رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۸

«مانور قدرت با تدفین شهدا در دانشگاه‌»

مریم محمدی
mmohammadi@radiozamaneh.com

روز دوشنبه، پنجم اسفندماه سال ۱۳۷۸ در سایت «رجا نیوز» منتسب به دولت و رییس جمهور، خبری با عنوان «حمله‏‌ی میلیشیای تحکیم وحدت به تشییع شهدای گمنام» درج شده بود.

«رجا نیوز» در این خبر گزارش کرده بود که اعضای دفتر تحکیم وحدت به تشییع کنندگان پیکر پنج شهید گمنام در دانشگاه امیرکبیر حمله کرده‌‏اند. اما در سایت دانشگاه امیرکبیر، این حادثه در چندین گزارش خبری به ترتیب زیر منعکس شده است:

اولین خبر که در ساعت ۱۰ صبح مخابره شده است، اطلاع می‏دهد که مأموران انتظامی از ورود دانشجویان این دانشگاه به محوطه‌‏ی دانشگاه و حضور در کلاس‏‌های درس، جلوگیری کرده‏‌اند.

در این خبر آمده است: «در حالی که مسئولین قصد برگزاری مراسم تدفین را در روز غیر تعطیل داشتند تا با استقبال و همراهی دانشجویان توأم باشد، به علت مخالفت شدید جامعه‏‌ی دانشگاهی، مجبور به ممانعت از ورود دانشجویان شدند.»

در سایت دانشگاه امیرکبیر، هم‌‏چنین آمده است که انجمن اسلامی این دانشگاه، با پیش‌‏بینی قصد ایجاد تشنج از جانب نیروهای امنیتی، از اعضای خود خواسته است مراقبت کنند تا به جو تشنج دامن نزنند.

در آخرین خبر این سایت می‏خوانیم: «با گذشت ساعاتی پس از برگزاری مراسم و دستگیری نه تن از دانشجویان، محوطه‏‌ی دانشگاه هم‏چنان در محاصره‌‏ی نیروهای امنیتی است و تعدادی از دانشجویان درون دانشگاه باقی مانده‌‏اند.»

طی ساعاتی که این وقایع در جریان بود، با یکی از دانشجویان عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه امیرکبیر، آقای نریمان مصطفوی، گفت و ‏گویی داشتم.

در پی اشاره‏‌ی آقای مصطفوی به ادامه‏ی بازداشت چهار دانشجوی دانشگاه امیرکبیر که در مراسم بزرگداشت مهندس بازرگان، دستگیر شده بودند، با آقای دکتر دادخواه، وکیل این دانشجویان گفت و گو کردم.

سرانجام در مورد تأثیرات روانی، تربیتی و اجتماعی چنین مراسمی در محیط‏‌های آموزشی، با آقای دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه، جامعه‏‌شناس و کارشناس امور تربیتی، گفت و گو کرده‌ام.

Download it Here!

از آقای مصطفوی می‌‏پرسم که آیا مقامات مسئول در جریان مخالفت دانشجویان با این امر بوده‌‏اند؟

بله، مشخص بود. پیش از این هم افکار عمومی دانشگاه و متعاقب آن انجمن اسلامی پلی تکنیک، به عنوان نماینده‌‏ی افکار عمومی این دانشکده، موافق برگزاری چنین مراسمی نبود و اساساً با تدفین شهدا در محیط دانشگاه مخالف است.

در راستای همین موضع، انجمن اسلامی برنامه‌هایی برگزار کرد و بیانیه‌‌‏هایی هم مبنی بر مخالفت با این برنامه، منتشر کرد. هم‏چنین شورای صنفی دانشگاه امیرکبیر اقدام به جمع‌‏آوری امضا از دانشجویان کرد و بیش از سه هزار دانشجو با امضای این طومار، مخالفت خود را با تدفین شهدا در دانشگاه، ابراز کردند.


خاک‌سپاری پنج شهيد گمنام در دانشگاه اميركبير

فکر می‏کنید، چرا علی‌رغم مخالفت‏ دانشجویان، اصرار بر اجرای این برنامه در دانشگاه‌‏های مختلف است؟

می‏‌توان گفت نوعی مانور قدرت برای دولت بود که بتواند بگوید توانسته است در پلی‌‏تکنیک هم شهید دفن کند و به شکلی علم پیروزی را بر قله‏ی پلی‏تکنیک بنشاند.

