های امن برای زنان از اکتشافات جامعه‌ی مدرن و یا تنها اروپا نیست.



شبکه‌ای برای توانمندسازی اقتصادی زنان

پژمان اکبرزاده: نادره‏ شاملو، مشاور ارشد بانک جهانی در شعبه‏ی اصلی این بانک در واشینگتن است. او پایه‌گذار «شبکه توانمندسازی اقتصادی زنان پارسی‌زبان» (PGN) است؛ شبکه‌ای با پشتیبانی بانک جهانی که فعالیت‌های آن پس از مدتی در تهران متوقف شد ولی این‌روزها همچنان در خارج از ایران فعال است. تازه‌ترین همایش این شبکه در هلند برگزار شد و «کارآفرینی زنان» از موضوع‌های اصلی آن بود.



گفت‌وگو با محبوبه عباسقلی‌زاده، کنش‌گرجنبش زنان در آمستردام، درباره‌ی تاثیرخروج کنش‌گران جنبش زنان ازایران بر این جنبش
جنبش زنان ایران و تبعیدیان آن

کیارش پارسا عالی‌پور: پس از آغاز جنبش اعتراضی مردم ایران در سال گذشته زنان ایران نیز، همگام با سایر آزادی‌خواهان ایرانی و چه بسا پیشروتر از آنان، در برابر نابرابری‌ها نوای اعتراض سر دادند. اما برای این اعتراض‌ها هزینه‌هایی گزاف نیز پرداخت شد؛ برخی در بند شدند و برخی نیز مجبور به ترک یار و دیار و زندگی در تبعید در خارج از کشور گردیدند. در همین زمینه با محبوبه عباسقلی زاده که به تازگی از کشور خارج شده و خود نیز از تبعیدیان است گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با شهلا شفیق و بهیه جیلانی، به بهانه‌ی برگزاری کنفرانس «جنبش زنان ایران، تحولات سیاسی و مبارزات دمکراتیک» در پاریس
زن ایرانی، سنت و مدرنیته

ایرج ادیب‌زاده: کنفرانس سالانه‏ی «بنیاد پژوهش‏های زنان ایران»، به‌مدت سه روز از ۲۴ تا ۲۶ تیرماه، با عنوان «جنبش زنان ایران، تحولات سیاسی و مبارزات دمکراتیک» در پاریس برگزار شد. در این کنفرانس، جمعی از سخنرانان زن و مرد، به بررسی تحول موقعیت زنان، چشم‏انداز آینده، آزادی‏های فردی و جمعی، جدایی دین از دولت و مسائل قومی و ملی پرداختند. در این‌باره با دو تن از شرکت‌کنندگان این کنفرانس، شهلا شفیق و بهیه جیلانی گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با زیبا شیرازی، خواننده و ترانه‌سرا
زنانگی و زنانه‌خواندن: ویژگی آثار زیبا شیرازی

محمد تاج‌دولتی: زیبا شیرازی از معدود ترانه‌سراها و خوانندگان زن موسیقی پاپ ایرانی است که به‌راحتی می‌توان گفت زنانه شعر و ترانه می‌سراید، و زنانه می‌خواند. زنانگی، ویژگی مشخص بسیاری از آثار او است. با زیبا شیرازی گفت‌وگویی کردم حول و حوش زنانه‌ خواندن و زنانگی آثار و آخرین آلبومش، «هوای تازه». نخست از او درباره‌ی سبک کار موسیقی‌اش می‌پرسم که نه سنتی است و نه پاپ و جاز؛ و درعین حال تلفیقی از همه‌ی اینها است.



گفتگو با آسیه امینی و علی گرجی، درباره‌ی اقداماتی جهت حذف مجازات سنگسار
امیدی برای حذف مجازات سنگسار

پانته‌آ بهرامی: یکی از موفقیت‌های حرکت‌های مدنی ایرانیان در ایران و در برون‌مرز، فشار بر دولت جمهوری اسلامی ایران و عقب‌نشینی موقت حکومت در سنگسار سکینه محمدی آشتیانی است. اما در این خصوص باید گفت تا زمانی که مجلس شورای اسلامی، قانون لغو سنگسار را تصویب نکرده است، افراد در معرض اجرای این مجازات قرار دارند. در همین زمینه، با علی گرجی و آسیه امینی گفت‌وگو کرده‌ام.



