بختیار: گذر به دیکتاتوری پر ابهام، نه

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

بختیار: جمهوری اسلامی خمینی پشت آدم را به لرزه درمی‌آورد

شاپور بختیار، نخست وزیر در مصاحبه‌ای با روزنامه «لومتن» چاپ پاریس، در‌باره جمهوری اسلامی، آیت‌الله خمینی و جنگ داخلی سخن گفت. وی گفت که هیچ‌کس نمی‌داند جمهوری اسلامی آیت‌الله خمینی چیست و اگر کسی برای فهمیدن این موضوع به متون گذشته مراجعه کند پشتش به لرزه در‌می‌آید.

بختیار در مورد آیت‌الله خمینی گفت: «خمینی نه تعدد گروه‌های سیاسی را می‌پذیرد نه دموکراسی را. می‌خواهد روحانیت قانون الهی را اجرا کند. همه چیز اینجا شروع می‌شود و اینجا تمام می‌شود.»

بختیار افزود که اجازه برقراری یک حکومت اسلامی در ایران را نخواهد داد ولی حاضر است که آیت‌الله یک واتیکان کوچک در قم ایجاد کند.

بختیار در این مصاحبه گفت: «سیاست‌های کلی آیت‌الله خمینی بی‌معنی است، زیرا به نظر وی هر چه در ۲۵ سال گذشته انجام شده است بی‌معنی است، از جمله ملی شدن نفت. من به خود گفتم که ۲۵ سال گذشته زشت، دیکتاتوری و فاسد بوده است، ولی گذر از یک دیکتاتوری به دیکتاتوری پر ابهام... نه.»

روزنامه اطلاعات این بخش از سخنان نخست وزیر کشور را سانسور کرد و روزنامه کیهان با درج این سخنان، پس از دیکتاتوری پر ابهام، چند نقطه‌چین گذاشت که ما نیز عین مطالب کیهان را می‌آوریم:

شاپور بختیار در مورد تقاضای آیت‌الله خمینی برای استعفای وی گفت که درخواست آیت‌الله خمینی را برای استعفا نخواهد پذیرفت‌. اما همچنین افزود: «باب مذاکره باز خواهد ماند و من برای مذاکره با مخالفان آماده‌ام، اما از اصول عدول نخواهم کرد.»

از بختیار سوال شد که اگر آیت‌الله خمینی دولت موقت اعلام کند چه خواهد کرد؟ وی پاسخ داد: «اگر او می‌خواهد در قم دولتی ایجاد کند، اجازه خواهم داد. دیدنی خواهد بود، ما هم واتیکان کوچکی خواهیم داشت. اما جدی من حاضر نیستم بگذارم او دولتی واقعی تشکیل دهد و او این را می‌داند.»

نخست وزیر در‌باره سیاست‌های کلی آیت‌‌الله خمینی گفت: «بی‌معنی است. زیرا به نظر وی هر چه در ۲۵ سال گذشته انجام شده است بی‌معنی است، از جمله ملی شدن نفت. من به خود گفتم که ۲۵ سال گذشته زشت، دیکتاتوری و فاسد بوده است ولی گذر از یک دیکتاتوری به دیکتاتوری‌ای پر‌ابهام، نه.»

شاپور بختیار

بختیار افزود: «هر چه خمینی می‌خواهد من هم می‌خواهم. آزادی زندانیان سیاسی و خروج شاه بدون وقوع حادثه‌ای. مهم کارهایی است که من کرده‌ام. همچنین محاکمه مسئولان که در شرف شروع است و آزادی مطبوعات... او دیگر چه می‌خواهد؟»

نخست وزیر ایران اضافه کرد: «هیچ‌کس نمی‌داند جمهوری اسلامی وی چیست و اگر کسی به متون گذشته مراجعه کند پشتش به لرزه در‌می‌آید. او نه تعدد گروه‌های سیاسی را می‌پذیرد نه دموکراسی را. می‌خواهد روحانیت قانون الهی را اجرا کند؛ همه چیز اینجا شروع می‌شود و اینجا تمام می‌شود.»

