Feb 2010


گفت‌وگو با شهلا لاهیجی، درباره‌ی نامه‌ی برخی از فعالان جنبش زنان به موسوی و کروبی
«رفع تبعیض از زنان، به نفع زن و مرد ایرانی است»

مریم محمدی: از آغاز جنبش انتخاباتی در ایران تاکنون فعالان زن هزینه‏های بسیاری پرداخته‏اند و بسیاری از آنان اکنون در زندان‏ها به‏سر می‏برند. در هفته‏ی جاری، نامه‏ای از سوی جمعی از فعالان جنبش زنان، خطاب به آقایان موسوی و کروبی منتشر شد تا در پی‏گیری مطالبات مردم ایران، مطالبات خاص زنان فراموش نشود. به بهانه‏ی این نامه با خانم شهلا لاهیجی، فعال حقوق زنان و اولین ناشر زن در ایران، گفت‏‏وگو کرده‏ام.



بازار داغ سکس برای زنان میان‌سال غربی در جهان توسعه نیافته
سکس در زمین «دیگران»

فروغ.ن.تمیمی: در ده سال اخیر درصد زنانی که برای داشتن معشوقه‌ای در دوران تعطیلات به افریقا می‌روند به‌شدت رشد کرده است. نوجوانانی که خود را برای سکس عرضه می‌کنند اغلب زیر هجده سال و خیلی فقیرند. زنان در مقابل دادن هدایای مانند لباس و غذا، خریدن لوازم صوتی و غیره درمقابل از این نوجوانان سوء‌استفاده جنسی می‌کنند. این روزها زنان جویای سکس اروپایی بیش‌تر در تعطیلات به گامبیا، کنیا، غنا و افریقای جنوبی می‌روند



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بر زندگی زنان - بخش ششم
تحول در سکوت

حمید حمیدی: با پایان یافتن جنگ، در سال های ۱۹۹۰ موارد مربوط به امور زنان به مطالب صفحه‌ی اول نشریات تبدیل شد. در این دوره زن از سنگر انقلاب به نیروی انسانی که باید توسعه و رشد پیدا کند، مبدل می‌شود. اگر در گفتمان نخست، حوزه عمومی به مردان تعلق داشت و زن ترجیحاً در خانه و ضرورتاً در بیرون از خانه فعالیت می‌کرد، در گفتمان جدید حضور بیش‌تر زنان در عرصه عمومی رقم زده شد.



نگاهی به آثار ژانیتا آیر - قسمت اول
تدفین هم‌زاد در سطوح

سوده نگین‌تاج: ژانیتا آیر را شاید بتوان جادوگری خاموش در دنیای هنرهای تجسمی معاصر دانست که هنوز صدای انفجارش به گوش جامعه هنری نرسیده است. در آثار آیر دوقلوهایی متناقض یا جنین‌هایی در شکم یک زن، دخول در ‌اندام میل‌ورزی که اشتیاق به تسخیر شدن - تسخیر کردن و بلعیدن را در خود حفظ کرده است. تمنایی از «زن» که او را به موجودی غیرقابل تسخیر تبدیل کرده است. هم‌پوشانی اعضایی که هیچ چیز قادر به کنترل،‌ یا منحل کردنش نیست چراکه درواقع چیزی برای منحل کردن در آن وجود ندارد.



هویت‌جویی زنان در تاریخ معاصر - بخش یازدهم
ما عمل می‌کنیم پس هستیم

فروغ.ن.تمیمی: با تشکیل «مرکز فرهنگی زنان» در سال ۱۳۷۷ توسط گروهی از زنان پیش‌تاز مانند پروین اردلان، منصوره شجاعی، زهره ارزنی، نوشین اخمدی خراسانی، و دیگران این مرکز به فعالیت‌های متنوعی و هم انتشار مجموعه‌ی مقالات دست زد. تقویم‌های زنان را منتشر کرد. و هم‌چنین با فعالیت‌های فرهنگی فارغ از تنگ‌نظری‌های ایده‌ئولوژیک به بررسی جنبش‌های زنان پرداخت.



