فمینیست کیست؟

مهسا صارمی

فمنیست کیست؟ فمنیست هم مانند فمنیسم تعریف واحدی ندارد زیرا تعریف فمنیست‌ها از فمنیسم تحت تأثیر تربیت، ایدئولوژی، طبقه، نژاد و یا ترجیح جنسی متفاوت است. اما به طور خلاصه فمنیست زنی است که خود را فمنیست می‌داند و دیگران هم او را فمنیست می‌دانند. چنین تشخیصی به این بستگی دارد که یک زن ارتقای آگاهی تجربه کرده، دانشی از سرکوب زنان یافته و به درکی از تفاوت‌ها و اشتراکات زنان رسیده باشد.

تعریف فمنیسم در پی حقوق مساوی برای زنان (جنبش سازمان‌یافته برای به دست آوردن حقوق زنان) یک ایدئولوژی درباره دگرگون‌سازی اجتماعی که هدف آن خلق جهانی فراسوی تساوی اجتماعی صرف برای زنان است.

گردا لرنر می‌گوید: فمنیسم باید ما بین حقوق تساوی زن و رهایی آن فرق قائل شود. اما در مجموع فمنیسم ایدئولوژی آزادی زنان است چرا که در همه رویکردهای آن این اعتقاد نهفته است که ما به دلیل جنس‌مان اسیر بی‌عدالتی هستیم اما در زیر این چتر گسترده با انواع تحلیل‌ها تنوعی از عوامل سرکوب وجود دارد.

به طور مثال فمنیست‌های مارکسیست عمدتا تقسیم جنسی کار را دلیلی برای سرکوب می‌شناسند و بر تعامل میان طبقه و جنسیت درون فمنیسم تاکید دارند و بر تمایزات اجتماعی میان زنان و مردان متمرکزند؛ بنابراین فمنیسم مارکسیستی دستور عملی برای تغییر اقتصادی است.

از سوی دیگر کاترین مک کینون تمایلات جنسی را زمینه اجتماعی اصلی اعمال قدرت مذکر می‌شناسد و می‌گوید نظریه سیاسی فمنیستی باید بر ساخت و جبر اجتماعی احساس جنسیتی متمرکز شود.

فمنیسم سیاه بیش از همه در پی تحلیلی‌اند که بتوان نظام‌های متعدد سرکوبگر را بشکافند؛ فمنیسم سیاه راه‌کاری برای مبارزه با تبعیض است.

ارتقای آگاهی روش اصلی فمنیسم است و به معنای گونه‌ای از دانش و شناخت است که به چیزهای موجود در قالبی جدید می‌نگرد و به شرحی متفاوت از یک روش و یا نظریه نیاز دارد. فمنیسم می‌کوشد واقعیتی را که وصف می‌کند به صورت نظریه خلاصه و جمع‌بندی می‌کند، به انواع تعمیم‌گرایی‌ها شک می‌کند و آن‌ها را در شکل و چارچوب جدید در راستای تلاش برای کسب آگاهی به شکلی از نظریه و عمل سیاسی به کار می‌برد.

اما برخی از نظریه‌پردازان فرانسوی واژه فمنیسم را بر این اساس که تنها یک «ایسم» دیگر است کنار گذاشته‌اند.

ربکا وست: من خود هرگز نتوانستم دریابم که فمنیست چیست تنها این را می‌دانم که هر وقت احساساتی که مرا از یک تو سر خور و فاحشه متمایز می‌سازد بیان می‌کنم مردم مرا فمنیست می‌نامند. اما تمامی فمنیست‌ها در گونه‌ای تعهد و برخورداری دیدگاهی زن محور شریک‌اند.