شاپور بختیار در‌باره بروز جنگ داخلی در کشور گفت: «اگر روحانیون بخواهند دست به تظاهرات بزنند می‌توانند همه روزه این کار را انجام دهند. من به ارتش دستور داده‌ام که از تیراندازی خودداری کند. اما اگر با کوکتل مولوتف و اسلحه به تظاهرات بپردازند به سوی آن‌ها تیراندازی خواهد شد و مسئولیت آن متوجه آیت‌الله خمینی خواهد بود. من دستور خواهم داد آن‌هایی را که به جنگ داخلی و برگرفتن اسلحه دعوت می‌کنند دستگیر کنند و در صورت لزوم به دست جوخه آتش بسپارند.»

بختیار: کوکتل مولوتف را با کوکتل مولوتف پاسخ می‌دهم

روزنامه اطلاعات پانزدهم بهمن نوشت: «دکتر شاپور بختیار، نخست وزیر، در طی ملاقاتی که با ۱۵۳ تن از نماینگان مجلس داشت، اعلام کرد که دولت مدارکی در دست دارد که نشان می‌دهد مقادیر زیادی اسلحه بین عناصر کمونیستی توزیع شده است.»

نخست وزیر اضافه کرد: «دولت این عناصر را کاملاً تحت مراقبت دارد و به نیروهای انتظامی دستور داده شده است که در اولین نشانه شورش با تمام قوا آنان را سرکوب نمایند.»

دکتر بختیار همچنین یادآور شد هر اقدامی برای تغییر قانون اساسی، باید از طریق مجلس موسسان صورت گیرد و کار تشکیل آن نیز با مجلس است. این روزنامه همچنین از قول آسوشیتد پرس نوشت: « بختیار تأکید کرد که کوکتل مولوتف را با کوکتل مولوتف پاسخ خواهد داد.»

روزنامه اطلاعات افزود: «اظهارات بختیار به آسوشیتد‌پرس در تهران یک روز پس از آن‌که آیت‌الله خمینی اخطار کرد که اگر دولت منصوب شاه ـ بختیار کنار نرود جهاد اعلام خواهد کرد، به عمل آمد. بختیار گفت که دژ قانون اساسی را تا آخرین نفس حفظ خواهد کرد.

اولین مصاحبه مطبوعاتی آیت‌الله خمینی، ابراهیم یزدی در سمت چپ و قطب‌زاده در سمت راست

آیت‌الله خمینی: دولت غاصب بختیار کاری نکند که ما اعلام جهاد کنیم

امروز ساعت نه صبح، آیت‌الله خمینی نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود را در ایران برگزار کرد. در این مصاحبه که در سالن مدرسه علوی شماره ۲ برگزار شد، حدود ۳۰۰ خبرنگار ایرانی و خارجی شرکت داشتند.

در دو طرف آیت‌الله خمینی آقایان قطب‌زاده و یزدی برای ترجمه سوالات به انگلیسی و فرانسه نشستند. آیت‌الله خمینی در ابتدا با خواندن متنی بار دیگر دولت بختیار را غیر‌قانونی خواند و گفت: «من اعلام می‌کنم که دولت فعلی غاصب است و غیر قانونی است و اگر زیادتر از این لجاجت کند، مسئول خواهد بود.»

آیت‌الله سپس به سوال‌های خبرنگاران پاسخ داد. وی در پاسخ به سوالی در مورد اعلام جهاد گفت: «در موقعی که دیگر نتوانیم راه حل مسالمت‌آمیز پیدا کنیم و من باید نصیحت کنم که دولت غاصب کاری نکند که ما مجبور بشویم مردم را به جهاد دعوت کنیم.»

وی افزود: «اگر چنانچه بختیار به پشتیبانی انگلیس و آمریکا که دارد با ملت و حتا ارتش مخالفت می‌کند، مثل اربابش برای سرکوبی ملت از اسرائیل نیرو بیاورد، بنابراین ما هم تکلیف او را خواهیم فهمید و تکلیف او را روشن خواهیم کرد.»

