مقالات

آیا ما خشن‌ایم؟

آسیه امینی: آیا خشونت یک مسئله‌ی فرهنگی است؟ آیا خشونت یک پدیده‌ی سیاسی است؟ آیا همیشه می‌توان در برابر خشونت به نرمی ایستاد؟ آیا ما مردم خشنی هستیم؟ یا این‌که خشونت به ما تحمیل شده است و می‌شود؟ این سئوال‌ها را بارها و بارها از خودم پرسیده‌ام. این «بارها» نه در زمان نوشتن این مقاله، که به بسیار پیشتر از آن برمی‌گردد.

کاش دروغ بگوید

آسیه امینی: حقیقت، اگر آفتاب است، پشت قاب تلویزیون و در برگه‌ی بازجویی نمی‌گنجد. من نمی‌دانم اگر جای نسرین بودم چه می‌کردم و چه می‌گفتم. نمی‌دانم آیا چنان سخت و محکم بودم که خم شوم و خمیده شوم اما نشکنم. هیچ‌کس نمی‌داند. هیچ کسی نمی‌تواند با گمان و حدس، خودش را جای دیگری بگذارد، اما در دلم در عین حال که وکیلم را می‌ستایم و به او افتخار می‌کنم، با خودم می‌گویم «کاش دروغ بگوید!»

راوی، زن است

لی‌لی اکبری: از هزاره‌های قبل روایات باستان توسط مردان و زنان گوسان، چامه گو و چکامه‌خوان با ساز و آواز اجرا می‌شده است. نقالان مرد، قصه‌ها را با حنجره توانمند و با پاکوبیدن‌ها و دست‌‌زدن‌ها، معرکه گرفتن‌ها، چم و خم‌ها، عصا به دست گرفتن و کمان‌کشیدن‌ها و کمندافکندن‌های خاص خود در میان مردم عادی کوچه بازار و جماعت قهوه خانه روایت می‌کردند.

دشمن دانا به از نادان دوست

فروغ.ن. تمیمی: انتشار مقاله‌ی اخیر سوسن محمدخانی غیاثوند با عنوان: «ضرورت های پنهان چندهمسری»، آخرین مطلب از سری مقالاتی است که او در آنها به موضوع «چندهمسری» پرداخته است. در سه مقاله‌ی اول او با نگرشی دوراندیشانه و واقع‌گرایانه به تحلیل منابع دینی و هم به‌طور خاص به بحث اسلامی چندهمسری می‌پردازد. محمدخانی در نوشته‌های خود واقعیات تاریخی و اجتماعی را درنظر گرفته و سعی در طرح و ارائه تصویری جامع از موضوع چندهمسری در دین اسلام دارد.

ضرورت‌های پنهان چندهمسری

سوسن محمدخانی غیاثوند: اگر بخواهیم موضع‌گیری منصفانه‌ای در خصوص چندهمسری داشته باشیم باید هم معایب آن را ببینیم و هم محاسنش را. باید فکر کنیم به اینکه مخالفت و موافقت ما تا کجا به سود جامعه است. اگر بنا باشد فقط حرف‌های خودمان را بزنیم و گوش شنوایی برای شنیدن اظهارات دیگران نداشته باشیم مطمئناً هیچ‌گاه به نتیجه‌ی درستی نخواهیم رسید.

منصف باشیم

آسیه امینی:سوسن طهماسبی، فعال جنبش زنان و کنشگر کمپین یک میلیون امضا ماه نوامبر ۲۰۱۰جایزه «آلیسون دفرجیس» را از سازمان دیده‌بان حقوق بشر دریافت خواهد کرد.دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ای که به همین مناسبت منتشر کرده از او و پنج فعال پی‌گیر حقوق بشر به خاطر تلاش سخت و پی‌گیر برای ساختن دنیایی بدون خشونت و تبعیض تقدیر کرده است.

چرا زنان مذهبی‌تر از مردان هستند؟

ونداد زمانی: آمار جمع‌آوری شده از سنجش نظرات ٣٥ هزار امریکایی توسط موسسه‌ی تحقیقاتی «پی. ایی. دبلیو» بر این حقیقت مستند مهر تأیید زده است که زن‌ها بیشتر از مردان، هم به خدا اعتقاد دارند و هم در زندگی شخصی بیشتر از جنس مخالف به دعا و نیایش توسل می‌جویند. زنان حتی در ابراز علاقه برای خدای شخصی‌ایی که منطبق با روحیات خودشان است نیز گوی سبقت را از مردان ربوده‌اند.

