«از فروغ آموختم»

شهزاده سمرقندی

در برنامه‏ی پیشین همسایگان، به شما قول داده بودم که این بار از همسایگان تاجیک بگویم و میهمانی از آن سرزمین داشته باشم. به همین خاطر سراغ شاعره‏ی جوان سمرقندی رفتم: دلشاد فرهادزاد.
دلشاد فرهادزاد به تازگی مجموعه شعر خود را در سمرقند به چاپ رسانده است و باید گفت این اولین مجموعه‏ی شعر او نیست.

این شاعره‏ی جوان، هم‏چنین از شاعران ایرانی می‏گوید که روی کارهای او تاثیر گذاشته‏اند. به ویژه از توجه خود به اشعار فروغ فرخزاد می‏گوید. اما در عین حال اشاره می‏کند که با این همه علاقه‏مندی، نمی‏خواهد مانند فروغ مأیوس و غمگین شعر بگوید:

هرچند آن زمان‏ها آثار شاعران فارسی کم‏تر در دست‏رس بودند، اما تعداد کتاب‏های تاجیکی عموما آن زمان بیشتر بود. متاسفانه امروز کم‏تر شده است.

بیشتر به شعرهای فروغ فرخزاد، سهراب سپهری و نادر نادرپور توجه داشته‏ایم. من به خواندن شعرهای فروغ خیلی علاقه داشتم. گرچه شعرهای بسیار غم‏انگیزی بودند.

مجموعه شعر دلشاد فرهادزار ، «یک قلم روشنایی»

فروغ در شاعران نسل ما تاثیر بسیار گذاشته است. من هم از فروغ بسیار آموخته‏ام. از فروع بیشتر جاری کردن تجربه‏ی زندگی خود در شعر را یاد گرفته‏ام. یعنی هرچه در سرنوشت من است، همان در شعر من انعکاس پیدا می‏کند و درد من در شعرمن جاری می‏شود و این را از فروغ آموخته‏ام. همین‏طور صمیمت در سخن را نیز از او یاد گرفته‏ام.

در عین حال از یأس و اندوهی که در اشعار فروغ است، پرهیز می‏کنم. چون او زنی بسیار پردرد است. من نمی‏خواهم مانند فروغ تا این حد مأیوس زندگی کنم.

دلشاد فرهادزاد در حال نوشتن رساله‏ی علمی خود در باره‏ی اشعار فرزانه‏ خُجندی است و می‏گوید از اشعار فرزانه نیز بهره‏های فراوان برده است. وی از فرزانه‏ خجندی به عنوان شاعره‏ی خوش‏بین نام می‏برد:

شعرهای فرزانه را بسیار می‏پسندم. چون با وجودی که زنی دردمند است، اما بسیار نیک‏بین است و زندگی را دوست دارد. من هم می‏خواهم زندگی را این‏گونه دوست بدارم و نسبت به آینده نیک‏بین باشم.

دلشاد فرهادزاد از سفر خود به ایران و از حیرت فراوانش از کتاب‏فروشی‏هایی که در تهران دیده است، می‏گوید:

اولین بار در سال ۲۰۰۴ برای شرکت در نخستین همایش شاعران پارسی‏زبان به ایران سفر کردم. تفاوت بسیاری حس کردم و این جدایی و دورماندگی‏ ما از هم‏زبانان فارسی‏ زبان‏مان برای من سخت دردناک بود. حس کردم از هم بسیار کم‏بهره و یا بی‏بهره هستیم و ما در زمان سیاست شوروی بسیار چیزها را باخته‏ایم.

یادت می‏آید، اولین چیزی که در ایران توجه تو را جلب کرد، چه بود؟

قطار مغازه‏های کتاب‏فروشی که در مسافتی طولانی در کنار هم جای‏گیر شده بودند، باعث حیرت من شده بود. فراوانی کتاب‏ها و کتاب‏فروشی‏ها برایم تعجب‏آور بود.

هرچند جای تعجب هم نیست، چون وقتی با برخی از دوستان و آشنایان ایرانی هم‏صحبت می‏شوم، از گفتارشان معلوم است که انسان‏هایی فرهنگی هستند، بسیار به کتاب و شعر و ادبیات علاقه‏مندند.