«مردان، نوبرانه‌های کم‌پیدا»

ترجمه‌ی ونداد زمانی: دکتر تاریخ‌شناس «باربارا وایتهد»، در کتابش «مردان، نوبرانه‌های کم پیدا» دو بحث مهم را در ارتباط با زندگی زنان مجرد به پیش می‌کشد. نخست آن‌که مطرح می‌کند که زنان مجرد، کم‌تر و سخت‌تر از همیشه شانس تماس، آشنایی و ازدواج با مردان مناسب را پیدا می‌کنند. دوم آن‌که زنان مجرد معاصر باید برای یافتن همسر شیوه‌های جدیدتری از شبکه‌های اجتماعی خلق کنند.



گفت‌وگو با شهلا شفیق؛ فعال حقوق زنان
«تصویب قوانین نابرابر، در کنار سرکوب جنبش»

ایرج ادیب‌زاده: در آستانه‏ی هشتم مارس، روز جهانی زن، تصویب لایحه‏ی حمایت از خانواده در مجلس شورای اسلامی، با اعتراض گسترده‏ی فعالان برابری‌خواه حقوق زن و مرد در ایران و خارج از ایران روبرو شده است. بیش از ۱۲۰۰ فعال اجتماعی حقوق زنان با امضای بیانیه‏ای، به تصویب این لایحه اعتراض کردند. در ارتباط با این مساله با خانم شهلا شفیق، نویسنده و فعال حقوق زنان در فرانسه گفت‏وگو کرده‏ام.



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بر زندگی زنان - بخش پنجم
انقلاب و گفتمان‌ جنسیتی غالب

حمید حمیدی: شکل‌گیری بنای فرهنگی انقلاب با ساخته‌شدن گفتمانی مرئی شد که می‌توان آن‌را گفتمان احیاء و باز تولید هویت دینی نامید، چهارچوبی گسترده از معانی که اشیاء و اندیشه‌ها در قالب آن معنا می‌یافتند. نخستین کارکرد این گفتمان، تثبیت هویت‌های سیال و غیرثابت است. از جمله هویت‌هایی که در خلال این گفتمان با توجه به دیدگاه‌های حاکم می‌بایست مجدداً ساخته شود، «هویت زن مسلمان ایرانی» بود.



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بر زندگی زنان - بخش چهارم
انقلابی علیه زنان

حمید حمیدی: فضا، زبان و رهبری غالب بر انقلاب بهمن، تحمیل می‌نمود که به حقوق زنان توجهی ابراز نشود. اکنون وقتی از جایگاه امروزمان به گذشته نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در تب و تاب ویرانی خواسته‌های دمکراتیک و حقوق بشر مطرح نبوده و بالطبع موضوعات خاص مربوط به زنان نیز مورد توجه قرار نمی‌گرفت. و بسیاری از زنان از اتکا به یک جنبش مستقل زنان گریزان بودند. ما متوجه نبودیم که مسأله جنسیت در تحولات اجتماعی و ایجاد نظم دمکراتیک نقش اساسی دارد.



هویت‌جویی زنان در تاریخ معاصر - بخش دهم
زن مسلمان و مسأله فمینیسم بومی

فروغ.ن.تمیمی: تلاش‌های زنان مسلمان ایرانی در رد و انکار فمینیسم غربی منجر به ابداع نوعی فمینیسم بومی متکی بر ارزش‌های اسلامی شد. جریانی که در کشورهای دیگر اسلامی هم در دهه نود میلادی مورد توجه وسیع قرار گرفت و صاحب‌نظران متعددی پیدا کرد. نکته مهم در میان همه انواع فمینیسم‌های موجود اعم از مذهبی و یا سکولار در ایران، موضوع جنسیت‌زدایی از تفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی است.



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بر زندگی زنان - بخش سوم
انحراف زنان از انقلاب سازمان‌ها و احزاب

حمید حمیدی: واکنش‌های سازمان‌ها و احزاب انقلابی بلافاصله پس از انقلاب ۵۷ ایران نسبت به مواضع ضدزن روحانیون و نیروهای سنتی به‌خصوص مواضع آیت‌الله خمینی، ظاهرا نقشی تعیین‌کننده در به حاشیه بردن مطالبات زنان و مبارزات‌شان داشت. نکته‌ی جالب‌توجه هم‌سویی اکثر این جریانات در مواضع آغازین‌شان بود. در این‌جا به‌اختصار به مواضع بعضی از این نیروها پرداخته‌ام.