گفتار «خاله‌زنکی»، شکافی در زبان مردان

مهسا صارمی: پر‌حرفی همیشه فعالیتی زنانه قلمداد می‌شود و به همین دلیل آن را پست‌تر از مکالمات و گفت‌وگوهای مردان می‌دانند. زنان حین پرحرفی احساسات و افکارشان را بیان می‌کنند و پشتوانه‌ای برای افکار خود می‌یابند و سپس بر آن‌چه می‌گویند و انجام می‌دهند تاثیر می‌گذارند. پرحرفی راهی برای استحکام بخشیدن به پیوندهای زنانه نیز هست و این امکان را به زنان می‌دهد که راه‌های دیگری برای عمل و ارتباط با دیگران بیابند.

چندهمسری در کمپین یک میلیون امضاء

سوسن محمدخانی غیاثوند: کسانی که تعدد زوجات را برای همیشه و بی هیچ قید و شرطی مجاز می‌دانند، رفتاری افراط گرایانه دارند و آن عزیزانی هم که در کمپین یک میلیون امضاء برای اعلام ممنوعیت مطلق چندهمسری از سوی دولت و قانون‌گذار تلاش می‌کنند، برخوردشان تفریط آمیز است. خواسته‌ی اعضای کمپین تا حدی آرمان‌گرایانه است و نه چندان واقع‌گرایانه چرا که مبتنی بر کل واقعیت‌های موجود در جامعه ایران نیست.

نگاهی به جایگاه حقوقی زنان در طلاق

بهنام دارایی‌زاده: لایحه‌ی جنجال برانگیز «حمایت از خانواده»، این روزها بار دیگر در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است و موجب خشم و اعتراض گسترده‌ی فعالان حقوق زنان و نیز سایر نیروهای مترقی جامعه شده است. در این یادداشت، سعی می‌کنم ضمن پرداختن به جایگاه حقوقی زنان در امر طلاق و نیز اشاره به چند نکته‌ی دیگر به امکان و فرصتی بپردازم که در چهارچوب این لایحه می‌تواند در اختیار زنان ایرانی قرار گیرد.

زمینه‌های سیاسی چندهمسری

سوسن محمدخانی غیاثوند: اگر در جهان فعلی اثری از آن ضرورت‌های گذشته نیست این به معنای مرتفع شدن تمام ضرورت‌هایی که یک اجتماع را ناگزیر به استفاده از قانون تعدد زوجات می‌کند، نمی‌باشد. تا مادامی‌که ما شرایط ازدواج را برای همه یک‌سان نکرده باشیم و تا زمانی‌که به همه به یک ‌اندازه شانس ازدواج و یا بهره‌مندی از زندگی نداده باشیم مطمئنا ضرورت‌ها فقط شکل‌شان تغییر می‌کند اما از بین نمی‌روند.

این تختخواب چند نفره است؟

آسیه امینی: قانون، در بحث «تمکین»، پیش از این پاسخ ما را داده است. اگر زنی بیش از این طلب کند، قانون پاسخش را جای دیگری یعنی در قانون سنگسار داده است. در واقع این قوانین و این نگرش به قوانین، از همان مجلسی بیرون آمده است که ریشه‌هایش به ملا سیدحسن مدرس برمی‌گردد که نگاهش به «حق زنان» در این جمله بارز است: «هرچه تامل می‌کنیم می‌بینیم خداوند قابلیت در زن‌ها قرار نداده است که لیاقت انتخاب کردن را داشته باشند، اینها از آن زمره‌اند که عقول‌شان استعداد ندارد و در حقیقت تحت قیومیت قرار دارند، چطور ممکن است به اینها حق انتخاب کردن داده شود.»

چندهمسری؛ ضرورتی تاریخی یا قانون؟

سوسن محمدخانی غیاثوند: تصور این که چندهمسری یا تعدد زوجات (Polygamy) از اختراع‌ها و ابتکار‌های اسلام بوده اصلاً درست نیست. اعتقاد و باور برخی از اسلام‌شناسان مسلمان، علمای دین، ‌اندیشمندان و بعضی نویسندگان بر این است که «اسلام تعدد زوجات را فقط قانونمند کرد و تنها با قید شرایطی سنگین، آن را در چارچوب ضرورت‌های زندگی انسان محدود ساخت.» در ادیان پیش از اسلام نیز مسئله‌ی چندهمسری وجود داشته است.

مینا‌های دیوانه

فروغ.ن.تمیمی: جنبش برابری و رهایی‌خواهانه در نیمه‌ی دوم قرن بیستم در دنیای غرب و هلند، به نام موج دوم فمینیستی معروف است. جنبشی که بیشتر به وسیله‌ی زنان طبقات متوسط به وجود آمد، رهبری شد و سرانجام در میان طبقات محروم گسترش یافت. بدون شک ترجمه‌ی کتاب مشهور سیمون دوبوار به نام «جنس دوم» که در سال ۱۹۶۵ درهلند منتشر شد، نقش مهمی در شکل‌گیری باورهای تازه در مورد برپایی مجدد مبارزه برابری‌خواهانه داشت.