این مراسم برگزار شد، یعنی شهدا دفن شدند؟

بله، با تمام قوا، با دستگیر کردن تعدادی از اعضای انجمن و ممنوع‌‏الورود کردن کلیه‏‌ی فعالین دانشجویی، توانستند این کار را انجام دهند. در روزی که در تلویزیون اعلام شده بود، ورود برای عموم مردم به دانشگاه آزاد است، از وارد شدن دانشجویان به محوطه‌‏ی دانشگاه جلوگیری کردند.

از ورود دانشجویان دانشگاه امیرکبیر هم به دانشگاه جلوگیری شد؟

بله و با جمعیت انبوهی که از نقاط مختلف با اتوبوس، به پلی‏تکنیک آورده شده بود، این مراسم برگزار شد.

استدلال دانشجویان برای مخالفت با تدفین شهدا در دانشگاه، چیست؟

سعی می‌‏کنم آن را با یک مثال توضیح بدهم؛ وقتی شما به یک میهمانی دعوت می‏‌شوید، اما دوستتان را دعوت نمی‏‌کنند، وقتی شما دوستی را که دعوت نشده، هر چقدر هم انسان بزرگواری باشد، با خود به این میهمانی ببرید، هم به حیثیت صاحب‏خانه توهین کرده‏‌اید و هم احترام دوست خود را زیر سوال برده‌‏اید.

این مسأله هم تقریباً چنین حالتی دارد. اولاً، هیچ‌‏کس منکر مقام شهید نیست و هیچ‌‏کس مخالف این نیست که به زحمات شهدا و کسانی که در پاس‏داشت آب و خاک این مملکت از جان خود مایه گذاشته‏ و گذشته‌‏اند تا امروز نسل ما رفاهی داشته باشد، ارج نهاده شود.

منتها، این‌که شهید ابزاری جهت سوءاستفاده و دستاویزی برای عده‏‌ای در جهت پیاده کردن مقاصد خاص جناحی و بهانه‌‏ای برای حضور نیروهای شبه نظامی در دانشگاه‌‏ها بشود، مسلماً چیزی نیست که دانشجویان خواهان آن باشند و به راحتی زیر بار چنین مسأله‏‌ای بروند.

تکریم و احترام به شهدا، راه‌‏های زیادی دارد. چرا در طول این سال‌‏ها، یک نفر را به دانشگاه نفرستاده‌‏اند که در مورد شهید سخنرانی‌‏ای داشته باشد؟ چرا در تمام این مدت، کسی به این فکر نبود، مجسمه‌‏ای به یاد شهیدی در پلی‌‏تکنیک نصب شود؟ چرا صرفاً تدفین؟ این کار در راستای پادگانی کردن فضای دانشگاه‏‌ها است.

هم‌‏چنین باید توجه داشت که دانشجویان به محیطی زنده و شاداب نیاز دارند. محیطی که صرفاً باید آکادمیک باشد.


در اعلامیه‌‏ی دانشگاه امیر کبیر به قبرستانی کردن محیط دانشگاه‏‌ها، اشاره شده است.

بله، دقیقاً. از بین بردن فضای نشاط در محیط دانشگاهی. هم‌‏چنین برگزاری مراسم و برنامه‌‏های مختلف از سوی گروه‏‌هایی که هیچ وابستگی به دانشگاه ندارند، به بهانه وجود اجساد شهیدان در دانشگاه امیرکبیر، یقیناً امر خوشایند و دلچسبی برای دانشجویان نیست.

شما هم نتوانستید وارد دانشگاه بشوید؟ آیا از دانشجویان دیگر، اخباری مبنی بر درگیری شنیده‏‌اید؟

امروز، از ورد من به دانشگاه جلوگیری شد. اما شنیده‌‏های ما حاکی است که عده‌‏ای که مخالف بوده‌‏اند و می‏‌خواسته‌‏اند به این مسأله اعتراض کنند، به طرز شدیدی مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌‏اند و از آن محوطه رانده شده‌‏اند.

چهار دانشجوی دانشگاه امیرکبیر هم که در بازداشت بودند، کماکان بازداشت هستند؟

بله، دانشجویان دانشگاه امیر کبیر که برای شرکت در مراسم بزرگداشت مهندس بازرگان در محل برگزاری این مراسم بودند، با وجود این‌که برنامه‏‌ای مسالمت‏‌آمیز و آرام بود، بازداشت شدند.

