تشنگی دشت‌ها و چاه‌های غیر مجاز

بیژن روحانی

تصویب طرحی در مجلس، زنگ خطر را برای تالاب‌های ایران به صدا درآورده است. مصوبه مجلس در مورد قانونی شدن فعالیت چاه‌های غیرمجاز آب در ایران، تهدیدی بزرگ برای حیات تالاب‌ها و دریاچه‌ها خواهد بود.

مطابق این مصوبه، مجلس وزارت نیرو را مکلف کرده تا برای چاه‌هایی که به صورت غیرقانونی تا قبل از پایان سال ۱۳۸۵ حفر و شناسایی شده‌اند، مجوز صادر کند و به این ترتیب برداشت غیرقانونی آب از لایه‌های عمیق سفره‌های زیرزمینی ادامه خواهد یافت. تاثیر این امر علاوه بر خشک شدن تالاب‌ها، با فرونشستن زمین در بسیاری مناطق نیز همراه خواهد بود.

این طرح با مخالفت‌هایی از سوی وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست رو به رو شده است، اما هنوز نمایندگان مجلس از تصمیم خود صرف نظر نکرده‌اند. معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرگزاری مهر اظهار داشته است «با مصوبه مجلس در مورد قانونی کردن فعالیت چاه‌های غیر مجاز، تالاب‌های ایران برای همیشه می‌خشکند.»

یک چاه غیرمجاز در حاشیه تالاب پریشا در کازرون، منبع: مهر

به گفته محمد باقر صدوق یکی از مهمترین مشکلات در طرح بین المللی حفاظت از تالاب‌های ایران، محدودیت منابع آبی و بهره‌برداری بی‌رویه از آنها است. این موضوع علاوه بر آب‌های سطحی شامل آب‌های زیر زمینی و سفره‌های زیر سطحی مرتبط با تالاب‌ها نیز می‌شود.

به گفته این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست، مصوبه اخیر مجلس می تواند تاثیر منفی بر اجرای مناسب برنامه جامع مدیریت و تعادل آبی تالاب‌های ایران بگذارد و عملا این فرایند را فلج کند و قطعا آینده تاریک و نامعلومی برای محیط زیست کشور به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال در حال حاضر ۹۴۹ حلقه چاه در اطراف دریاچه پریشان حفر شده که از این تعداد ۲۷۷ حلقه چاه غیر مجاز هستند.

هم اکنون ۲۳۹ پرونده قضائی در دادگستری‌های کشور در مورد چاه‌های غیر مجاز وجود دارد که عملا با این مصوبه مجلس، غیر قابل پیگیری می‌شوند و بدتر از آن زمینه تشویق متجاوزان و بهره‌برداران غیرمجاز از منابع آبی را فراهم می‌کند.

دفع نادرست زباله‌های بیمارستانی تهدیدی جدی برای محیط زیست است

جمعی از اساتید دانشگاه، تشکل‌های کشاورزی و زیست محیطی با ارسال نامه‌های جداگانه‌ای به شورای نگهبان، خواسته‌اند از تصویب نهایی این طرح خودداری کند. به گزارش خبرگزاری ایلنا، اساتید دانشگاه و کارشناسان محیط زیست در نامه خود به این مساله اشاره کرده‌اند که در حال حاضر دشت‌های کشور با کسری مخزن سالانه بيش از ۶ ميليارد مترمکعب مواجه است و اجرای چنین طرحی باعث از بين رفتن سريع منابع و ذخاير آب زيرزمينی در بسياری از دشت‌های کشور می‌شود.

به اعتقاد این کارشناسان راه حل اصلی عبور از بحران آب زيرزمينی فشار بيشتر بر اين منابع نيست، بلکه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و ارتقاي بهره‌وری در آن است زیرا تبديل چاه‌های غيرمجاز به مجاز، آخرين ضربه بر پيکره بيمار دشت‌ها و منابع آبی کشور خواهد بود.