فمینیست کیست؟

مهسا صارمی: فمنیست کیست؟ فمنیست هم مانند فمنیسم تعریف واحدی ندارد زیرا تعریف فمنیست‌ها از فمنیسم تحت تأثیر تربیت، ایدئولوژی، طبقه، نژاد و یا ترجیح جنسی متفاوت است. اما به طور خلاصه فمنیست زنی است که خود را فمنیست می‌داند و دیگران هم او را فمنیست می‌دانند. چنین تشخیصی به این بستگی دارد که یک زن ارتقای آگاهی تجربه کرده، دانشی از سرکوب زنان یافته و به درکی از تفاوت‌ها و اشتراکات زنان رسیده باشد.

جنبش زنان بر تارک جنبش سبز

فروغ.ن.تمیمی: جنبش آزادی‌خواه و مدنی سبز، پهنه‌ای گسترده برای در برگیری تمام نحله‌های فکری آزادی‌خواهی، برابری‌خواهی و عدالت‌جویی است. در یک سال گذشته، چند میلیون نفر از شهروندان معترض به نتایج انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، مصلحان سیاسی، ژورنالیست‌های مدافع آزادی بیان، فعالین حقوق بشر، فمینیست‌ها، دانشجویان، کارگران، اقلیت‌های قومی، دینی و جنسیتی همه و همه در زیر چتر فراگیر جنبش سبز گرد آمده‌اند.

جنبش سبز و جنبش زنان

فروغ.ن.تمیمی: حضور فعال زهرا رهنورد همسر میرحسین موسوی در فعالیت‌های انتخاباتی او در دوره دهم انتخاب ریاست جمهوری در سال گذشته و فعالیت‌های خانم رهنورد دریک سال گذشته او را به یکی از چهره‌های مطرح جنبش سبز تبدیل کرده است. یکی از شعارهای مطرح روزهای انتخابات: «موسوی، رهنورد، تساوی زن و مرد» به درستی نشان‌گر انتظارات زنان و نسل جدید جوانان ایرانی از رهبری جنبش سبز و اصلاح‌طلبان بوده و هست.

حجاب اجباری، تابویی که باید شکسته شود

میثم بادامچی: در فضای سیاسی ایران امروز، تابوهایی وجود دارند که اگرجنبش و رهبران آن بتوانند در طول زمان آن‌ها را در فضای فکری ایران بشکنند، ایران وارد مراحل جدیدی خواهد شد. بدون شکستن این تابوها، جنبش سبز راه به استقرار یک نظام دموکراتیک نخواهد برد. متاسفانه تمام این تابوها از زمان زمامداری آیت‌الله خمینی شکل نهادین به‌خود گرفته‌اند. واضح است که شکستن این تابوها به‌طور آنی و بدون پرداختی از حداقل هزینه‌ها میسر نیست.

نویسندگی، هویت و کپی‌رایت در عصر اینترنت

کتی آکر، ترجمه سوده نگین‌تاج: متاسفانه سیستم‌های آموزشی در این کشور، به‌ندرت از پشتوانه‌های مالی دولتی برخوردارند. افسوس خواهم خورد اگر روزی برسد که فرهنگ جامعه‌ی ما تنها به‌دلیل فقدان تحصیلات ارزشمند، مفهوم تاریخی خود را از دست بدهد و آن‌هایی که به امور فرهنگی مشغول خواهند شد، دیگر به تاریخ نیندیشند و دیگر به تاریخ خودشان - به تاریخ ما - برای یافتن مثال‌ها و نمونه‌ها رجوع نکنند. در جست‌وجوهایم به آثار «هانا آرنت» برخوردم؛ فیلسوفی که افکاری غوطه‌ور در تاریخ دارد.

سیمون دوبووار بعد از ۶۰ سال

ترجمه‌ی ونداد زمانی: نوشتن کتاب «جنس دوم» توسط سیمون دوبووار در سال ۱۹۴۶ که به یکی از ماندگارترین مطالعات درباره‌ی وضعیت زنان تبدیل شد، در بحبوحه‌ی دورانی بود که جوامع غربی با خجالت و ترس و لرز مشغول تحویل دادن بخشی از حقوق زنان به آنها بودند. قوانین فرانسه از یک سال پیش به زن‌ها اجازه‌ی شرکت در انتخابات را داده بود و خبری از حق پیشگیری از بارداری و زایش فرزند ناخواسته نبود.