این شاعره‏ی جوان، مدتی است که وبلاگ نیز می‏نویسد. او در این وبلاگ از شاعران جوان سمرقندی می‏نویسد و هم‏چنین پاره‏هایی از رساله‏ی علمی خود را نیز منتشر می‏کند.
چندی پیش با تلاش دوستان ایرانی، از تمام نقاط دنیا به آدرس او کتاب‏هایی فرستاده شده است. او از این اقدام ابراز خشنودی می‏کند و دوست دارد که این کار خیر ادامه پیدا کند:

ما خیلی خوشحال و خرسند هستیم و منت‏دار کسانی هستیم که این‏قدر همت کرده‏اند و برایمان کتاب فرستاده‏اند. امیدواریم این اقدام نیک بازهم ادامه یابد.

دلشاد فرهادزاد، شاعره‌ی اهل سمرقند می‌گوید: «مردم سمرقند شعرهایم را نمی‌فهمند»

مطمئن هستم که دوستان فارسی زبان دیگر، حتما دوست دارند نمونه‏ای از شعر تو را بشنوند. می‏توانی یکی از آن‏ها را برایمان بخوانی؟

در زمان دانشجویی، در فصل پنبه‏چینی به پخته‏زار (پنبه‏زار) می‏رفتیم. رفتن به مزرعه‏ی پنبه و پنبه‏چینی از یک سو برای دانشجویان ناگوار است. چون هوا سرد است و زمین هم خیس و سرد. اما از سوی دیگر، چیزهایی هم برای به یاد آوردن باقی می‏ماند. خاطره‏های نیک هم از آن دوران برایمان باقی مانده است.
شعری دارم با نام « درپخته‏زاران» (در پنبه‏زار):

تجربه‏ی صوفیانه در پخته‏زاران
صافی است
وقتی دانشجوییانه
جسمت را به ریاضت می‏کشی
در دامن صحرا،
دامن دامن عطش را بر طاقت فرسا می‏کشی
و در سایه‏ی حلاوت
یک کاسه‏ی نیلابی آسمان را می‏نوشی
سپس
در غروب آرامش
ته یک ترانه از دل‏جوشی
چرخ می‏زنی، چرخ می‏زنی، چرخ
خداوند شب را سپید نکرد
تا حقیقت روز روشن باشد
تنها چراغ حکمت ماه را
بر ظلمت آن آویخت
تا بدانیم بدر و هلال تجلی
در حرکت ما
ما چو ماه نزدیک به زمینیم،
سرد و سیاه
چه می‏شد اگر دل آفتاب نمی‏تپید؟
چه می‏شد اگر به ماه نمی‏تابید؟
چه می‏شد اگر کسی نمی‏گفت:
دوستت دارم

دلشاد فرهادزاد از شعرهایش می‏گوید و از این که مردم سمرقند با این که به شاعر احترام و توجه ویژه‏ای دارند، اما زبان شعرهای او را نمی‏فهمند:

در سمرقند به هرحال به شاعران توجه دارند. در مراسم‏‏ها و برنامه‏های مختلف، به شاعر‏ احترام می‏گذارند. یعنی شعرش را گوش می‏کنند، حتی اگر آن را نفهمند. اگر شعر خوبی باشد، خیلی تحسین می‏کنند یا خرسند می‏شوند.

اما در خانه، مثلا در خانه‏ی خود من، مادرم و یا نزدیکان‏ام شعر مرا نمی‏فهمند و من حس می‏کنم که هنوز شاعر خوبی نیستم. یا این که شعر من، شعر خوبی نیست. چون مردم شعرهای شاعران بزرگ مانند فرزانه خجندی را می‏فهمند.

شاید علت‏اش این باشد که من خیلی به شعر ساده‏تر گفتن و ساده‏گویی میل ندارم. پیش از هرچیز احساس می‏کنم که من باید دردهای خود را بگویم، مقصد من بیان کردن راز خودم، به صورتی جذاب است. این برای من مقدم‏تر است. حس می‏کنم برای مردم هم شعر گفتن لازیم است.

آن‏هایی که با فضای فرهنگی تاجیکان ازبکستان آشنایی دارند، می‏توانند حدس بزنند که دلشاد فرهادزاد از معدود شاعران جوان است که هنوز شعر می‏گوید.

امیدوارم این برنامه‏‏ی «همسایگان» که به شاعر جوان سمرقندی اختصاص داشت، فضای ادبی سمرقند را منتقل کرده باشد. فضای ادبی شهری که قرن‏ها گهواره‏ی ادبیات و شعر کلاسیک پارسی بوده است.