گزارشی از نمایشگاه «بازآفرینی شاعرانه‌ی اسطوره‌ها» در گفت‌وگو با شیو احمدی، هنرمند ایرانی
زنی در چادر سبز با موهای نمایان!

پانته‌آ بهرامی: آثار جدید شیوا احمدی، هنرمند ایرانی مقیم آمریکا تحت تاثیر جنبش آزادی‏خواهانه‏ی مردم ایران شکل گرفته است. «بازآفرینی شاعرانه‏ی اسطوره‏ها» نام نمایشگاه فردی او است که هفته‏ی گذشته در گالری لیلا تقی‏نیا میلانی‏ هلر در نیویورک افتتاح شد. این هنرمند ایرانی از حجاب و اسطوره‏زدایی قهرمانان و آوردن‌شان به زمین می‏گوید.



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بر زندگی زنان - بخش دوم
«حقوق زنان، غربی است»

حمید حمیدی: با پیروزی انقلاب اگر دست حکومت پهلوی از سرزمین ایران کوتاه شد در عوض خود مردم که طبیعتا دارای اختلاف سلیقه و برداشت‌های مختلف از دین بودند، با هم درگیر شدند. با اعلام اجبار حجاب اسلامی و طرح این موضوع که «حقوق زنان غربی است» افراد ناشناخته‌ای تحت عنوان مأموران «کمیته امام» تعرض خشونت‌آمیز و وسیعی را در معابر عمومی علیه زنان آغاز کردند.



به مناسبت سی و یکمین سال‌گرد انقلاب ایران
کشف حجاب در بیست و دوم بهمن ۱۳۸۸

آتنا پژوهش: امروز زنان و مردانی که در بیست و دوم بهمن سال ۱۳۵۷ در خیابان‌های انقلاب و آزادی، سقوط پادگان‌ها را جشن گرفته بودند دست در دست فرزندان و نوه‌های خود به خیابان آمدند تا مطالبات سه دهه‌ی پیش خودرا این‌بار برای فرزندان‌شان فریاد بزنند. در این میان آن‌چه چشم‌گیر شده حضور زنان مخالف با حجاب اجباری و هواداران جنبش فمینیستی برابری‌طلب در پیوند با جنبش آزادی‌خواهی است.



بازخوانی انقلاب ۵۷ و تأثیرات آن بز زندگی زنان - بخش اول
زنان برای انقلاب، و انقلاب برای زنان چه کردند؟

حمید حمیدی: کافی نیست بگوییم زنان در انقلاب ۵۷ نقش برجسته‌ای داشتند، که این حق مطلب را ادا نمی‌کند. انقلاب ۵۷ اولین تجربه سیاسی عظیم زنان در تاریخ ایران بود و به لحاظ حضور زنان، در اساس انقلابی زنانه بود. درواقع زحمتکشان، زنان و دانشجویان ارکان اصلی انقلاب بودند. در آن دوره، کسی تصور نمی‌کرد که در زمانی بسیار کوتاه مناسبات و قوانینی علیه زنان برقرار ‌شود که هنوز بعد از بیش از سی سال تلاش برای بازگشت به وضعیت پیشین چنین هزینه‌هایی در پیش داشته باشد.



ختنه‌ی دختران؛ خشن‌ترین راه کنترل زنانگی

فروغ.ن. تمیمی: ششم ماه فوریه‌ی هرسال روز جهانی مبارزه‌ی با ختنه‌ی زنان است. در سال‌های اخیر با ایجاد کمپین‌های گوناگون برای جلوگیری از ختنه‌شدن دختران اقدام شده است. مقابله‌ی با این نوع ستم و خشونت علیه زنان در بعضی از کشورها با تصویب قانون مجازات والدین هم‌راه شده و به کاهش شدید موارد ختنه‌ی دختران منجر گشته است. هرساله در دنیا سه‌میلیون دختربجه در معرض ختنه‌شدن و نقص عضو قرار دارند.