زباله‌های بیمارستانی، گره ناگشوده

رعایت نکردن ضوابط محیط زیستی، ده بیمارستان در تهران را به تعطیلی ‌کشاند. به گزارش ایسنا، محمد جواد محمدی زاده رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران با اعلام این خبر گفت: «سازمان حفاظت محیط زیست به بیمارستان‌های آلاینده اخطار داده و حدود ۱۰ بیمارستان در تهران که ضوابط زیست‌محیطی را رعایت نکرده‌اند با حکم قضایی تعطیل شده‌اند.» برخی از این بیمارستان‌ها مهلت گرفته و اکنون نسبت به برطرف کردن آلودگی‌های محیطی اقدام کرده‌اند.

دستگاه اتوکلاو زباله‌های بیمارستانی

به گفته آقای محمدی‌زاده از میان ۷۶۰ بیمارستان در کشور، حدود نیمی از آن‌ها به سیستم‌ اتوکلاو مجهز شده‌ و بقیه نیز در حال تجهیز هستند. اتوکلاو دستگاهی است که برای ضد عفونی و استریلیزه کردن پسماندها و زباله‌های بیمارستانی استفاده می‌شود. طبق ضوابط مربوط به زباله‌های بیمارستانی، زباله‌های عادی و زباله‌های عفونی باید در مبدا از یکدیگر تفکیک شوند.

با این حال بنابر اظهارات یکی دیگر از مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، تفکیک زباله از مبدأ در بعضی بیمارستان‌ها انجام می‌شود. به گزارش فارس، سروش مدبری، مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: «در برخی مواقع دیگر، کیسه‌های زباله عفونی با زباله‌های عادی مخلوط می‌شود. طبق قانون، شهرداری می‌تواند از پذیرفتن پسماندهای بیمارستانی بدون برچسب و پسماندهای عفونی خودداری کند.»

مدبری همچنین در مورد زباله‌سوزهای بیمارستانی گفت: «۹۹ درصد از خروجی زباله‌سوزها استاندارد نیستند. هم اکنون بیش از یکصد دستگاه زباله‌سوز بیمارستانی در ایران وجود دارد که حدود پنجاه دستگاه از آن‌ها خراب شده و بقیه نیز به صورت مقطعی کار می‌کند. سازمان حفاظت محیط زیست طی بخشنامه‌ای به استان‌های کشور اعلام کرده‌است باید تمام زباله سوزهای بیمارستانی آزمایش شوند. همچنین نصب این دستگاه‌ها در داخل شهرها غیرقانونی است و آن تعداد از دستگاه‌های موجود، طبق نظر سازمان محیط زیست باید هرچه زودتر از شهرها خارج شوند.»

زباله‌های بیمارستانی جزو یکی از عوامل مهم آلوده‌کننده محیط زیست هستند. چگونگی جمع‌آوری و نابودی این زباله‌ها به خصوص در کلان‌شهر تهران، تاکنون بحث‌ها و اختلاف نظرهایی را میان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف پدید آورده است. به غیر از اخطارهای سازمان محیط زیست به بیمارستان‌هایی که ضوابط را رعایت نمی‌کنند، وزارت بهداشت و شهرداری تهران نیز در این خصوص با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

مسئولان شهرداری با استناد به قانون می‌گویند وظیفه جمع‌آوری و نابودی زباله‌های بیمارستانی با وزارت بهداشت است اما این وزارتخانه اعلام کرده بودجه‌ای برای این کار در اختیار ندارد. این اختلاف نظر در مورد جمع‌آوری این زباله‌ها، نگرانی‌های فراوانی را در مورد گسترش آلودگی‌ها و بیماری‌های عفونی مختلف برانگیخته است.

سرانجام هفته گذشته، سخنگوی شهرداری تهران اعلام کرد به دلیل نگرانی‌های موجود در مورد سلامت شهروندان، شهرداری می‌پذیرد زباله‌های بیمارستانی را در بسته‌بندی‌های مشخص توسط سازمان بازیافت تحویل بگیرد و آن‌ها را به صورت بهداشتی دفن کند.