از آیت‌الله سوال شد: آیا تا به حال تماسی با رهبران ارتش داشته‌اید؟ اگر نداشته‌اید در آینده تماس می‌گیرید؟ آیت‌الله پاسخ داد: «تماس فی‌الجمله بوده است، اگر مقتضی بدانیم باز هم تماس حاصل می‌کنیم.»

وی افزود: «ارتش باید از دولت غاصب کنار برود تا مردم تکلیفشان را با او معین کنند.» آیت‌الله در این مصاحبه در مورد اقلیت‌های مذهبی گفت: «در جمهوری اسلامی حقوق همه اقلیت‌ها رعایت خواهد شد. ما برای اقلیت‌های مذهبی احترام قایلیم. ما متأسفیم که شاه و دولت‌های او با اقلیت‌ها بدرفتاری کرده‌اند.»

وی در مورد آزادی رادیو تلویزیون و مطبوعات گفت: «نظر من راجع به رادیو و تلویزیون و مطبوعات این است که در خدمت ملت باشند. دولت‌ها حق هیچ نظارت ندارند. تا کنون دولت ایران و شاه سابق بر خلاف قوائد بین‌المللی رفتار می‌کردند.»

در این مصاحبه علیرضا نوری‌زاده از آیت‌الله پرسید: «در حکومت عدل اسلامی آزادی مطبوعات تا چه حد است؟» آیت‌الله خمینی پاسخ می‌دهد: «اسلام دین آزادی و آزادگی است و بدیهی است مطبوعات اسلامی نیز مطبوعات آزادی خواهند بود. سعی کنید انقلاب ما یک انقلاب اسلامی است، روزنامه شما نیز آیینه‌ای باشد که این انقلاب را بازگو کند. بنا‌براین تمام تلاش شما متوجه تنویر افکار ملت از راه بیان کردن واقعیات اسلام و انقلاب ایران است.»¹

خبرنگار اکسپرس

شهردار تهران استعفای خود را تسلیم آیت‌الله خمینی کرد

به نوشته روزنامه اطلاعات جواد شهرستانی، شهردار تهران پس از آن‌که امام خمینی مصاحبه خود را با خبرنگاران به پایان رساند، به اتاقی که امام خمینی در آن بود وارد شد و پس از بوسیدن دست امام خمینی از امام اجازه خواست تا استعفای خود را به ایشان تسلیم کند.

شهردار تهران در این باره گفت: «بنا به درخواست اکثریت مردم ایران و تصمیم قاطع ملت، شما رهبر انقلابی هستید که به برکت اسلام به پیروزی خواهد رسید و از آنجا که دولت فعلی غیر قانونی است من از سمت خود به عنوان شهردار استعفا می‌دهم.»

وی افزود: «اگر امام ضروری بداند به عنوان شهردار امام خمینی و نه شهردار دولت به سر کار خود باز خواهم گشت.» امام خمینی گفتند که این مسأه به متن استعفا‌نامه اضافه شود و به شهردار گفتند که تصمیم مقتضی را به اطلاع او خواهند رساند. دیدار آن‌ها با این سخنان آیت‌الله به پایان رسید.

آیت‌الله مطهری، مهندس بازرگان و آیت‌الله طالقانی

پیشنهاد نخست وزیری به بازرگان

به نوشته کتاب «هفت هزار روز تاریخ انقلاب» جلسه شورای انقلاب امروز با حضور آیت‌الله خمینی برگزار و در طی آن به پیشنهاد اعضاء و موافقت آیت‌الله خمینی، مهندس بازرگان برای نخست وزیری دولت موقت پیشنهاد شد، ولی بازرگان برای دادن جواب، از آن‌ها تقاضای وقت کرد.

بازرگان در‌باره انتخابش به نخست وزیری نوشت: «در پی تشکیل جلسه شورای انقلاب در روز ۱۴ بهمن ۵۷، آقای خمینی ما را خطاب قرار داده پرسیدند برای نخست وزیری چه کسی را تعیین کنیم؟‌... نمی‌دانم آقای مطهری بود یا یکی دیگر از روحانیون شورای انقلاب که مرا پیشنهاد کرد. در هر حال نظر عموم روی من رفت و اگر کسی موافقت نداشت، حرفی نزد. آیت‌الله خمینی تبسم و اظهار خوشوقتی کرده، گفتند به این ترتیب خیالم از دو طرف راحت شد. ظاهراً منظور ایشان از دو طرف، ملیون و روحانیون بود.»

