زندگی جنسی یک اسلام‌گرا در پاریس

مهسا بهرامی

محمد بن مختار، یک مسلمان مهاجر الجزایره‌ای است که در بانکی در پاریس کار می‌کند و با وجود آنکه درآمد ماهانه‌ی بسیار بالایی دارد و می‌تواند زندگی موفقی داشته باشد، اما بدون سر و همسری، یکه و تنها هنوز پیش مادرش، در آپارتمانی نیمه ویران در شهرکی در حاشیه‌ی پاریس زندگی می‌کند.

مختار اما روزی به‌طور ناگهانی تصمیم می‌گیرد زندگی‌اش را تغییر دهد. او در محله‌ی شانزدهم که بهترین محله‌ی پاریس است، آپارتمانی لوکس و گران‌قیمت اجاره می‌کند. او امید دارد که به این طریق بتواند از سلطه‌ی مادرش و محبت‌های بیجای او نجات پیدا کند و با زنی آشنا بشود و چه بسا بتواند برای اولین بار در زندگی‌اش با زنی هم‌آغوش شود.

او هر چند هنوز بکارتش را از دست نداده، اما اعتقادش به اسلام را از دست داده است. او حتی بعد از پایان تحصیلاتش نامش را هم تغییر داده و یک نام فرانسوی برای خودش انتخاب کرده که بتواند کار مناسبی پیدا کند و مورد تبعیض قرار نگیرد.

به ظاهر همه‌ی شرایط در زندگی مختار فراهم است که او بتواند بالاخره به کار دل بپردازد. او به زنان اروپایی سفیدپوست با موهای طلایی علاقه دارد، اما با تعجب متوجه این حقیقت می‌شود که به جای زن اروپایی سبکسر که عاشق همخوابگی با مرد عرب باشد، فقط زنان آفریقایی و عرب به او توجه نشان می‌دهند و آنها هم البته حاضر نیستند با او به بستر بروند. در همان حال مادرش هم آخر هر هفته به او زنگ می‌زند و از هر فرصتی برای مداخله در کار او استفاده می‌کند.

لیلا ماروئان در «زندگی جنسی یک مرد مسلمان در پاریس» با چنین داستانی که برای خواننده فارسی‌زبان سخت آشناست، با ریاکاری فرهنگی عرب‌های مهاجر و مسلمان که تحت سلطه‌ی مادر قرار دارند و در همان حال به هر زنی غیر از مادرشان به شکل وسیله‌ای برای ارضاء جنسی نگاه می‌کنند، تسویه حساب می‌کند. در مرکز توجه او بیشتر مردان الجزایری قرار دارند و همان‌قدر که از ریاکاری آنها انتقاد می‌کند از ریاکاری فرانسوی‌ها هم که شعار آزادی و برابری سر می‌دهند، اما به گمان نویسنده در عمل از هیچ‌گونه تبعیضی نسبت به مهاجران مسلمان فروگذار نیستند سخن‌ها می‌گوید.

ارزش این رمان در این است که همه‌ی این موضوعات مشکل و پیچیده را بدون آنکه به ورطه‌ی کلی‌بافی و شعارگویی بیفتد با زبانی ساده و در قالب رمانی خواندنی مطرح می‌کند. ماروئان با فرم داستان بازی می‌کند و به لحن شخصیت‌هایش کاملاً مسلط است. در این میان طنزی ریزبافت هم که از چاشنی خشم برخوردار است، به ساختار رمان راه پیدا می‌کند و خواندن این اثر را برای خواننده به یک تجربه‌ی دلپذیر مبدل می‌سازد.

لیلا ماروئان یک نویسنده‌ی تبعیدی است و به‌خوبی با جامعه‌ی مردسالار آشناست. همین آشنایی باعث شده است که زبان و لحن خشمگینی به رمانش راه پیدا کند. او در آثارش دست به ابتکار جالبی زده است: همه‌ی شخصیت‌های زن در آثار او با شخصیت‌های آثار نویسنده‌ی الجزایری به نام لبنا مینار خویشاوند و هم‌نام هستند.

بزرگ‌ترین دستاورد لیلا ماروئان اما این است که در آثارش و در زندگی‌اش در تبعید خود را از سلطه‌ی مردان عرب و مسلمان رهایی داده و به استقلال ادبی دست پیدا کرده است. برای یک نویسنده‌ی زن مسلمان که تجربه‌ی تبعید را هم در کارنامه‌اش دارد، این دستاورد کمی نیست.

شناسنامه کتاب:

Leila Marouane: La vie sexuelle d’un islamiste à Paris, Albin Michel, 2007