بازداشت‌‏هایی که در چنین مراسمی اتفاق می‌‏افتد، معمولاً، بازداشت‌‏های مناسبتی است و بعد از گذشت مدت زمان محدودی، این افراد آزاد می‌‏شوند.

اما چون قرار بود در روز مراسم تدفین شهدا در دانشگاه امیرکبیر، هیچ صدای اعتراض و انتقادی حضور نداشته باشد، متأسفانه این دوستان را آزاد نکردند و بازداشت آن‏‌ها ادامه پیدا کرد. امیدوار هستیم با توجه به این‌که به خواست‌‏شان رسیده‌‏اند و توانستند شهدا را نسبتاً راحت در دانشگاه دفن کنند، دوستان ما هم هرچه سریع‌‏تر آزاد شوند.

خبر جدیدی از این دانشجویان ندارید؟

آن‌‏ها در اعتراض به نامشخص بودن وضعیت‏‌شان، از چند روز پیش دست به اعتصاب غذا زده‌‏اند که هم‌‏چنان ادامه دارد.


دکتر محمدعلی دادخواه

با آقای محمد علی دادخواه، وکیل مدافع چهار دانشجوی دستگیر شده؛ حسین ترکاشوند، اسماعیل سلمان‌‏پور، کوروش دانشیار و مجید توکلی، در مورد وضعیت آنان گفت و ‏گو می‌‏کنم:

متأسفانه، علی‌‏رغم این‌که قانون، برخورداری از خدمات وکیل را در زمره‏ی امتیازات و حقوق بدوی متهمان قید کرده، اکنون نزدیک به یک ماه است که این دانشجویان از این حق مسلم خود بهره‏مند نمی‌‏شوند و من اطلاع جدیدی از وضعیت آن‌‏ها ندارم. نه در بازپرسی و نه در زندان اوین امکان ملاقات آنان فراهم نشد.

آیا توانسته‌‏اید از اتهام آن‏‌ها مطلع شوید؟

نه، اما مثل این‌که گفته بودند: «اقدام علیه امنیت کشور» و «تمرد از فرمان پلیس.» هر کدام از این اتهامات باشد، ایجاب نمی‌‏کند که این مدت طولانی را در زندان بمانند و از تحصیل فرو مانند.


دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه در پاریس

آقای دکتر سعید پیوندی در این مورد می‏گویند:

اساساً سیاست دفن شهدای گمنام، آن هم بعد از این دوره‏ی طولانی بعد از جنگ، نوعی تلاش نیروهای افراطی و محافظه‌‏کار برای در اختیار گرفتن فضای دانشگاه‌‏ها است. هم‏‌چنین در جهت ایجاد جوی در مقابل بقیه‏‌ی دانشجوها است که در اساس با این سیاست و فرهنگ مخالف هستند.

این‌که تعدادی شهید گمنام در دانشگاه‌‏ها دفن شوند، چیز جدیدی است که یک سال، یک سال و نیم اخیر به‌ ‏وجود آمده است. طبیعی است در جنگی که این همه کشته داده، بالاخره باید مکان یا مکان‏هایی در کشور برای یادبود این کشته‏شدگان وجود داشته باشد.

اما در هیچ جای دنیا این فضا، فضای دانشگاه نیست. چون فضای دانشگاه، یک فضای علمی است و دست زدن به چنین کارهایی جز در جهت سیاسی کردن یا برخورد ایدئولوژیک با دانشگاه یا برخورد مستقیم با دانشجویان، معنای دیگری ندارد.

ضمن این‌که افکار عمومی دانشگاه‏‌ها، به‏طور کلی با چنین اقدامی مخالف‏ هستند و مخالفت خود را هم نشان داده‌‏اند. سماجت مسئولین برای انجام این کار، نوعی مبارزه‌‏جویی و به‏ چالش طلبیدن افکار عمومی دانشگاه‏‌ها است.

از این نظر می‏‏‌توان گفت، امروز رویارویی دو فرهنگ در دانشگاه‏‌ها وجود دارد؛ فرهنگی که به دنبال برخوردی مبتنی بر شهادت و تقدیس مرگ است، در مقابل فرهنگ عمومی دانشجوها‏ که بیشتر به آینده، زندگی و به مسایل امیدوار کننده‌‏‏تر نظر دارد.