«سور خوانا» اولین راهبه‌ی فمینسیت

ونداد زمانی: صدسال قبل از آن‌که خانم فیلسوف انگلیسی «مری وولستون کرافت» درسال ۱۷۷۲ دست به انتشار «دفاع از حقوق زنان» بزند، دختر یک نجیب‌زاده‌ی اسپانیایی در مکزیک به‌تنهایی و از طریق نمایشنامه‌نویسی و نامه‌نگاری و شعر، مشغول مبارزه‌ی با دیدگاه مسلط و کاملا مردانه‌ی موجود در جامعه‌اش بود. نام این دختر «سور خوانا» بود.



«نظامی‌گری، قدرت و خشونت»

لیدا حسینی‌نژاد: سی‌امین سمینار سراسری تشکل‌های مستقل زنان و زنان دگرباش ایرانی در شهر اشتوتگارت آلمان برگزار شد. «نظامی‌گری، قدرت و خشونت و دیدگاه‌های مقابل آن» عنوان این سمینار بود که به موضوع نقش زنان در ساختار قدرت سیاسی، بررسی و تحلیل نقش زنان در جنبش اخیر ایران، شکنجه و تجاوز جنسی می‌پرداخت. با فائزه منزوی از برگزارکنندگان این سمینار گفت‌وگو کرده‌ام.



زنان روپوشیده‌ی فرانسوی هواخواه آزادی فردی

فروغ.ن.تمیمی: در سال‌های اخیر بحث ممنوعیت فرم‌های افراطی حجاب مانند پوشاندن چهره با نقاب در حوزه‌ی عمومی، در کشورهای اروپای غربی از موضوعات جنجالی بود و هفته‌ی پیش بحث ممنوع‌بودن نقاب و روبنده بار دیگر در فرانسه مطرح شد. فرانسه خواهان منع استفاده از روبنده در محل کار، معابر و مراکز آموزشی است. در فرانسه پنج میلیون مسلمان زندگی می‌کنند و حدود دو هزار زن مسلمان از روبنده و نقاب استفاده می‌کنند.



نتایج تحقیقی درباره‌ی خانواده‌ی چند‌همسری
«تو بچه‌ی کدوم زن‌ام هستی؟»

برگردان ونداد زمانی: برای اولین‌بار تحقیقات کاملی درباره‌ی تاثیرات منفی زندگی در خانواده‌های چند‌همسری، در شرف تکمیل‌شدن است. «مزجلیزا حمزه» که مسوول تحقیقات موسسه‌ی «خواهران در اسلام» مالزی است برنامه‌ریز اصلی این پروژه‌ است. سازمان دفاع از حقوق زنان مالزی هر بار که دشواری‌ها و ناروابودن چند‌همسری را در رسانه‌ها به بحث عمومی می‌گذارد با مخالفت نظری رهبران مذهبی کشور روبه‌رو می‌گردد.



مقدمه‌ای بر گفتن از تن در زبان فارسی
زنانی که روایت می‌کنند

م.رها: این مطلب مقدمه‌ای است برای گزارش‌هایی تنانه، تا فتح‌بابی باشد برای گفت‌وگو بر سر موضوعاتی که بی‌گمان هنوز تابوی ذهن ایرانی است. این روزها که زنان در ایران پیش‌رو مبارزات مردم در خیابان‌ هستند زمان پرداختن به مسائلی ا‌ست که دهه‌های متمادی با عناوین مختلف سرکوب شده است. این روزها نوشتن و گفتن از تن هم‌چنان از سوی بسیاری تقبیح می‌شود بی‌آن‌که بازار ترمیم بکارت از رونق بیافتد. شاید زمان آن رسیده که صدای ما نیز شنیده شود.



هویت‌جویی زنان ایرانی در تاریخ معاصر (بخش ۹)
ماه‌نامه زنان، مبتکر فمینیسم اسلامی در ایران

فروغ.ن. تمیمی: اعمال تبعیضات علیه زنان مسبب تحولات بی‌سابقه‌ای در سه ده گذشته در ایران بوده است. با پیروزی اصلاح‌طلبان و باز شدن فضای سیاسی هسته‌های جدید تلاش‌های برابری‌خواهانه زنان که در آغاز دهه هفتاد شمسی رشد کرده بود، شکوفا شد. جنبش فعلی زنان در ایران تولد خود را مدیون نویسندگانی است که در اوایل دهه هفتاد به انتشار مقالات و تابوشکنی در زمینه تبعیض به زنان پرداختند.