روزنامه اطلاعات پانزدهم بهمن نیز زیر تیتری با عنوان «جلسه مهم دیشب در حضور امام» نوشت: بر اساس آنچه در محل سکونت امام شایع بود، مهندس بازرگان سمت نخست وزیری را در دولت موقت انقلابی عهده‌دار خواهد بود و جلسه دیشب که پشت درهای بسته و به مدت دو ساعت ادامه داشت، در واقع برای تعیین زمان قطعی اعلام این حکومت از سوی امام خمینی است.

پس از بازگشت امام خمینی از پاریس، مهندس بازرگان از جمله کسانی بود که چندین ملاقات با امام داشت و همگی دور از چشم خبرنگاران صورت گرفت.

این روزنامه اضافه کرد: «در تماسی که با مهندس بازرگان داشتیم، رهبر نهضت آزادی اظهار امیدواری کرد که مشکلات از طریق مذاکرات حل شود و به مراحل خطرناک نکشد. رهبر نهضت آزادی ضمن اشاره به سخنان دیروز آیت‌الله خمینی بار دیگر تصریح کرد که به امکان به نتیجه رسیدن راه‌های مسالمت‌آمیز امیدوار است.»

وی چندی پیش در همین روزنامه، شاپور بختیار را یک مبارز آزادی‌خواه، ملی و وطن‌پرست خوانده بود.

شاه هنگام زیارت کعبه

شاه: من از جوانی یک فرد مذهبی بودم

روزنامه اطلاعات امروز در صفحه دوم بخش کوچکی از مصاحبه شاه با روزنامه فیگارو را که امروز منتشر شد به چاپ رساند. این نخستین مصاحبه شاه پس از خروجش از کشور است که در این روزنامه منتشر شده است.

شاه ایران گفت: «در تهران یک شورای سلطنت که به موجب قانون اساسی تشکیل شده و یک ارتش وجود دارد که مراقب حفظ نظم است. بیش از این چه چیز می‌توانم انتظار داشته باشم؟»

شاه ضمن بحث پیرامون مذهب خاطرنشان کرده است: «من عمیقاً پایبند مذهب هستم و از جوانی یک فرد مذهبی بوده‌ام.» شاه در پاسخ انتقاد کسانی که او را متهم می‌کنند که به مذهب علاقه زیادی ندارد، تصریح کرده است که همه این‌ها دروغ است.

آن‌ها به خاطر این‌که من سازمان‌ها و نهادهای یک ملت را دگرگون ساخته‌ام مرا سرزنش می‌کنند. هنوز هم ماجراجویان و کسانی که آرزوی دوران‌های گذشته مالکیت بزرگ، اسارت زنان، بی‌سوادی قشرها و‌... را دارند وجود دارند.

شاه اضافه کرده است که در میان رهبران مذهبی نیز مانند ملت یک اکثریت خاموش وجود دارد که خواهان او هستند. شاه سپس اظهار داشته است: «پدرم می‌خواست یک جمهوری مدرن در ایران به وجود بیاورد، ولی ملاها مخالفت کردند و از او خواستند که خود را شاه اعلام کند.»

پنج مطبوعاتی دیگر که دو روز زندانی شدند

بهشتی‌پور: قطع برنامه تلویزیون توطئه عمال استبداد بود

مهدی بهشتی‌پور، یکی از روزنامه‌نگارانی که هفته گذشته به مدت دو روز توسط دولت بختیار دستگیر و آزاد شد، درمورد قطع برنامه‌های تلویزیون در هنگام ورود آیت‌الله خمینی نوشت:

«توطئه اخلال عمال استبداد در بزرگ‌ترین مرکز وسایل ارتباط جمعی ایران (رادیو و تلویزیون) با خشم و نفرت ملت ایران روبه‌رو شد.» وی در این مقاله که در روزنامه اطلاعات چهاردهم بهمن منتشر شد، چنین گفت:

«قطع پخش مراسم ورود آیت‌الله عظمی خمینی از رادیو و تلویزیون مردم ایران به خصوص شهرستانی‌ها را به شدت عصبانی کرد و در چندین شهر مردم به حال اعتراض به خیابان‌ها ریختند و در طول راهپیمایی‌های خود گروه زیادی از آن‌ها تلویزیون‌های خود را خرد کردند.»