برخورد با دانشجویان معترض به تدفین شهدا در دانشگاه‌

با یکی از دانشجویان که صحبت می‌‏کردم، علاوه بر مسایلی که شما مطرح کردید و مورد نظر ایشان هم بود، می‏گفت: «تعمد دارند فضای شادی و نشاط را در دانشگاه از بین ببرند». گذشته از این‌که آیا چنین هست یا نه، تأثیر روحی و روانی این اقدام را در محیطی که جوانان حضور دارند، از آن زاویه هم می‏توان بررسی کرد؟

کاملاً. دفن شهدای گمنام در دانشگاه‌‏ها، با توجه به فضای عزاداری همیشگی، روحیه‌‏ی شهادت دوستی و مرده‌‏پرستی کلی که بر ذهنیت و فرهنگ نیروهای حاکم در ایران مسلط است، نه تنها در جهت تحمیل فرهنگی که در آن شهادت و مرگ مرکزیت دارند، بلکه بیشتر در این جهت است که از طریق حرکاتی چنین نمادین و سمبلیک، شادی طبیعی‌‏ای را که یک جوان در این سن می‏‌تواند داشته باشد، محدود کنند و از او بگیرند.

چون دفن این شهدا، هیچ نوع ارزش واقعی در دانشگاه ندارد، جز این‌که بخواهند بر فرهنگ عادی و طبیعی زندگی جوانان تأثیری منفی و ضد شادی بگذارند.

Share/Save/Bookmark

در همین رابطه:
«بازداشت» ده‌ها دانشجوی دانشگاه امیرکبیر
دفن پنج «شهید» در دانشگاه امیرکبیر

نظرهای خوانندگان

من به عنوان یک دانشجو میگم اگه ما دانشجویان امروز مشغول تحصیلیم از صدقه سر همین شهداست.ما مهمان سفره شهداییم نه آنطوری که آقای مصطفوی گفته آنها مهمان ناخوانده ما.لعنت به اون شادی ای که با نمکدون شکستن گیرمون بیاد.

-- هادی ، Feb 25, 2009 در ساعت 08:30 PM

هادی عزیز, حرف شما درست, اما برای دفن شهدا و غیر شهدا مکانی بنام قبرستان هست. دانشگاه هم برای منظور دیگری ساخته شده.

-- hamed ، Feb 25, 2009 در ساعت 08:30 PM

بيست و دو سال پيش برادرم رو در يكي از پرتلفات ترين عملياتها از دست دادم. با شنيدن اخبار اين چنيني دلم به حال خودم و همه خانواده هايي كه جوونهاشون از دست رفتن ميسوزه. چرا مارو به حال خودمون نميگذارن؟ چرا حرمت نگه نميدارن و به هر بهانه اي از اين گروه مايه ميذارن؟ ما هيچ وقت نه جلوي مجلس تجمع كرديم و نه هيچ وقت در اعتراض به بدحجابي و ... تظاهرات به پا كرديم. دست از سر " خانواده شهدا " و استخوانهاي باقيمانده شهدا برداريد لطفا.

-- بدون نام ، Feb 25, 2009 در ساعت 08:30 PM

ما هم از مسوولان گلایه داریم چرا که معتقدیم هرمکانی لیاقت حضور شهدا را ندارد. دانشگاه امیرکبیر و دانشجونماهای این دانشگاه نیز از این دسته اند. انشاءالله شهدا جواب محکمی به آنها میدهند.

-- محمد ، Feb 26, 2009 در ساعت 08:30 PM

آقای هادی مشکل شما و همفکرانتان این است که همه چیز را با هم قاطی کرده همواره سفسطه میکنید.آیا چون به شهدا مدیونیم دلیل میشود جای قبرستان را با دانشگاه عوض کنیم.خود شما که تا این حد احساس دین و گناه میکنید آیا حاضرید پیکر یکی از شهدا را در حیاط منزلتان دفن کنید؟ آیا مقام معظم رهبری که متولی همه شهدا هستند حاضر به دفن شهدا در منزلشان هستند؟مسلمآ پاسخ منفی است.پس لطفآ خلط مبحث نکنید.کیست که نداند اهداف نه چندان پنهان این سینه چاک کردنها چیست؟قبضه کردن ارزشهای یک ملت به سود یک تفکر خاص و میلیتاریزه کردن دانشگاه

-- آریا ، Feb 26, 2009 در ساعت 08:30 PM

یک پیشنهاد
بجای دفن اموات در دانشگاهها بهتر است ازاین پس دانشگاههارا در قبرستانها بنا کنند در این صورت دانشجویان و اساتید همواره با غسال و مداح و قبرکن و قاری وسر مزاری محشور خواهند بود و دنیا وآخرتشان تضمین شده است.عجب حالی دارد زندگانی در قبرستان.بخصوص سکوت مرگبارش!