دستاوردهای جنبش زنان و کمپین یک میلیون امضا در گفت‌وگو با فریبا داودی مهاجر
«کمپین، مشروعیتش را از یک شکاف اجتماعی می‌گیرد»

پانته‌آ بهرامی: اکنون که بیش از یک سال از تنگ شدن فضای سیاسی ایران می‌گذرد، نگاهی تازه و تعریف جدید از استراتژی‌ها و تاکتیک‌های جنبش زنان پیش روی کنشگران این جنبش است. اما شاید این نگاه تازه بدون جمع‌بندی از دستاوردهای این جنبش ممکن نباشد. در این نوشته به دستاوردهای یکی از حرکت‌های جنبش زنان که در چند سال اخیر بیش از همه فراگیر و رسانه‌ای شده است، می‌پردازیم. کمپین یک میلیون امضا، تغییر برای قوانین نابرابر جنسیتی.



گفت‌وگو با شهلا طالبی، درباره‌ی نگاه مردانه‌ی حکومت اسلامی ایران
نگاه جمهوری اسلامی به تجاوز پسران

پانته‌آ بهرامی: «تنش بین ملت و دولت در پیوند با موضوع جنسیت در ایران»، محور سخنرانی دکتر شهلا طالبی، استاد مردم‌شناسی در آمریکا در دانشگاه کلمبیا در نیویورک بود. وی هم تجربه‌ی زندان شاه را دارد و هم زندان‌های جمهوری اسلامی را در دهه‌ی ۶۰. این پژوهش‌گر، همسر خود را در اعدام‌های دسته‌جمعی سال ۶۷ از دست داده است. با وی درباره ی نگاه مردانه‌ی حکومن اسلامی ایران به گفت‌وگو نشستم.



تپش زندگی در تمایلات جنسی

ترجمه‌ی ونداد زمانی: شاعر و روزنامه‌نگار لبنانی «جمانه حداد» بنیان‌گذار اولین مجله‌ی اروتیک در کشورهای عربی است. تلاش عمدی این نویسنده در راه‌اندازی مجله‌ی «بدن» برای شکستن تابوهای جنسی در ممالک عربی است. از این شاعر جوان تاکنون پنج مجموعه شعر به چاپ رسیده است. «سوزان شاندا» از طرف مجله «قنطره» با این نویسنده شجاع مصاحبه‌ای ترتیب داده است.



گفت‌وگو با آذر نصر و برادر محبوبه کرمی، درباره‌ی هزینه‌های انسانی جنبش زنان
هزینه‌های آشکار و پنهان جنبش زنان ایران

پانته‌آ بهرامی: جنبش زنان ایران، جنبشی است که برایش هزینه‌های گزافی پراخت شده و می‌شود. برخی از این هزینه‌ها آشکارند، مثل بازداشت‌ها، آنهم اگر در تهران باشد پوشش خبری پیدا می‌کند. هزینه‌های دیگری وجود دارد که از نظرها پنهان است. مثل کسانی که از کار خود محروم می‌شوند، از تحصیل محروم می‌گردند، ستاره‌دار می‌شوند و یا به دانشگاه‌ها راه پیدا نمی‌کنند. در همین زمینه با آذر نصر و برادر محبوبه کرمی گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با نسرين افضلی، روزنامه نگار و فعال حقوق زنان
افزايش آمار طلاق در ايران‬

شیرین فامیلی: افزايش آمار طلاق در ايران به ويژه در تهران و برخی ديگراز شهرهای بزرگ، موضوع بحث کارشناسان و حقوق‌دانان در هفته‌های اخير شده است. بر اساس گزارش‌های رسمی در نيمه اول سال ۸۸ ميزان طلاق در استان تهران رشد ۲۱ درصدی داشته است. طلاق و افزايش آن يکی از پيامدهای جوامع مدرن است که تا حدودی مراحل اوليه آن را طی کرده‌اند. در این زمینه با نسرين افضلی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان گفت‌وگو کرده‌ام.