در ادامه‌ی این مقاله آمده است: «در‌باره قطع پخش مستقیم برنامه ورود امام خمینی به وطن گروهی از کارکنان تلویزیون به خبرنگاران گفتند، ما در ابتدای برنامه آرم تلویزیون را به این شکل پخش کردیم که به دست دو شیر به جای سرنیزه دو شاخه گل دادیم و به جای سرود شاهنشاهی سرود ملی ایران یعنی سرود «ای ایران؛ ای مرز پر گهر» را پخش کردیم ولی بلافاصله نظامیان به استودیو آمدند و به این کار ملی ما اعتراض کردند و به زور ما را از استودیو بیرون راندند.»

بهشتی‌پور ادامه داد: «نظامیان در مقابل اعتراض می‌گفتند باید سرود شاهنشاهی و تصویر شاه را پخش کنید، و این تمامی ماجرا بود. در حالی که بلافاصله دولت و مقام‌های مسئول قضیه را شکل دیگری جلوه دادند و به خصوص مدیرعامل این موسسه، این کار خلاف و ارتجاعی را به «علل فنی» و اخلال گروهی از کارکنان اعتصابی چپ‌گرای آن سازمان مربوط ساخت.»

روزنامه کیهان روز پنج‌شنبه مورخ ۱۲ بهمن‌ماه نوشت: یک مقام مطلع در مورد قطع پخش مستقیم از تلویزیون گفت: علت عدم آمادگی و هماهنگی دستگاه‌های فرستنده بوده است...

شرم‌آورتر از گفته این «مقام مطلع» سخن موذیانه و پلیسی مدیرعامل رادیو و تلویزیون است که در اخبار بعد از ظهر و شب همان روز از رادیو و تلویزیون پخش شد؛ مدیرعامل تلویزیون علت قطع برنامه پخش مستقیم را اخلال گروهی «عوامل چپ‌گرا» در میان کارکنان اعتصابی این سازمان ذکر کرد.

اتهام آشکار و پلیسی مدیرعامل رادیو و تلویزون در‌باره کارکنان اعتصابی این سازمان من را به یاد اتهام واهی که موجب بازداشت من و چهار تن از همکارانم در هفته گذشته گردید انداخت.

چنان‌که خوانندگان عزیز به خاطر دارند، دستگاه حکومتی بازداشت شبانه پنج تن از روزنامه‌نگاران را جرم «غیر مطبوعاتی» خواند و رسماً بر آن برچسب وحشت‌آور اخلال در «امنیت» را زد تا به خیال خود از هرگونه اعتراض مطبوعاتی‌های مبارز در این زمینه پیشگیری کند.

غافل از این‌که نویسندگان و خبرنگاران مسئول و متعهد مطبوعات و کارگران مبارز چاپخانه‌ها و کارکنان فنی و اداری روزنامه‌ها که هشیارانه در برابر توطئه‌های دولت‌های قانون‌شکن گذشته قدم علم کردند و هر عمل ضد آزادی مطبوعات را در هم کوبیدند، این‌بار نیز علیه یورشگران به حریم تسخیر‌ناپذیر قلم‌زنان آزاده یک دل و یک زبان، زبان به اعتراض گشودند.

گفتنی است که آنچه در توجیه علت بازداشت ما از سوی دولت و مقام‌های مسئول عنوان شد ـ چنان‌که دیدید و شنیدید ـ فقط و فقط بهانه‌ای حساب شده بود تا شاید به شکلی مطبوعات را به تعطیلی به کشانند و پیوند مردم با مطبوعات را بگسلانند.

۱. بر‌گرفته از اطلاعات و کیهان چهاردهم بهمن