-- عزراییل ، Feb 26, 2009 در ساعت 08:30 PM

بسم رب الشهداء و الصدیقین

«...فَقَالُوا ابْنُوا عَلَیهِمْ بُنْیانًا رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِینَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیهِمْ مَسْجِدا»

(آیه 21 سوره مبارکه کهف)

...گروهی می‌گفتند: «بنایی بر آنان بسازید (تا برای همیشه از نظر پنهان شوند و از آن‌ها سخن نگویید که) پروردگارشان از وضع آنها آگاه‌تر است!» ولی آن‌ها که از رازشان آگاهی یافتند (و آن را دلیلی بر رستاخیز دیدند) گفتند: «ما مسجدی در کنار (مدفن) آنها می‌سازیم (تا خاطره‌ی آنان فراموش نشود)» (ترجمه‌ی آیت‌ا... مکارم)

-- محمد ، Feb 28, 2009 در ساعت 08:30 PM

وای بر بی غیرتان

-- بدون نام ، Feb 28, 2009 در ساعت 08:30 PM

تو چته یا شما چتونه من از خدا میخوام بیکر یه شهید تو خونمون یا تو دانشکاهمون دفن بشه آیا این بده که با دیدن مزار شهدا این دانشجوهای بی حجاب که مثلا برای درس خوندن به دانشکاه میان یکم شرم کنن
منم یه دخترم ولی برای امثال شما متاسفم با این فکراتون من حتی موقع سال تحویل هم کنار مزار شهدام الانم دانشجوی فناوری یا همون it با نمره های عالی هستم شما مشکلتون مقایسه کردن خودتون با اون وری هاست ودیدن وشنیدن حرفاشون والا آدم اکه بخواد درس بخونه همه جور میتونه بهانه چرا میاری دانشکاه شده قبرستون افتخار کن هرروز چشمت به مزارشون میافته تقصیر هم نداری آخه چه میدونی هر مزار شهیدی یه تکه هی از بهشته فکر هم نکن من از این مذهبی های دو آتیشه ام نه اتفاقا چادری هم نیستم
ولی اکه تو هم یه چشمه از کرامات شهدا رو دیده بودی اینجوری فکر نمیکردی نمیدونم شما بااین فکراتون فردا چه بر سر این مملکت میارید
وای به حال خانواده شهدا اون زمان از دست شما

-- بدون نام ، Mar 3, 2009 در ساعت 08:30 PM

مثالی که زدید در مورد مهمان و صاحب خانه ، صاحب آن خانه (دانشگاه ) که دانشجویان نیستند که مهمان دعوت نکنند و مهمان سرخود بیاد و اگه با درس خوندن در انجا صاخب خانه میشوند این حرف بی منطقیه!!
دفن کردن شهداء در آن محیط هم برای این است که همواره یاد شهدا و از خود گذشتگی شان باشیم و مهم اینه که تمام انسانها مخصوصا قشر تحصیل کرده و دنشجو ها یاد شهدا باشند که اگه به جایی هم رسیدند بدانند که مدیون شهدا و جانفشانیهای آنانند
بنده هم مطمئن هستم که این حرکت انان از روی نا اگاهی و عدم شناخت شهدا و مقام والای ایشان در نزد خدا و خو نگرفتن با انان و مهم تر از همه غرب گرایی و افکار پراکنی منفی دشمنان است وگرنه همین دانشجویان متعهد در زمان لزوم مشت محکمی بر دهان دشمنان میزنند...
با امید توفیق روز افزون برای ان عزیزان
امیدوارم که توفیق شناخت و درک مقام والای شهدا نصیب همه ما شود

-- جواد ، Apr 30, 2009 در ساعت 08:30 PM