گفتگو با حمیلا نیسگیلی، درباره‌ی خانه‌ی امن زنان در شهر کلن آلمان
زنان به زنان کمک می‌کنند

شکوفه منتظری: اولین خانه‏ی امن زنان در تاریخ معاصر، در سال ۱۹۶۴ در کالیفرنیا شروع به کار کرد. این خانه‏ی امن از سوی یک گروه محلی بنیان‏گذاری شده بود و هدف‏اش حمایت از زنانی بود که همسران یا پدران معتاد به الکل داشتند و از خشونت‏های خانگی در رنج بودند. حمیلا نیسگیلی یک زن ایرانی است و در یکی از خانه‏های امن شهر کلن آلمان مشغول به کار است. در همین زمینه با وی گفت‌وگویی داشته‌ام.



گفت‌وگو با منیره برادران، درباره‌ی روش مبارزاتی نافرمانی مدنی و جنبش‌های ایران
«رویای من، آزادی و دموکراسی است»

شکوفه منتظری: نافرمانی مدنی یکی از روش‌های اعتراضی به سیاست‌های نیروی در قدرت است. این نوع از مبارزه عموما شکل جنبشی دارد و هدفش نه دست‌رسی به قدرت سیاسی، بلکه ایجاد دگرگونی در لایه‌های متفاوت جامعه است. منیره برادران، نویسنده و فعال اجتماعی سیاسی ساکن آلمان است. از منیره در مورد نگاهش نسبت به این نوع مبارزه می‌پرسم.



گفت‌وگو با شادی صدر، فعال حقوق زنان
جای خالی شیوا پر شد

شکوفه منتظری: روز ۹ مارس، شادی صدر با انتشار مطلبی در وبلاگ‏اش، خبر از عدم شرکت و پذیرش جایزه‏ی زن شجاع سال ۲۰۱۰ از سوی وزارت امور خارجه‏ی آمریکا را داد. این جایزه هر سال به ۱۰ زن شجاع از سراسر جهان اهدا می‏شود. شادی قصد داشت این جایزه را به شیوا نظرآهاری، فعال حقوق بشر که در زندان به‏سر می‏برد، تقدیم کند. در این زمینه با وی گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با برخی از فعالان حقوق بشر و زنان، درباره‌ی مبارزات زنان پس از سه دهه‌ی انقلاب اسلامی
جنبشی با قدم‌های کوچک، آرام اما ژرف

پانته‌آ بهرامی: دهه‌ی نخست انقلاب، دهه‌ی از دست دادن بسیاری از دست‌آورد‌ها بود، لغو قانون حمایت از خانواده، پوشش اجباری و عدم کار زنان به عنوان قاضی برخی از آن‌هاست. زنان بسیاری که با موج انقلاب به سازمان‌های سیاسی پیوستند، آنان که می‌توانستند پتانسیل جنبش زنان باشند در دهه‌ی شصت یا اعدام شدند، یا به زندان افتادند و یا به تبعید اجباری تن دادند. در همین زمینه با چند تن از فعالان حقوق زنان به گفت‌وگو پرداختم.



گفت‌وگو با پریسا نصر‌آبادی
«جنبش زنان باید خواستار سکولاریسم باشد»

شکوفه منتظری: جنبش زنان در ایران را می‌توان در رده‌ی جنبش‌های اجتماعی قرار داد که با هدف به چالش کشیدن نظم اجتماعی و دگرگونی و تغییر شرایط موجود پا به عرصه‌ی ظهور گذاشت. در ٨ مارس٢٠١٠ زنان مبارز ایرانی به تاریخ مبارزات زنان چگونه نگاه می‌کنند؟ راه‌کارهای آنان برای برون‌رفت از تبعیض و ستم جنسی در جامعه‌ی سنت‌زده و دین‌مدار ایران چگونه است؟ با پریسا نصر‌آبادی در این باره گفت‌وگو کرده‌ام.